به گزارش نماینده، ایستادن پشت چراغ قرمز خط عابر پیاده، تفکیک زباله های خشک و تر از هم، اصلاح رفتارهای ترافیکی مانند تردد میان خطوط، احترام به حقوق شهروندی، گذاشتن زباله ها در ساعت مقرر در مخازن زباله و... رفتارهای ساده شهروندی هستند که سال ها است مدیریت شهری تلاش می کند آن را در میان شهروندان نهادینه کند. اما با وجود صرف هزینه های بالا و تلاش های زیاد همچنان در این زمینه ها  کارهای زمین مانده بسیار است.

برنامه های فرهنگی مدیریت شهری در این سال ها منتقدان بسیاری داشته و این در حالی است که اعتبارات خوبی به این حوزه اختصاص داده شده است. رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران درباره بودجه سال ۹۴ معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران می گوید: بودجه سال ۹۴ این معاونت یک هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان است و بودجه سازمان فرهنگی هنری ۱۳۰ میلیارد تومان که با ۲۰ میلیارد درآمدی که برای این سازمان پیش بینی شده نزدیک به ۱۵۰ میلیارد تومان خواهد شد .

مجموع بودجه فرهنگی، هنری و اجتماعی شهر تهران بیش از هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خواهد شد. این در حالی است که بودجه کل صدا و سیمای کشور ۱۰۶۹میلیارد است. اما دلیل کم اثر بودن فعالیت های فرهنگی مدیریت شهری با این اعتبارات بالا چیست؟

بودجه مصوب معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران

تهران شهری با سنت های متفاوت/موازی کاری بلای فعالیت های فرهنگی

عبدالمقیم ناصحی، رییس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران در گفتگو با خبرنگار مهر با یادآوری این نکته که برنامه های فرهنگی در بلند مدت اثر گذار خواهند بود و نمی توان در مدت کوتاهی اثرات آن را دید، یادآروی کرد: این انتقاد را که صد درصد فعالیت‌های فرهنگی شهرداری بی‌اثر بوده‌، نمی‌پذیرم. اینکه برخی از رفتارهای فرهنگی شهروندان تغییر نکرده است، نشان‌دهنده بی‌اثری کارهای فرهنگی نیست. مدیریت شهری کارهای اثرگذاری نیز داشته است اما در دراز مدت نمود پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: بخش اعظمی از بودجه شهرداری، صرف فعالیت‌های عمرانی مانند ساخت پل، بزرگراه، آسفالت، ساخت بوستان و شهرسازی می‌شود. این فعالیت‌های فیزیکی زمان آغاز و پایانشان مشخص است و زود بازده هستند و مردم تاثیر آن را به طور مستقیم می‌بینند اما فعالیت‌های فرهنگی، فعالیتی نیست که ملموس باشد و به چشم بیاید.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران تاکید می‌کند: بیشتر بودجه فرهنگی مدیریت شهری، بودجه برنامه‌ای نیست، بلکه بودجه عمرانی است. به طور مثال صرف ساخت کتابخانه، کمک به تجهیز مدارس، فرهنگسراها و برنامه‌های سخت‌افزاری می‌شود.

به اعتقاد وی، کار فرهنگی در شهری مانند تهران که فرهنگ، گویش‌ها و سنت‌های متفاوتی در آن زندگی می‌کنند، سختی‌های خاص خود را دارد. زیرا تا یک فرهنگی را در آن آموزش بدهند، یک فرهنگ تازه به آن ورود پیدا می‌کند. تهران شهر یک دستی از نظر فرهنگی نیست، بنابراین کار فرهنگی در آن ساده نیست و به دلیل همین وجود خرده‌ فرهنگ‌هاست.

وی موازی‌کاری در حوزه فرهنگ را یکی از عوامل عدم موفقیت فعالیت‌های فرهنگی دانست و گفت: بودجه فرهنگ شش دانگ و یک کاسه نیست. مراکز مدیریت و سیاستگذاری در شهر تهران در حوزه فرهنگ زیاد است؛ از وزارت ارشاد، آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب‌ فرهنگی، اوقاف، شورای شهر و شهرداری. این موازی‌کاری‌ها در برخی مواقع فعالیت‌های یکدیگر را خنثی می‌کنند. متاسفانه فرهنگ در تهران صاحب ندارد. ما باید یک مالک شش دانگ فرهنگی در پایتخت داشته باشیم تا اگر بخواهیم برای بی‌اثر بودن یک کار فرهنگی پاسخ بخواهیم، سراغ همان مسئول فرهنگی برویم.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران اضافه کرد: ما در شورای چهارم تلاش کردیم برای حوزه فرهنگ شهری یک چارچوب تعریف کنیم و عملکرد فرهنگی بیشتر در حوزه برنامه‌ای باشد تا عمرانی. متاسفانه بخش زیادی از این بودجه صرف فعالیت‌های عمرانی می‌شود. به طور مثال ساماندهی برج طغرل یا ساخت شهر آفتاب. این بودجه‌ها باید در سایر معاونت‌ها آورده شود؛ نه معاونت فرهنگی اجتماعی.

انتقاد از فعالیت های نمایشی /بودجه فرهنگی شهر صرف چه می شود

 برخی از اعضا اما چندان با نظر ناصحی موافق نیستند و دلیل  کم اثر بودن فعالیت های فرهنگی و هنری شهرداری را تمرکز بر کارهای جشنواره ای و نمایشی می دانند .

این گروه با قبول آن که بررسی اثر گذاری فعالیت های فرهنگی هنری شهرداری نسبی است و نمی توان به طورقاطع در خصوص آن قضاوت کرد معتقدند در حوزه همراهی مردم با طرح ها وبرنامه های فرهنگی و هنری و اجتماعی مدیریت شهری عملکرد خوبی نداشته است و نتوانسته شهروندان را با خود همراه کند و از ظرفیت های آن استفاده کند .

محسن پیرهادی، عضو کمیسیون نظارت شورای شهرتهران یکی ازمنتقدان جدی فعالیت های فرهنگی مدیریت شهری است.

او با بیان این که  برنامه های فرهنگی شهرداری طی سالها در خیلی موارد بر اساس تصمیم گیریهای هیجانی، جشنواره ای و نمایشی بوده است، بنابراین اثر گذاری لازم را نداشته است، گفت: باید در حوزه فرهنگ متولی را خود مردم بدانیم و ما بسترسازی کنیم تا مردم خودشان کار فرهنگی و اجتماعی کنند.

ما در این بخش ضعف اساسی داریم و می بینیم به همین دلیل نسبت به هزینه ای که شهرداری در این حوزه کرده است، چه در بعد عمرانی و چه در حوزه جاری و برنامه ای، خروجی و اثر گذاری قابل توجهی وجود ندارد. طی ده سال گذشته بالغ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان بودجه فرهنگی و اجتماعی چه در حوزه عمرانی آن و چه در حوزه جاری و برنامه ای هزینه شده است.

عضو کمسیون نظارت شورای  شهر تهران با تاکید براینکه اولویت بندی های ما در حوزه فرهنگ، اولویت بندی های نادرستی است، گفت: ساخت بسیاری از ابنیه ها یا برنامه های عمرانی و فرهنگی و اجتماعی که در این حوزه پیش بینی شده، از اولویت های شهر تهران نیست و می شود در جای بهتری هزینه شود .

وی ادامه داد: روند گذشته در مدیرت شهری را مرور کنیم چند سال پیش در تابستان در هر محله در روز جمعه یک سامانه نشاط برگزار می شد یعنی ۳۷۴ جشن در یک روز، بنده به شوخی آن روز به مسئولان این برنامه گله کردم و گفتم در لس آنجلس هم در یک روز ۳۷۴ مرکز شادی همزمان فعال نیست چی شده که الان می بایست اینقدر شاد بود! ظرف دو سال تعطیل شد یعنی یک جنگ شادی هم نداشتیم گویا شادی خون هایمان تکمیل شده بعد رفتیم سراغ جشنواره چند سال کل شهر می شود جشنواره! انگار جشنواره خونمان پایین آمده الان تقریبا افول جدی کرده من مخالف شادی و جشنواره نیستم. باید با شیب ملایم و متناسب با نیاز و مطالبات مردم، جشن برنامه ریزی و اجرا کرد نه اینکه تب داغ داشته باشیم و زود سرد بشویم.  

 پیرهادی اظهار داشت: در تکالیف اصلی نیز کارنامه قابل قبولی نداریم. سالانه هزاران میلیارد تومان بودجه فرهنگی و اجتماعی در شهر هزینه می شود توانسته ایم تفکیک زباله از مبدا را فرهنگ سازی کنیم توانسته ایم در نگهداشت شهر در نظافت و نگهداری فضای سبز فرهنگ سازی کنیم و قس علی هذا که بسیار کار اساسی بر زمین مانده است.

مردم را با خودمان همراه نکرده ایم

ریختن زباله بر روی زمین از نگاه شهروندان این شهر جرم بزرگی نیست. شهروندان گمان می کنند باید زباله تولید کنند و  آن را هر وقت و هر زمان که دوست دارند به بیرون از خانه هایشان منتقل کنند. زمانی شهروندان این شهر عادت کرده بودند شب ها ساعت ۹ کیسه های زباله شان را به بیرون خانه ها ببرند اما دوباره وضعیت شهر مانند سابق است. بسیاری از کارشناسان شهری معتقدند اگر شهرداری بتواند در اجرای برنامه هایش شهروندان را هم با خود همراه کند، در بسیاری از فعالیت هایش موفق تر است .

مشارکت مردم در برنامه های فرهنگی موضوعی است که پرویزسروری رییس کمیسیون نطارت هم بر آن تاکید دارد. او با بیان اینکه ما هنوز به طور عملی نتوانسته‌ایم مشارکت مردم را در موضوعات فرهنگی و اجتماعی فراهم کنیم، گفت: هر جا مردم ورود پیدا کرده‌اند، ما شاهد کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری بوده‌ایم. این حضور و مشارکت نباید همایشی و نمایشی باشد، بلکه باید واقعا مردم را دخیل و همراه کنیم. تجربه ثابت کرده هرگاه مردم واقعا همراه ما شده‌اند، نه تنها هزینه تولید نکرده‌اند، بلکه سرمایه‌گذاری نیز کرده‌اند.

او ادامه داد : ما در زمینه فرهنگ‌سازی زندگی‌های شهری، عقب‌ماندگی‌های زیادی داریم. به طور مثال در موضوع پسماند ما هنوز نتوانستیم با فرهنگ‌سازی، پسماند را از یک هزینه به یک درآمد تبدیل کنیم و این درآمد در زندگی مردم نقش ایفا کند. در حالی که امروز ما داریم از جیب مردم برای جمع‌آوری زباله‌ها، فرهنگ‌سازی می‌کنیم. در بسیاری از کشورها با فرهنگ‌سازی و مشارکت مردم، پسماند به یک موضوع مفید برای تولید انرژی و بازیافت تبدیل شده است. این موضوع در عرصه‌های مختلف شهر دیده می‌شود. به طور مثال بوستان‌های زیادی ساخته می‌شود اما به دلیل عدم استفاده مناسب، همین بوستان‌ها هزینه‌های زیادی را به شهر تحمیل می‌کنند. این در حالی است که ملت ما نشان داده در موضوعاتی که برای آنها فرهنگ‌سازی می‌شود، مشارکت خوبی با مسئولان دارند.

سروری با بیان اینکه جزایر فرهنگی در شهر هر کدام ساز خودشان می‌زنند، گفت: به دلیل همین مدیریت‌هاست که کار فرهنگی پر هزینه و کم بازه شده، اگر ما سیاست‌های خودمان را در موضوعات فرهنگی و اجتماعی تغییر دهیم، اثرگذاری بیشتری خواهیم داشت.

شهرداری به اندازه وظیفه اش خوب عمل کرده است

 اثر گذاری فعالیت های فرهنگی شهری اما موافقانی هم دارد. مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه اثرگذاری فرهنگی شهرداری در شهر به اندازه ای است که در این حوزه وظیفه دارد گفت: همه مسائل فرهنگی به شهرداری برنمی گردد به طور مثال میادین میوه و تره بار سهم ۲۰ درصدی در توزیع میوه دارند اما همین میزان نیز در تعدیل قیمت ها بسیار موثر است شاید این مثال مثال خوبی نباشد و جایگاه فرهنگ جایگاه بسیار بالاتری است اما دقیقا در مسائل فرهنگی نیز شهرداری سهم کمتری نسبت به سایر نهادها دارد.

رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه شورا باید نقش هماهنگ کننده بین تمامی دستگاه های فرهنگی را داشته باشد گفت: در شورای دوم خادم چنین کاری را کرد و شورای شهر به عنوان پارلمان شهری همه نهادهای فرهنگی مانند وزارت ارشاد ، سازمان تبلیغات اسلامی،حوزه هنری و غیره را هماهنگ کرده و تلاش شد از موازی کاری ها جلوگیری شود باید همان دیدگاه شورای دوم را احیا کنیم تا با تمام توان بتوانیم در حوزه فرهنگ شهری موثرتر عمل کنیم.

متولی فرهنگ شهرداری نیست

گروهی نیزمعتقدند شهرداری نباید به حوزه فرهنگ ورودمستقیم داشته باشد و به جای تلاش برای ایفای نقش اصلی باید نقش حمایت کننده از نهادها ومتولیان اصلی فرهنگ را ایفا کند .

 رحمت الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت شورا را می توان در این در این گروه قرار داد. او با بیان اینکه مسئول مسائل فرهنگی شهر شهرداری نیست گفت: مسائل فرهنگی شهر متولی دارد و شهرداری موظف است طبق قانون با سازمان ها و نهادهای اصلی فرهنگی همکاری و همراهی داشته باشد.

وی ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر شهرداری خودش را متولی اصلی می داند و چون کارهایی که در این حوزه انجام می شود صوری، تشریفاتی و ظاهرسازی است نتایج مورد انتظار به مردم حاصل نمی شود باید شهرداری در نقش خود در حوزه فرهنگ بازنگری کند و نقش حمایتی و کمک کننده به سازمان های اصلی داشته باشد یعنی منابعی را به آنها کمک کند و خودش دخالتی نیز نداشته باشد تا اثربخشی در این حوزه افزایش پیدا کند.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه برای تاثیر فرهنگی در بین مردم باید به میان آنها رفت و مشکلات را از نگاه آنها بررسی کرد گفت: نباید برای مردم تصمیم گیری شود. مشکل اینجاست که دوستان خودشان را علامه دهر می دانند و پشت درهای بسته برای مردم تصمیم می گیرند و تصمیم گیری آنها هیچ اثری در جامعه ندارد زیرا اولویت مردم نیست باید در دل محلات و مناطق تهران رفت تا اولویت ها را پیدا کرد. اولویت فرهنگی هر محله با هم متفاوت است باید این مشکلات را از زبان مردم شنید و براساس نیاز آنها برنامه ریزی کرد.

حافظی با بیان اینکه برای اثربخشی فعالیت های فرهنگی در شهر باید از هم گسیختگی و موازی کاری ها تبدیل به برنامه های منسجم و واحدی شود گفت: در حال حاضر هرکسی برای خودش در گوشه ای دارد کار فرهنگی می کند باید همه سازمان های متولی جمع شوند منابع تجمیع شود و با همفکری همه نهادها و سازمان های مسئول و مردم برای این حوزه برنامه ریزی شود آن وقت می بینید که این برنامه ها چقدر تاثیر گذار است.

اثر فعالیت های فرهنگی جندین دهه طول می کشد

 زمانی مدیریت شهری برای استفاده شهروندان کتاب های کوچکی را منتشر و توزیع  کرده بود که به دلیل فرصت کوتاه اجرای این طرح و پیگیر نبودن مدیران فرهنگی بسیار زود این طرح به پایان رسید. مشابه این ایده های فرهنگی که به دلیل رها شدن از سوی مدیران بسیار است .

برخی معتقدند برای بررسی اثر بخشی و اصلاح رفتار شهروندی باید صبور بود. شهروندان تهرانی طی دهه های آینده شهروندانی متفاوتی با ساکنان فعلی تهران خواهند بود. از طرفداران این دیدگاه ابوالفضل قناعتی است. او  بیان اینکه اثرگذاری فرهنگی شاید چندین دهه به طول انجامد، گفت: نمی‌توان به مقوله فرهنگی یک روزه و دو روزه نگاه کرد بلکه یک پروسه طولانی مدت است. 

وی با تاکید بر اینکه تغییر رفتار زمانبر است، افزود: مردم باید توصیه هایی که به آنها در حوزه فرهنگ می شود را در عمل مسئولان نیز مشاهده کنند و ببینند آیا با روحیات و فرهنگ آنها همخوانی دارد یا نه. اینکه امروز یک مدیر فرهنگی تغییر کند و ما فردا انتظار اصلاح امور فرهنگی را داشته باشیم، درست نیست.

قناعتی تصریح کرد: هیچ مدیری طی یکسال یا دو سال نمی تواند هیچ رویه ای را تغییر دهد.

عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران اضافه کرد: برای آنکه موضوعات فرهنگی اثرگذار شوند، باید چشم انداز ۲۰ ساله کشور را به عنوان چراغ راه در نظر گرفت و از سخنان و منویات مقام معظم رهبری تبعیت کرد.

قناعتی ادامه داد: برخورد سلیقه ای ما را از اهدافمان دور می کند. ما نباید در حوزه فرهنگ و در کل فعالیت های شهری بر اساس نظر شخصی و جریان های فکری گروه خود رفتار کنیم. بلکه باید اجرای برنامه پنج ساله در دستور کار قرار گیرد.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه در حوزه فرهنگ تصمیم گیری های شخصی و جریانی اشتباه است، خاطر نشان کرد: باید منویات مقام معظم رهبری و برنامه ۲۰ ساله به عنوان معیار قرار داده شود تا انحرافی در این حوزه رخ ندهد و تغییر مدیران سبب تغییر روش ها نشود.

موازی کاری، تصمیمات هیجانی و نمایشی، اثر گذاری طولانی مدت فعالیت های فرهنگی اصلی ترین دلایلی است که کارشناسان و مسئولان شهری به عنوان مشکلات اثر بخشی فعالیت های فرهنگی اعلام کرده اند. به گفته رییس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران  قرار است به زودی فعالیت های فرهنگی از وظایف معاونت اجتماعی کاسته و در سازمان فرهنگی متمرکز شود. به نظر می رسد این تصمیم  می تواند تا حد زیادی در راستای یکپارچه کردن مدیریت فرهنگی شهر  و بالا بردن ضریب اثر گذاری سیاست ها و برنامه ریزی های فرهنگی موثر باشد. حالا باید دید مسئولان فرهنگی شهر در صورت محقق شدن این مساله چقدر می توانند مردم را با فعالیت ها و برنامه هایشان همراه کنند و سیاست گذاری های جدید می تواند منتقدان را راضی کند یا خیر؟

منبع: مهر