به گزارش نماینده از مهر، یادداشت پیش رو نگاهی است به کتاب «در خانه ما هند»، نوشته وزیر سابق امور خارجه هند که شما را به مطالعه آن دعوت می کنیم.

چند سال پيش قرار ملاقاتي با يکي از وزراي ارشد دولت داشتم که مسلمان بود و سر وقت به دفتر ايشان رسيدم. منشي آقاي وزير با عجله جلو آمد و پرسيد که آيا امکان دارد قرار ملاقات را به روز بعد موکول کنم!؟ اما چراغ ملاقات روي در اتاق وزير سبز بود و حکايت از اين داشت که آقاي وزير در اتاق حضور دارند و آماده پذيرش مراجعين هستند. بنابراين دليل اين خواسته را جويا شدم.

پس از بحث و گفتگوی فراوان، بالاخره منشي وزير گفت که در ليست مراجعين امروز اکثر ملاقات کنندگان مسلمان هستند. شما نيز مسلمانيد و ما مايل نيستيم که اسامی بيشتری از مسلمانان به ليست امروز اضافه شود. ما دولت و کشوری سکولار هستيم و من مجبورم بين مراجعين مسلمان و هندو تعادل ايجاد کنم. اين موضوع که به منظور حفظ اعتبار و جايگاه وزير صورت گرفته بود، من را مات و مبهوت کرد، که حتي يک وزير ارشد مسلمان که به اعتبار مسلمان بودن انتخاب و به اين جايگاه رسيده خود را مجبور مي‌بیند فاصله و حريم مناسب را از جامعه و هم کيشانش حفظ کند!

«در خانه ما هند: مشکلات پیش روی مسلمانان» نگاه يکي از رهبران حزب کنگره و وزير اسبق امور خارجه هند سلمان خورشيد است که ديدگاههاي ناب و بي سابقه‌اي در خصوص جامعه مسلمانان، نگرشهای آنان و مشکلاتشان ارائه می‌کند.

 اين کتاب که محدوده زماني وسيعي از اواخر قرن نوزدهم تا زمان حال را شامل مي‌شود، نقش اساسي و تعيين کننده رهبران مسلمان و عملکرد آنان را برجسته مي‌کند و زير ذره‌بين قرار مي‌دهد و يک شرح و بررسي جامعی انجام داده است. آقاي خورشيد که احساسات مسلمانان، در نگاه به هند به عنوان خانه و موطن اصلي خود مورد نقد و بررسي قرار داده، از برشمردن و نقد کردار و برخوردهای احساسي صورت گرفته همچون تروريسم، شورشهاي مذهبي و قومي، قوانین خشک و غیر منعطف مدني مسلمانان، رهبري امروزه مسلمانان و جايگاه زنان در اسلام شرم و ابايي به خود راه نمي‌دهد و آشکارا همه موارد را موشکافی و بحث مي‌کند.

با توجه به آگاهي کامل از مشکل «عدم اعتماد»   مسلمانان به نيروي پليس و دولت، نويسنده به عنوان يکي از رهبران مسلمانان توضيحي در اين خصوص ارائه نمي‌دهد و نیز اشاره‌ای به این موضوع ندارد که چرا هنگامي که به وزارت امور اقليت تعيين شد، قهر کرد و از پذيرش پست امتناع ورزيد! خورشيد که در نهايت به مقام والاي وزارت خارجه منصوب شد، همواره اين وزارت خانه را به گونه‌اي خلاقانه و با تدبير اداره مي‌کرد که منافع همکيشان و اقليت مسلمان در چهارچوب آن لحاظ گردد و تأمين شود.

در اين کتاب سلمان خورشيد استدلال مي‌کند که مسلمانان يک گروه نا مطمئن و لرزان بوده‌اند و بنابراين به حزب خود (کنگره) توصيه مي‌کند که اين تعداد را دائمي و مسجل فرض ننمايد. اما واقعاً چه کسي بر آراي اين اقليت تأثير اساسي دارد؟

رهبران و احزاب مسلمان فراموش مي‌کنند که احزاب آنان امتيازات و مزايايي را در اختيارشان قرار مي‌دهد تا براي رأي دهندگان مسلمان به کار گيرند و هزينه کنند. اما پس از تصدي نمايندگي مجلس يا وزارت، تمامي وعده‌ها و برنامه‌هاي انتخاباتي را به يکباره فراموش مي‌کنند. اين نوع نگاه و برخورد باعث از بين رفتن خلاقيت و نوگرایی مي‌شود و اقليت نيز نمايندگانش را بیشتر به چشم نماد و سمبل مي‌بيند تا افرادي که بتوانند تأثير گذار باشند و آنان را در ساخت سياست و تصميم سازي در هند دخيل کنند. هرچند مسلمانان هند در تمامي زمينه‌ها عقب افتاده اند و با ساير مذاهب و اقوام هند فاصله دارند، سياستمداران مسلمان به کرات آرا طرفداران خود و اعتماد آنان را در جهتي سوق داده‌اند که باعث سرخوردگي آنان شده است.

مسلمانان در ايالتهاي بيهار و اتارپرادش در شورشهاي ۱۹۸۹ با قالپور و ۱۹۸۷ ميروت وسيله‌اي در خدمت سياستهاي حزب بکار گرفته شدند. تا پيش از سال ۱۹۷۱ ميلادي مسلمانان نگاه و اميد خود به پاکستان و تمایل به آن کشور را از دست داده بودند اما در يک قالب متحد از بقيه بدنه کشور مجزا و منفک بودند. خشونتهاي کشمير به يکباره حس اتحاد و همدلی را در ميان تمام مسلمان کشور بر انگيخت.

برای نمونه، معاون مسلمان دانشگاه SVSU در میروت کشمير به شکل خود سرانه دانشجويان کشميري را اخراج مي‌کرد و يا مورد بدرفتاري قرار مي‌داد. در مسابقه کريکت بين تيمهاي پاکستان و هند هنگامي که تيم پاکستان بازي را برد، کساني که از اين معاون و دانشگاه مذکور ناراحت بودند و يا از برنامه‌هاي ايشان صدمه ديده بودند، با فرياد و همهمه تيم حريف يعني پاکستان را تشويق مي‌کردند. بدون ترديد بحران کشمير دلايل متعددي دارد که يکي از مهمترين آنان شکاف قومي و مذهبي جامعه هند است. مسلمانان هند خود را از وقايع جاري و فضاي اجتماعي هند و تداخل در آن دور نگاه مي‌دارند. سرويسهاي اطلاعاتي مدعي هستند که همانند عده‌اي از سيکها که در جريان فاليتاني (چالش سیکها با دولت مرکزی) بر ضد منافع هند عمل مي‌کردند، برخي از مسلمانان نيز جذب سازمان امنيتي اي. اس. اي پاکستان شده‌اند.

از اوايل دهه ۸۰ ميلادي اين سازمان پاکستاني همواره تلاش داشته که عده‌اي از جوانان مسلمان را ترغيب نمايد تا براي دريافت آموزش و جذب، به سوي ديگر مرز سفر کنند. تا زمان حوادث بابري مسجد و شورش بمبئي اين تبليغات و ترغيبها براي مسلمانان جذاب نبود و افراد به ندرت از آن متأثر مي‌شدند. اما آمار پس از اتفاقات بابري مسجد تأمل برانگیز بود. در سال ۱۹۹۳حدود۸۰ جوان مسلمان در يک کمپ آموزشي در بيرون مرز آموزش مي‌ديدند اما به شکلي عجيب بر اساس گزارش منابع موثق، تمامي اين مراکز پس از حملات به بمبئي برچيده شدند. احتمالا تمامي اين مردان جوان سعي داشتند خشم خود را پس از حوادث بابري مسجد به دولت هند نشان دهند که حمله کنندگان به بمبئي به نيابت از آنان اين کار را انجام دادند.

سلمان خورشيد پيشنهاد مي‌دهد که گفتمان عمومي مسلمانان نبايد تنها محدود به رهبران مسلمان باشد. او از رهبران اکثريت (رهبران هندو) مي‌خواهد تا به گونه صحبت کنند که بدنه عمومي مسلمانان را به سوي خود جذب نمايند اما مشکل در ساختار و بدنه دموکراسي است. هيچ يک از نخست وزيران و يا رهبران احزاب به سمت اقليتي حرکت نخواهد کرد و منافع آنان را در نظر نخواهند گرفت، مادامي که يقين حاصل کنند حداقل نيمي از آرا آن اقليت به سمت شخص و يا حزب آنان سرازير مي‌شود.

کتاب شامل ۳۷ بخش و توضيحات و نکات مبسوط و کامل است اما هيچ توصيه و راه حل واقعي و قابل توجهی ارائه نمي‌کند. کتاب در ارائه يک راه حل براي مشکلات و يا شرح اين نکته که چرا رهبران مسلمان دچار شکست و يا افولي نا اميد کننده شده‌اند، ناتوان است.

ملاحظه و تحلیل

کتاب «در خانه ما هند: مشکلات پیش روی مسلمانان» توسط سلمان خورشيد وزير سابق امور خارجه و از رهبران حزب کنگره و شخصيت‌ بنام مسلمان به چاپ رسيده است. در اين کتاب، سلمان خورشيد سعي کرده است با نگاهي موشکافانه مشکلات جامعه مسلمان را بررسي کند و با توجه به تجارب چندين ساله خود در رأس امور کشور با نگاهي خنثي و فارغ از جانبداري حزبي و مذهبي نقدی منصفانه ارائه نماید. کتاب نقدهاي مثبت و منفي فراواني دريافت کرده و در هند نيز با استقبال فراوان روبرو شده است. اما به نظر مي‌رسد عليرغم جامعيت و ساختار قوي کتاب، همانند اسلاف و محققان قبلي، آقاي خورشيد نيز از ارائه يک راهکار و پيشنهاد يک روش عملي و کاربردي ناتوان است.

بي نيازي مدارس از تدريس متون مذهبي

وزير آموزش و فرهنگ ايالت مهاراشترا در گفتگویی در خصوص آموزش مدارس در اين ايالت گفت که هيچ نيازي نيست تا متون مذهبي مانند قرآن، بگوات گيتا و يا انجيل به کودکان تدريس شود. او در بحث‌هاي خود افزود که خانواده‌ها نبايستي هيچ مبلغي براي کمک هزينه معلمان براي پيشرفت کودکانشان پرداخت کنند.

او همچنين تأکید کرد که دولت قادر است تا آموزش براي ۴۹ هزار کودک را مهيا کند. اما تاکنون بسياري از کودکان هنوز بيرون از فضاي آموزشي و به دنبال کمک هزينه‌هاي زندگي خود مشغول به کار هستند.

ملاحظه و تحلیل

يکي از مباحثي که همواره مورد توجه و حساسيت دولتهاي مرکزي در تمام ادوار سياسي هند بوده، مسأله مدارس عادي و مدارس مذهبي است. دولتهاي قبلي در قالب سکولاريسم سعي داشتند که از تدريس علوم مذهبي به ويژه براي مسلمانان کم کنند و دولت جديد به منظور جلوگيري از اشاعه ساير اديان چنين رويه‌اي را پيش گرفته است.

سلب حق رای در صورت عدم پایبندی به قوانین جمعیتی

ماهها پس از پيشنهاد نماينده حزب بي جي پي در مجلس آقاي Sakshi Maharaj، در خصوص لزوم وجود چهار فرزند در خانواده‌هاي هندو، ايشان مجدداً اظهارات بحث برانگيزي در مورد قوانين خانواده ايراد کرده است. او اعتقاد دارد که هنگامي که هندوها به سمت نظام مند شدن پيش مي‌روند، مسلمانان نيز بايستي از قوانين تبعيت کنند و هيچ تبعيضي در جامعه وجود نداشته باشد. وي افزود که من نمي‌گويم که مسلمانان و مسيحيان عقيم و بدون نسل و فرزند باشند، بلکه خواستار طرح جامع خانواده هستم تا همگان از آن پيروي کنند و قوانين يکسان براي مسلمانان مسيحيان و هندوها وجود داشته باشد.

وی ادامه داد که قوانين خانواده باید براي تمامي اقشار و مذاهب به اجرا گذاشته شود و اگر خانواده‌اي از اين قوانين تخطي کرد حق رأي از او سلب شود. او گفت که به هر حال موضوع يک، دو، سه يا چهار فرزند نيست بلکه قوانينی است که براي همگان بايستي يکسان باشد و کشور بدون قوانين یکدست پيشرفت نخواهد کرد. بنابراين لازم است دولت و اپوزيسيون در اين مورد متحد شده، قوانين محکمي را تدوين کنند.

ملاحظه و تحلیل

رشد اقتصادي اکثر هندوها موجب شده است که بخش بزرگي از آنها به طبقه متوسط بپيوندند و بنابراين ميزان زاد و ولد و فرزندآوري در آنها کاهش یابد. اين امر موجبات نگراني هندوهاي متعصب را فراهم آورده است زيرا معتقدند که اکثريت مسلمانان که از طبقه فقير و ضعيف اجتماع هستند، فرزندآوري بالايي دارند و اين امر آنان را در خصوص تغيير ترکيب جمعيتي نگران مي‌کند.

تقاضاي سلب حق رأي از مسلمانان

يکي از اعضاي حزب شيوسينا (Sanjay Raut) در روز يکشنبه مقاله‌اي در روزنامه Saamna به چاپ رسانيد که در آن خواستار لغو حق رأي مسلمانان -که يک حق شهروندي است- شده بود. او استدلال کرده بود که اين حق باعث ايجاد يک بانک رأي سياسي شده است. پس از انتشار اين مقاله پليس بمبئي به حالت آماده باش درآمده‌اند. Raut با اين مقاله هر دو طيف سکولار و هندوتوا را به شدت حساس کرده و قصد داشت از اين طريق مسلمانان را وادار به واکنش کند.

وی در مقاله خود نوشته بود که برخي از طيف‌هاي سياسي خواستار گنجاندن يک کانديداي مسلمان در لیست خود هستند تا از اين طريق مسلمانان را به خود جذب کنند، با اين وجود مسلمانان پيشرفتي نخواهند داشت چرا که احزاب سياسي آنان را بازيچه خود قرار داد‌اند و آينده‌ روشنی در اين کشور نخواهند داشت.