به گزارش نماینده، الیاس نادران، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری با برشمردن معایب شیوه افزایش قیمت برق و گاز در سال جاری اظهار داشت: این روش قیمت گذاری به نفع پرمصرف ها و پردرآمدها و به ضرر کم مصرف ها و کم درآمدها است و کم مصرف ها با درصد بیشتری از افزایش قیمت در مقایسه با پرمصرف ها مواجه می شوند. سید جلال نورموسوی، رئیس امور تعرفه ها و قراردادهای مدیریت گازرسانی شرکت ملی گاز ایران نیز در بخشی از این برنامه از اصلاح تعرفه های گاز بخش خانگی بعد از تذکرات نمایندگان مجلس خبر داد.

مشروح این برنامه در ادامه می آید:

مجری: در افزایش قیمت گاز در سال جاری، مشترکین کم مصرف افزایش ۴۷% درصدی را تجربه کردند ولی مشترکین کم مصرف تنها ۴%. وضعیت مشابه ای را درباره برق داشتیم. این موضوع منجر به  این شد که حساسیت نمایندگان مجلس برانگیخته شود. امشب در خدمت دکتر نادران هستیم. آقای دکتر، دیروز نامه ای به امضای ۱۲ نفر از نمایندگان مجلس از جمله شما برای رئیس جمهور ارسال شد. جوابی گرفتید؟

الیاس نادران (عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس) : نه. ببینید در مجلس شیوه های مختلف نظارتی برای تعامل با دولت وجود دارد، نامه های دسته جمعی جمع می کنند یا بعضا نامه های حوزه های انتخابیه (مثلا یک استان) یا تذکرات کتبی و شفاهی می دهند. از جمله ابزارهایی که ما معمولا از آن استفاده می کنیم این است که یک ترکیبی از کارشناسان کمیسیون های مختلف در رابطه با موضوعاتی که مرتبط با آنهاست، با مقامات اجرایی مکاتبه می کنند. در این قضیه هم یک ترکیبی از نمایندگان اقتصادی کمیسیون های انرژی، برنامه و بودجه و اقتصاد نگرانی های خود را از اتفاقی که افتاده است بیان کرده اند. آن اتفاق، افزایش تعرفه های برق، گاز و آب بوده است که به اعتقاد ما براساس قانون عمل نشده است، براساس عدالت عمل نشده است، براساس کار هدفمندی یارانه ها که قرار بود اصلاح الگوی مصرف را به سامان بکند و هدایت کند. ببینید مثلا درباره گاز، دولت تصمیم گرفته است که روی هر متر مکعب گاز مصرفی خانوارها ۱۴ تومان افزایش بدهد. وقتی همچین اتفاقی می افتد خانواری که کم مصرف است به صورت طبیعی، نسبت افزایش قیمت هایش بالا می رود چون پایه ای که این ۱۴ تومان روش قرار گرفته است، پایه بسیار کمی است ولی یک خانوار پردرآمدی که در پله های بالای مصرفی قرار می گیرد، این ۱۴ تومان نسبت به آن پایه ای که او مصرف می کند و باید پرداخت کند، طبیعتا خیلی اثرگذار نیست. برای همین هم همانطور که بیان کردید، به طور متوسط خانوارهای کم مصرف ۴۷% افزایش پیدا کرده است و خانوارهای پرمصرف نزدیک به ۴%.

در این بخش برنامه، مجری شروع به صحبت با میهمان تلفنی برنامه، سید جلال نورموسوی، رئیس امور تعرفه ها و قراردادهای مدیریت گازرسانی شرکت ملی گاز ایران می کند.

مجری: شما به عنوان رئیس مرکز تعرفه شرکت گاز بفرمایید که بر چه اساسی نظام تعرفه را امسال بدین شکل پایه ریزی کردید؟

نورموسوی: با توجه به قانون هدفمندی که به دولت ابلاغ شده است، دولت تعرفه ها را تعیین و به شرکت ملی گاز ایران ابلاغ می کند. در مرحله دوم هدفمندی، براساس همان ۱۲ پلکانی که در مرحله اول داشتیم؛ ابلاغ هیئت دولت به جدول شماره ۱ که گازبها است، اعلام کردند که بیست درصد به مبلغ گازبها اضافه شود. این جدول، فقط یک عدد است و متوسط قیمت گازبها ۷۰ تومان است که سازمان هدفمندی این مبلغ را برای فاز اول هدفمندی تعیین کرده بود. برای ورود به فاز دوم، این جدول که شامل گازبهای همه بخش ها است از بخش صنعت، تجاری، واحدهای کشاورزی و ...، اعلام کرد که برای بخش خانگی، بیست درصد اضافه شود. جدول شماره ۲ هم وجود دارد که رفتار مشترکین را نشان می دهد و در تعاریف اصلا گازبها نیست. به نوعی در پلکان های اول، تشویقی برای مصارف دیده شده است و در پلکان های بالایی، جرایمی برای مشترکین دیده شده است.

مجری: می خواهم ببینم شما قبول دارید که به هر حال این یکسان دیدن، این تفاوت را که ابتدای برنامه درباره اش صحبت شد را پیش می آورد؟

نورموسوی: خیر. ببینید عرض کردم گازبها معنی و مفهومش با پلکان های مصرف کاملا متفاوت است. به عبارتی، تمامی مشترکین اگر پلکان های سوم که متوسط قیمت را دارد به بالا و مشمول جریمه می شوند، قطعا از پلکان های اول عبور کردند و به پلکان های بالاتر یا همان پلکان های جریمه ای رسیده اند. اگر مشترکین قرار باشد که خودشان را در مدیریت مصرف انرژی مدیریت بکنند، به واسطه اینکه به پلکان های بالا که جریمه ای است و مبالغ بیشتری دارد. به عبارتی اگر متوسط نرخ گازبها را پله اول و دوم یا پله اول تا سوم یا پله اول تا چهارم بگیریم، این اگر روند را اگر نگاه بکنید، آن نگاهی که در قانون هدفمندی وجود دارد و حتی تعریفی که نمایندگان محترم یا آقای نادران فرمودند، در این رویه لحاظ شده است.

نادران: پلکان هایی که مربوط به فاز اول است الان محل بحث ما نیست. پلکان های فاز اول را قبلا دولت اعمال کرده است و مجلس هم مخالفتی نداشت چون هر کسی مصرف بیشتری داشته است باید بهای بیشتری را بپردازد. الان بحث این است که شرکت ملی گاز ایران گفته است که به من گفته اند که شما به طور متوسط یه مبلغی را افزایش بدهد و من تقسیم کرده ام شده است ۱۴ تومان. همه را ۱۴ تومان افزایش می دهم، این اقدام محل سوال ماست. الان ایشان می گویند که ما پله های بالا را داریم جریمه می کنیم، الان سوال من این است که پله های سوم به بالا بیش از قیمت منطقه ای گاز می دهند که ما آنها را داریم جریمه می کنیم یا آنها هنوز نسبت به قیمت های صادراتی ما و نسبت به قیمت های کشورهای همسایه از ما دارند یارانه می گیرند، پس جریمه اینجا چه معنایی دارد؟

مجری: آقای نورموسوی، من سوال را اینجوری می گویم، انتظار می رفت این افزایش (۱۴ تومان) در مشترکان پرمصرف بیشتر دیده شود؟

نورموسوی: من عرض کردم اگر متوسط نرخ ها را بگیرید، بگذارید من عددی هم مثال بزنم. یک مشترکی که در پلکان های اول و دوم قرار دارد البته در اقلیم های مختلف متفاوت است بین ۱۶۰۰ تا ۲۴۰۰ تومان به مبلغش اضافه می شود ولی وقتی می رسیم به پلکان های بالاتر، پلکان های متعارف ما بین ۵ تا ۸ هستند. اگر پلکان ۸ را مثال بزنیم البته در اقلیم های مختلف متفاوت است بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان به مبلغ گازبهای آنها اضافه می شود. شما این اعداد ریالی را داشته باشید، زیرا وقتی درصد وقتی به یه مبلغ ۳۰ تومان می خورد یا درصدی (حتی درصد پایین تر) که به مبلغ ۳۵۰ تومان می خورد، این اعداد خودشان را در متوسط گازبها نشان می دهند. این متوسط گازبها همانطوری که بیان کردم در پلکان های پایین بین ۱۶۰۰ تا ۲۴۰۰ تومان و در پلکان های هشتم که عموم مصرف ما تا اینجا تمام می شود یعنی بیش از ۹۸ درصد مشترکین تا اینجا مصرف به بالاتر ندارند و فقط ۲ درصد بالاتر مصرف دارند، بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان می دهند یعنی اگر نسبت بگیریم حدود ۷ برابر از اینها گران تر می دهند.

نادران: قبلا بیشتر از اینها گرانتر می دادند یعنی نسبت گرانتر دادن خانوارهای پردرآمد نسبت به کم درآمد قبل از این تعرفه های جدید شکاف خیلی بیشتری بوده است. الان آقایان با این تعرفه گذاری شکاف را کاهش داده اند. ببینید مشکل اساسی در چی هست؟ خانوارهای کم درآمد و کم مصرف به لحاظ گاز، خانوارهایی هستند که واحدهایی کوچکی دارند و حداکثر برای خوراک و یه مختصر گرمایش از گاز استفاده می کنند ولی خانوارهای پردرآمد، یک خانوار ۲، ۳ نفره می بینید یک استخر دارد این هزاران متر مکعب گاز را مصرف می کند برای اینکه استخرش را گرم کند ما که نباید به او جایزه بدهیم، ما که نباید حقوق مردم کم درآمد و کم مصرف را به افراد پرمصرف بدهیم. الان سوالی که به من جواب ندادند، این است که الان بالاترین نرخ گاز مصرفی کشور را بگیرید، این با قیمت های صادراتی قابل مقایسه است؟

مجری: نه، هنوز طبیعتا زیر آن است.

نادران: خیلی کمتر از آن است. یعنی ما به خانوارهای پردرآمد داریم میلیون ها تومان در سال به یک خانوار داریم یارانه می دهیم از بابت همین شیوه تعرفه گذاری. بیش از یک میلیون تومان یک خانوار پردرآمد که آخرین پله مصرفی گاز هم برایش محاسبه شود، با این شیوه محاسبه بیش از یک میلیون تومان در ماه دارد  نفع می برد.

مجری: حتی با این افزایش ۱۴ تومان؟

نادران: بله، اتفاقا این کار را بدتر کرده است.

مجری: آقای نورموسوی، پاسخ شما چیست؟

نورموسوی: ببینید ما هنوز به مراحل پایانی اجرای قانون هدفمندی نرسیدیم. این از ابتدا اختلاف آنقدر زیاد بود که همین مراحل افزایش، مبالغ گازبها را شاید حتی بعضا گله مند باشند که مبالغش زیاد است. البته اینکه مراحل افزایش قیمت برای پلکان های بالایی را شدت افزایشش را بیش از حد بکنیم، ما برای اجرای این کار مشکلی نداریم. فقط حتما باید اثرات این کار دیده شود.

نادران: چه اثراتی؟

نورموسوی: چون بعد از اجرای مرحله دوم هدفمندی، خود به خود سطح قبض ها بخصوص در پلکان های بالا حالا خوشبختانه شاید امسال مساعدت هوا طوری بود که کمی مصارف پایین تر بوده است...

نادران: نه، مصارف که بالاتر رفته است. مصارف گاز امسال علی رغم مساعدت هوا بالاتر رفته است به همین دلیل تعرفه گذاری. یعنی خانوارهای پردرآمد مصرفشان را بیشتر کردند، کاهش ندادند.

نورموسوی: نه، آمار مصرف ما اینطوری نشان نمی دهد.

مجری: رشد مصرف گاز که منفی نبوده است؟

نورموسوی: با توجه به افزایش تعداد مشترکین. ما هنوز هیچ آماری نداریم چون هنوز قبوض حدود ۲ ماه از مشترکین ما تولید نشده است. ما حدود ۴۵ روز تا ۲ ماه نسبت به تولید قبوض همیشه عقب هستیم.

نادران: مصرف را که مخازن می گوید، مصرف را که قبض نمی گویند.

مجری: شما به عنوان یک کارشناس فکر می کنید همین تعرفه های فعلی برای سال ۹۴ قابل اجراست یا باید با یک شیب متناسب با مصرف تغییر بکند؟

نورموسوی: من قبل از اینکه به این بحث بپردازم، باید عرض کنم. حسب مذاکراتی که با نمایندگان محترم صورت گرفته است و رفت و آمدهای که وزیر نفت محترم داشتند، تصمیماتی را برای اعمال بیست درصد به هر پله را ابلاغ کردند و الان جاری سازی شده است و حدود سه هفته هم است که روی سیستم مکانیزه امور مشترکین جاری سازی شده است و قبوض جدیدی که تولید می شود بر همین مبنای بیست درصد به هر پله است که نظر آقای نادران و بعضی از نمایندگان محترم مجلس بوده است.

مجری: البته فکر می کنم نظر این نبوده است.

نادران: بله، نظر این نبوده است.

مجری: نظر این است که الگوی مصرف را حمایت قیمتی بکنید و از الگوهای پرمصرف، خیلی با شیب بیشتر بگیرید.

نادران: بخصوص پلکان های بالا، دلیلی ندارد که کشور بخواهد هزینه مصرف آنها را بدهد.

نورموسوی: ببینید، اگر احیانا منجر به تغییر پله ها، الان ما ۱۲ پله داریم که در مرحله دوم که بیست درصد را به صورت متوسط در ابتدا ما اعمال کردیم و بعد از این مذاکرات، بیست درصد به هر پله اضافه شد. اگر احیانا نظر اصلاحی را هیئت محترم دولت ابلاغ بفرمایند بویژه که سال ۹۴ در حال شروع شدن است، اعمال خواهد شد ولی تاکنون هیچ تصمیمی برای تغییر هم مبلغ گازبها و هم پلکان های مصرف مشترکین گرفته نشده است.

نادران: دوستان ما چون روی این موضوع سوال کرده اند، احتمال قوی سوال به صحن می آید و پیگیری می شود. این شیوه به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. یعنی ما خانوارهای کم درآمد را نزدیک به پنجاه درصد هزینه گازبهای آنها را اضافه کرده ایم و حالا امسال هم چون می خواهیم رعایت کنیم، یک ظلم بالسویه بکنیم و بگوییم بیست درصد دیگر، آن پنجاه درصد را بالا ببریم. این اصلا عادلانه نیست. بخصوص اینکه با سیاست های کلی هم سازگار نیست. یعنی در اقتصاد مقاومتی توصیه بر این است که رعایت الگوی مصرف شود. این شیوه قیمت گذاری حتما افراد را به مصرف بیشتر تحریک می کند. شما وقتی گازبهای کم مصرف ها را به شدت بالا می برید و گازبهای پرمصرف ها را کمتر افزایش می دهید، تشویق می کنید پرمصرف ها، بیشتر مصرف کنند.

مجری: توی نامه تون به مسئله برق هم اشاره کردید، راجع به آن هم توضیح دهید؟

نادران: در مورد برق، وضعیت تا حدودی متفاوت است. چون آنها همین الگوی ۱۰ درصدی را برای همه پلکان ها اعمال کردند. این شیوه نسبت به گاز کمی بهتر است ولی باز هم ظالمانه است چون همه را با یک شیوه افزایش داده اند چون اصل هدفمندی که ناظر بود به اصلاح الگوی مصرف و تشویق مصرف کمتر را در این وضعیت افزایش قیمت برق ندیده اند. مضاف بر اینکه یک کار اشتباهی صورت گرفته است که صنایع را نسبت به مصارف خانگی بیشتر جریمه کرده اند. مصارف خانگی را ۱۰ درصد افزایش داده اند ولی بهای برق صنایع را ۲۰ درصد افزایش داده اند یعنی دو برابر. ما در شرایطی هستیم که اولا: مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که در دنیا، بهای برق صنعتی بین ۲۰ درصد تا ۵۰ درصد بهای برق خانگی است، ثانیا: ما در شرایط رکودی در کشور هستیم. شما وضعیت اشتغال کشور، تولیدکننده ها و کارخانه ها را می بینید. بعد ما می آیم بهای برق آنها بخصوص برای آنها که مصرف برقشان خیلی بالاست را اینگونه افزایش می دهیم. یعنی ما داریم رکود را تشدید می کنیم. به نظر من، دولت باید حتما در تعرفه گذاری اصلاح الگو کند به نفع تولید. چون تولید کننده آسیب ببیند، اشتغال آسیب می بیند و جوانان مملکت بیکار می شوند و دودش باز هم در چشم خانواده ها می رود.

مجری: ما واقعا تلاش کردیم که مسئولان وزارت نیرو و توانیر در بحث امشب حضور داشته باشند ولی متاسفانه نپذیرفتند و غایب هستند. درباره یارانه پنهان در مصرف برق هم عددی دارید؟

نادران: ببینید ما اساسا هم در برق، هم در گاز و هم در آب، طبق هدفمندی یارانه ها بنا بر این بود که ما در افق زمانی قیمت را به قیمت های منطقه ای برسانیم و به قیمت هایی که مصرف کننده هزینه تمام شده اش را بدهد. اما الان متاسفانه بالاترین پله مصرف برق کشور هنوز با هزینه تمام شده برق کشور فاصله دارد و دارد یارانه می گیرد و چون این نوع افزایش قیمتی که دولت می دهد همه را علی السویه رفتار می کند یعنی ۱۰ درصد به پایین ترین و ۱۰ درصد به بالاترین. در نتیجه، بالاترها (پرمصرف ها) به دلیل حجم مصرف بیشتر، یارانه پنهان بیشتری می گیرند. برای پرمصرف های برق، این مبلغ به طور متوسط ۳۰۰ هزار تومان در ماه است و برای گاز هم که بالای یک میلیون تومان در ماه است.

مجری: یک ایرادی هم به شما وارد است. اگر شما واقعا می دانستید این اتفاق می افتد، بهتر نبود در مجلس، دولت را موظف کنید به جای اینکه الان نامه بدهید؟

نادران: ببینید ما اگر در قانون، بیایم آئین نامه اجرایی بنویسیم، آن موقع امر قانون نویسی ما دچار مشکل می شود. چاره ای نیست و بالاخره باید با تعامل با دولت موضوع را حل کنیم. چون در قانون نویسی فرض بر این است که دولت رعایت قوانین بالادستی مانند سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی که گفته است اصلاح الگوی مصرف صورت بگیرد را می کند. فرض بر این است که قانون هدفمندی یارانه ها که گفته است پلکانی باشد و این فاصله به نحوی باشد که از کم درآمدها حمایت شود و یارانه کم درآمدها را پردرآمدها بدهند، رعایت شود. نه اینکه ما به پردرآمدها یارانه بیشتری نسبت به کم درآمدها بدهیم. فرض بر این است که دولت باید اینها را رعایت بکند یعنی قانونگذاری در این حوزه ها شده است. ولی اگر نباشد ما از طریق سوال، تذکر و اعمال ماده ۲۳۶ که ناکارآمدی در نظام اجرایی کشور است، حتما پیگیری می کنیم و لازم است که پیگیری کنیم چون عموم مردم آسیب می بینند یعنی دودش در چشم مردم می رود وبخصوص کم درآمدهایی که این وضعیت معیشتی شان هست، ما هم یک فشار مضاعفی روی برق و گاز به آنها نیاوریم.

منبع: تسنیم