کالمیا لاتیفولیا (Kalmia Latifolia)

این گیاه عموماً به نام برگ بوی کوهستانی نیز شناخته می‌شود. نام علمی آن کالمیا لاتیفولیا است و جزء خانواده بلوبری است. این گیاه در اواخر بهار گل‌های صورتی و سفید زیبایی می‌دهد که ظاهر دلفریبی دارند. معمولاً کالمیا در اغلب مناطق شرقی ایالات متحده رشد کرده و به نوعی گل بومی این مناطق است، به خصوص به عنوان گل دو ایالت پنسیلوانیا و کانکتیکات شناخته می‌شود. در پشت این ظاهر زیبا و دل‌پسند، سم خطرناک آندرومدوتوکسین (Andromedotoxin) نهفته است که باعث تپش و بی نظمی ضربان قلب می‌گردد. این سم بخش‌هایی از قلب را وامی‌دارد با سرعتی بیش از حالت معمول بتپند، در عین حال عملکرد این سم بسیار کند است. در دوزهای بالا، این سم گره سینوسی قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زمانی که عملکرد گره‌ی سینوسی مختل شود، ریتم قلب نیز دچار مشکل و بی‌نظمی می‌گردد، در این حالت ممکن است قلب سریع‌تر تپیده یا بالعکس ضربانی آهسته و کند را تجربه کند. البته در مواردی نیز ممکن است تلفیقی از هر دو نوع را شاهد باشیم، در نتیجه در نهایت فرد دچار ایست قلبی خواهد شد. در دوزهای پائین سم موجب استفراغ شدید، کندی ضربان قلب، فلج و به خواب رفتن بیمار یا کما می‌شود. زنبورهای عسلی که با این گیاه در ارتباطند نیز می‌توانند این سم را منتشر نموده که در این صورت باعث بیماری موسوم به دیوانه عسل (Mad Honey Disease) می‌شوند. از دیگر گیاهانی که از سمی مشابه برخوردارند می‌توان گل صدتومانی، پیریس (Pieris) و آگاریستا (Agarista) را نام برد.

 جاکوبه ولگاریس (Jacobaea Vulgaris)

جاکوبه ولگاریس یا " رگورت " (Ragwort) گیاهی است وحشی که نقشی مهم در اکوسیستم کشور انگلستان بازی می‌کند. این گیاه منبع غذایی بسیاری از گونه‌های حشرات بوده و حتی برخی از آنها به صورت مستقیم و انحصاری تنها از آن  تغذیه می‌کنند. بر طبق نظر کارشناسان علی رغم نقش مهم زیست محیطی، این گیاه به عنوان عاملی مضر و سمی برای سلامت انسان شناخته می‌شود. سازمان سلامت جهانی تصدیق کرده که دست کم هشت آلکالوئید خطرناک در این گیاه یافت می‌شوند که اثرات سمی خود را به مرور زمان در کبد انسان نشان داده و در نهایت منجر به سیروز کبدی می‌گردند. وقتی که کبد آسیب ببیند فرد دچار مشکلات متعددی می‌شود که علائم آن شامل کاهش هماهنگی، کوری، دردهای شکمی تیرکشنده و زرد شدن چشم‌ها است. از آنجایی که این گیاه منبع اصلی غذای بسیاری از انواع حشرات است،  سم موجود در آن ممکن است وارد منابع غذایی انسان از جمله عسل شود، همچنین این نوع سم در شیر بزهایی که از این گیاه تغذیه کرده‌اند نیز دیده می‌شود. چیدن این گیاه از مزارع مستلزم دقت کافی است چرا که دانه‌های آن به پوست دست فرو می‌روند.

 خربق سفید (Veratrum)

خربق سفید یا وراتروم عموماً در نزدیکی مناطق کوهستانی و در نیمکره شمالی زمین می‌روید. این گیاه خوشه‌های مارپیچ متعددی از گل‌های سفید رنگ دارد. هر ذره از این گیاه زیبا مرگ به ارمغان خواهد آورد، چرا که از ریشه گرفته تا گل آذین آن در حدی مهلک سمی و کشنده هستند. از آنجایی که این گیاه دارای مقادیر بالایی از آلکالوئیدهای استروئیدی سمی است، خوردن تصادفی آن می‌تواند منجر به مرگ شود. این مواد  یون سدیم را در بدن فعال کرده و باعث آسیب دیدگی سریع قلب و نهایتاً منجر به مرگ می‌شوند. اولین نشانه مسمومیت با خربق سفید، دردهای انقباضی معده است، پس از آن و زمانی که سم جذب شده و وارد جریان خون شود، شاهد تشنج و بی‌نظمی ضربان قلب خواهیم بود . این گیاه را عامل مرگ اسکندر مقدونی معرفی می‌کنند. گونه‌های این گیاه اسامی متعددی دارند که از آن جمله می‌توان هلبور* سفید آمریکایی (Hellebore) ، زنبق ذرتی، هلبور بزرگ، هلبور هندی، دانه‌ی خارش زا، آنه بیچاره (Poor Annie) ، خربق آبی و علف قلقلک را نام برد.

 Zantedeschia

Zantedeschia یک گل همیشگی و زیبا است که در همه‌ی قاره‌ها به جز قطب جنوب رشد و نمو می‌کند. معمولاً آن را به نام سوسن کالا (Calla Lily) نیز می‌نامند. گل‌های لوله‌ای شکل این گیاه رنگ‌های متعددی دارند، از سفید گرفته تا پرتغالی، قرمز، زرد و حتی بنفش تیره. این گیاه یکی از گونه‌های متعددی است که حاوی میزان کشنده‌ای اُکسالات کلسیم *(Calcium Oxalate) هستند، یک ماده شیمیایی به شکل کریستال‌های سوزنی که وارد اندام‌های داخلی بدن می‌شود. دوز اندکی از این ماده کافی است تا منجر به تورم حنجره شده که به دنبال آن  صدمه دیدن مسیرهای تنفس  و در نهایت مسدود شدن آنها را در پی خواهد داشت.

 Colchicum Autumnale

Colchicum Autumnale به صورت خودرو و وحشی در اغلب نقاط اروپا و نیوزلند رشد کرده و بومی کشور انگلستان است. هنوز هیچ پادزهری برای سم این گیاه شناخته نشده است، سمی که به اندازه آرسنیک کشنده و مرگ‌آور ارزیابی می‌شود. این سم تمامی عملکردهای بدن انسان را مختل کرده و در نتیجه باعث کارکرد نامناسب اندام‌های بدن، لخته شدن خون و مختل شدن سیستم عصبی می‌گردد. اگر مقادیر اندکی از این سم مورد استفاده قرار گرفته باشد، مرگ شخص هفته‌ها به طول خواهد انجامید، اما در دوزهای بالا  مرگ آنی خواهد بود. بعضی از مردم این گیاه را با بیماری وبا مقایسه می‌کنند.

 لابرنوم (Laburnum)

دیگر گیاه خطرناک فهرست ما لابرنوم نام دارد که عموماً به نام "زنجیر طلایی" نیز شناخته می‌شود، این گیاه حاوی ماده‌ی شیمیایی موسوم به سایتیزین*(Cytisine) است. این ماده در دوزهای پائین به صورت جدی خطری ایجاد نکرده و در حالت کلی  بیشتر به صورت دارو و برای آندسته از افرادی که قصد ترک سیگار را دارند تجویز می‌شود، چرا که روی گیرنده‌های نیکوتین در بدن اثرگذاری دارد. خطر اصلی در پس خوردن دوزهای بالای آن نهفته، چون که در این صورت مرگ را به دنبال خواهد داشت. لابرنوم معمولاً کودکانی را درگیر می‌کند که از گل گرفته تا غلاف دانه‌های آن را خورده‌اند. سم آن تقریباً اندکی بعد از هضم کار خود را شروع کرده و موجب تهوع، تشنج، کما و در نهایت مرگ می‌شود.

 Cerbera Odollam

Cerbera odollam که با نام "درخت خودکشی" نیز شناخته می‌شود، متهم اصلی در شماری از مرگ‌هایی است که در نواحی جنوب غربی هندوستان و در فاصله سال‌های 1989 تا 1999 روی دادند. سم موجود در این گیاه دست کم موجب مرگ 500 نفر در طول این ده سال شد. گلیکوزید قدرتمند این گیاه که سربرین*(Cerberin) نامیده می‌شود،  یک ساعت پس از خورده شدن شروع به اثرگذاری می‌کند. نشانه‌های مسومیت با این گیاه شامل درد معده، کما و ایست قلبی است. بر طبق بررسی‌های یک تیم تحقیقاتی در هند، در برخی از قتل‌های صورت گرفته در این کشور ردپای استفاده از این ماده‌ی شیمیایی مشاهده گردیده که باعث مرگ‌هایی با علل نامشخص شده است. در نتیجه این گیاه به عنوان قاتلی هوشمند که هیچ مدرکی از خود برجای نمی‌گذارد شناخته می‌شود.

 سنگوئیناریا کانادنسیس (Sanguinaria Canadensis)

سنگوئیناریا کانادنسیس یا "سرخ بن" (Bloodroot) که نام عمومی آن است در بخش‌های شمالی و بکر آمریکا می‌روید.از آنجایی که  بومیان آمریکا از این گیاه به عنوان ماده‌ی آرایشی استفاده کرده و همچنین از آن  برای سقط جنین استفاده می‌شده  به این نام خوانده می‌شود. سرخ بن شامل یک ماده شیمیایی ملقب به سنگوئینارین*(Sanguinarine) و همچنین اسکاروتیک (Escharotic) *است که هر دو جزء خطرناک‌ترین سموم شناخته شده هستند. برخی از مردم  این گیاه را برای درمان سرطان پوست به کار می‌بردند، اما در نهایت استفاده از این گیاه و به دلیل وجود این سموم خطرناک  تخریب بیشتر بافت پوست، تولید جراحات شدیدتر و در نهایت مرگ پوست را در پی داشته، همچنین زخم‌های تیره‌ای نیز برجای می‌مانده که اسکار(Eschar) نامیده می‌شدند. اما اگر این گیاه سهواً خورده شود، مواد شیمیایی موجود در آن موجب گسست در عملکرد آنزیمی می‌شود که مسئول تحریک سلول‌ها و رها کردن سدیم در خون است. زمانی که مقادیر زیادی سدیم در بدن آزاد شود روی بافت قلب اثر گذاشته و به آن لطمه خواهد زد، و در نتیجه باعث ناتوانی قلب، آسیب کبدی و حتی سرطان معده می‌شود.

 Adenium Obesum

آدنیوم اوبسوم گیاهی است بومی آفریقا که در طول قرن‌ها به عنوان سلاحی کشنده توسط قبایل وحشی این کشور مورد استفاده قرار می‌گرفته است. سم این گیاه را می‌توان با جوشاندن گل‌های آن به مدت دوازده ساعت استخراج کرد. نتیجه‌ی کار مایعی است سمی با غلظت بالا که بسیار کشنده و مرگ‌آور است. مردان قبایل سومالی از این سم برای کشتن موجوداتی به عظمت و بزرگی فیل استفاده می‌کرده‌اند. این گیاه که به نام "رز صحرایی" نیز خوانده می‌شود، دارای ماده‌ای شیمیایی موسوم به "Ouabain"* است که در دوزهای بالا منجر به بروز ناتوانی تنفسی آنی می‌شود. علی رغم خطر آن برای انسان و جانوران، برخی از جوندگان آفریقایی نسبت به این سم از خود مصونیت مناسبی نشان می‌دهند.

 Oenanthe Corocata

شوکران آبی یا اوئنانته (Oenanthe) در زمین‌های مرطوب و نرم زندگی می‌کند. این گیاه بی‌نهایت سمی، به کرفس شباهت دارد. سم فعال آن به نام اوئنانتوتوکسین (Oenanthotoxin)* در ساقه‌ی این گیاه به صورت تغلیظ شده یافت می‌شود. برگ‌های آن ممکن است بدون هیچ گونه اثرات مسموم کننده توسط چارپایان اهلی خورده شوند، اما ساقه و به خصوص ریشه غنی از کربوهیدارت این گیاه،  بسیار بسیار سمی و خطرناک است. ریشه‌ی یک شوکران آبی به اندازه کشتن یک گاو سم دارد و همچنین به عنوان قاتل انسان نیز شناخته می‌شود. این گیاه جزء یکی از خطرناک و مرگبارترین گیاهان انگلستان است، چرا که از نظر ظاهری به گیاهانی همچون کرفس چینی یا جعفری ژاپنی که قابل خوردن هستند شباهت داشته و ممکن است به صورت کاملاً تصادفی خورده شود. این گیاه همچنین در تاریخ شهرت بدی دارد به طوری که در گذشته مجرمین محکوم به اعدام را وادار به خوردن شوکران می‌کردند، همانگونه که از آن برای مسموم کردن سقراط فیلسوف نامی نیز استفاده شد.

 باید این نکته را مد نظر داشت که در اینجا تنها به تعدادی محدود از این گل‌های سمی اشاره شده و فهرست ما اعضای دیگری نیز دارد. به عنوان نمونه گل فوق که به نام Blood Flower شناخته شده و شیرابه‌ی سمی آن باعث آسیب دیدگی شدید چشم می‌شود، اما  به هر روی فهرست ما در همینجا به پایان رسید. امیدوارم از خواندن این مطلب لذت برده باشید.

 آلکالوئید: به هریک از ترکیبات آلی شیمیایی گفته می‌شود که دست کم دارای یک اتم نیتروژن در حلقه هتروسیکلیک هستند. مشخصه‌ی آلکالوئیدها داشتن ترکیبات نیتروژنی است.

هلبور: نام دیگر خربق سفید است.

اکسالات کلسیم: شکل ظاهری آن جامد و سفید رنگ است. اگزالات کلسیم در برخی از گیاهان همچون دیفن باخیا یافت می‌شود. گیاهان از این سم، به عنوان سپری دفاعی در برابر گیاه‌خواران استفاده می‌کنند.

سایتیزین: ماده‌ی شیمیایی با فرمول C۱۱H۱۴N۲O است که در اصل آلکالوئیدی سمی است که در گونه‌های متعدد گیاهی یافت می‌شود. از آن در ساخت قرص‌ها و داروهای ترک سیگار استفاده می‌شود.

سربرین: بخشی از گلیکوزیدهای قلبی است که همچنین به عنوان ترکیبات دیجیتالیس هم شناخته می‌شوند. این ترکیبات در دوزهای مشخص برای درمان مشکلات قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گلیکوزیدهای قلبی خود داروهایی هستند که برای نارسایی و آریتمی قلب به کار می‌روند.

سنگوئینارین: یک نمک آمونیوم از گروه آلکالوئیدهاست که از گروهی از گیاهان استخراج می‌شود.

اسکاروتیک: ماده اسکاروتیک ماده‌ای است که باعث مرگ بافت و ایجاد زخم می‌شود، آلکالیس، اسید، دی اکسید کربن، نمک‌های فلزی و سنگوئارین در این دسته جای دارند.

Ouabain: این ماده که در زبان مردم سومالی وابایو (Waabaayo) خوانده می‌شود، از خانواده گلوکوزیدهای قلبی است.

Oenanthotoxin: ماده‌ای است سمی که از شوکران آبی و دیگر گونه‌های گیاهی این خانواده استخراج شده و روی سیستم اعصاب مرکزی اثر می‌گذارد. 

منبع: زومیت