به گزارش نماینده، محمدعلی نجفی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مهر ماه سال گذشته در حالی همراه رئیس‌جمهور راهی آمریکا شد که وعده از پیگیری بازگشت الواح هخامنشی که بیش از ۷۰ سال پیش به بهانه ترجمه توسط مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو از ایران به امانت گرفته شده بود می‌داد.
اما ششم مهر ماه سال ۹۲ روزی که نجفی از آمریکا به ایران بازگشت شیئی را در پاویون فرودگاه رونمایی کرد به نام «شیردال»؛ ترکیبی از شیر و عقاب که موجودی افسانه‌ای است برای حفظ قدرت و سلامت پادشاهان.
آن روز قدمت این شیء ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد اعلام شد. اما در همان روزها به دور از هر نگاه سیاسی که چه کسی و چه کشوری این شیء را به ایران اعطا کرده است تعدادی از باستان‌شناسان در همان نگاه اول، تقلبی بودن این شیردال را اعلام کردند چرا که ترکیب اجزاء بدن، آرایه‌پردازی‌ها و شکل پرچ و لحیم‌کاری اجزا و اتصالات بدن نشانی از تلفیقی بودن و چسباندن ترکیبی نامربوط از قطعات بود تا یقین حاصل شود که این اثر اصالتی ندارد.
در همان روزها حتی شیردال، منتسب به مجموعه اشیای بدلی و تقلبی غار کلماکره لرستان خوانده شد. مجموعه‌ای که در آخر دهه ۱۳۶۰ به صورت اتفاقی توسط یکی از بومیان در این منطقه از لرستان کشف شد و به یغما رفت و امروز بخش‌هایی از این آثار حتی در موزه‌های لوور، بریتانیا و متروپولتین وجود دارد که در اصالت اغلب آنها شک و شبهه است چون چندین برابر آثار مجموعه آنها بدل ساخته و روانه بازارهای عتیقه دنیا شد.
شیردالی از عصر معاصر!
دو هفته بعد از این اقدام آمریکا و اظهارنظرهای کارشناسان داخلی و دفاعیات مسئولان، «اسکار وایت ماسکارلا»، کارشناس موزه متروپولتین نیز پرده از راز این شیردال برداشت و گفت: «جامی که اخیراً توسط وزارت خارجه آمریکا قدمت ۲۷۰۰ ساله تخمین زده شده و به ایران داده شده در واقع جعلی است و تاریخ ساخت آن به ۱۹۹۹ برمی‌گردد.»
وی در مقاله‌ای که در سایت تبلت مگ منتشر شد آورده این جام شیردال به سه قیف مجهز شده است که از نظر باستانی یکی از این سه قیف در جای نامربوطی قرار دارد ولی در جهان مدرن درست است و این یک تلاش ناموفق توسط خالق مدرن آن است تا آن را شبیه به اشیای قدیمی ایرانی کند.
تبلت مگ می‌نویسد: جام شیردال برای اولین بار در گالری آشیای ایرانی در ژنو دیده شده بود که در سال ۲۰۰۲ توسط یک کلکسیونر نیویورکی خریداری می‌شود و ۳ متخصص تأکید میکنند که این شیء مربوط به ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بوده اما وقتی جام به نیویورک آورده می‌شود یکی از واسطه‌ها توسط وزارت امنیت داخلی آمریکا به اتهام جعل تعیین منشأ اشیا باستانی بازداشت شده و اعتراف می‌کند که دروغ گفته است و به یک سال زندان و پرداخت ۴ هزار دلار جریمه شده و اعتراف می‌کند که دروغ گفته است و به یک سال زندان و پرداخت ۵ هزار دلار جریمه نقدی محکوم می‌شود و خریدار پول خود را می‌گیرد و شیردال توقیف می‌شود. شیردال تا پاییز سال گذشته در انبار «کوئینز» وزارت امنیت داخلی آمریکا باقی می‌ماند.
کارشناس موزه متروپولتین آمریکا میگوید: در حقیقت هر کس با هنر خاور نزدیک یا هنر هر نقطه دیگر آشنایی داشته باشد با یک نگاه به شیردال متوجه خواهد شد که این جام تقلبی است.
تبلت‌مگ به طعنه نوشته است: ما به ایران یک نشان باستانی دادیم که حسن نیت خود را نشان دهیم اما فقط یک مشکل کوچک وجود دارد این که این شیء تقلبی است و قدمت آن به سال ۱۹۹۹ برمی‌گردد.
اما علی‌رغم تمام این تأکیدها بر تقلبی بودن جام شیردال اهدایی از سوی آمریکا، مسئولان میراث فرهنگی کشورمان که در روزهای نخست دریافت این هدیه قلابی، ذوق‌زدگی خود را نمی‌توانستند پنهان کنند سعی بر سیاسی جلوه دادن این اظهارنظرهای تخصصی که حتی از سوی خود آمریکایی‌ها انجام شده بود داشتند به طوری که محمد بهشتی مشاور ارشد محمدعلی نجفی در آن زمان اعلام کرد: تمام کسانی که بحث تقلبی بودن یا نبودن شیردال را مطرح میکنند یا می‌فهمند یا نمی‌فهمند اگر می‌فهمند دشمن میراث فرهنگی هستند و اگر نمی‌فهمند باید آگاهشان کرد. چرا از شیردال ایراد می‌گیرند؛ اگر از سفر آقای روحانی راضی نیستند و دوست دارند همچنان به این کدورت دامن زده شود و کشور به شرایط بحرانی برسد چرا به شیردال حساسیت نشان میدهند؟»
شاید با مرور این اظهارنظر باید به این نتیجه رسید که کارشناس موزه متروپلیتن آمریکا به عنوان یک متخصص امور اشیای عتیقه احتمالاً با سفر آقای روحانی مخالف بوده است که اعلام کرده شیردال اهدایی آمریکا به ایران شیئی تقلبی است!
محمد بهشتی، اعطای شیردال از سوی آمریکا به ایران را «نوعی پیام فرهنگی می‌داند» اما چرا آمریکایی‌ها پیام فرهنگی تقلبی به ما میدهند چرا آنها پیام فرهنگی به ایران را با برگرداندن الواح هخامنشی که ۷۰ سال پیش به امانت برده‌اند نمی‌دهند؟
وی در گفت‌وگویی اعلام کرده است که آمریکایی‌ها وظیفه قانونی خود را در بازگرداندن شیئی که قاچاق شده است انجام داده‌اند و مسئولیتی در قبال اصلی یا تقلبی بودن آن ندارند، از سویی این گفته کاملا درست است چون طبق مقررات و میثاق‌نامه‌های بین‌المللی آمریکا موظف بوده این اثر و دیگر آثار مشابه را که پس از سال ۱۹۷۰ از ایران خارج شده فوراً به ایران برگرداند اما اگر واقعاً قرار است خودمان را به خوش باوری بزنیم و بگوییم آمریکا طبق قوانین بین‌المللی فقط می‌خواسته این جام شیردال را که قاچاق شده بود به ایران بازگرداند چرا آن را همان زمانی که توقیف کرده به ایران پس نداده بلکه با گذشت یک دهه، درست در زمانی که حرف از ایجاد رابطه ایران با آمریکا به میان آمده است هیأت رسمی و دولتی ایران را با این شیء تقلبی، بدرقه می‌کند؟
آیا در روابط دیپلماتیک، این حرکت آمریکا بی‌معنی است و یا تعبیری دارد که سیاستمداران کاملاً مفهوم آن را درک میکنند؟ و اگر آمریکا به قانون جهانی عمل کرده است این همه ذوق‌زدگی و شادی مسئولان در زمان رونمایی از آن چه معنایی دارد؟
اما حجت الاسلام روحانی، رئیس جمهور کشورمان دقیقاً درباره آنچه آمریکایی ها برای دادن این شیء به هیأت ایرانی در آمریکا انجام داده اند، گفته است: «آمریکایی‌ها تماس گرفتند که ما هدیه‌ای داریم و این جام (شیردال) را با تشریفات به نمایندگی آوردند و گفتند که این هدیه ما به ملت ایران است.»
پس در زمان تحویل این شیء به ایران، حرفی از عمل به قانون جهانی اشیای تاریخی و وظیفه قانونی آمریکا در بازگرداندن آنها نبوده است بلکه فقط یک هدیه بوده است که قابل تأمل است اگر اعلام رسمی شود که این هدیه، «قلابی» و «تقلبی» است چه کسانی از آن آسیب می بینند.
از طرف دیگر اگر به قول محمدعلی نجفی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و مدیرانش این جام شیردال را باید به نشانه «حسن نیت جریان فرهنگی ایران و آمریکا» پذیرفت، پس حرف از قانون‌های بین‌المللی در بازگشت اشیای عتیقه و تاریخی به کشور مبدأ چه جایگاهی دارد؟ بالاخره آمریکا بعد از گذشت یک دهه به قانون احترام گذاشته و شیردال را به ایران بازگردانده یا به نشانه حسن نیت یک شیء تقلبی به ما داده است؟
سابقه آمریکا در بازگرداندن اشیای تاریخی، کاملاً مشخص است اگر بنا به حسن نیت جریان فرهنگی ایران و آمریکا بود اشیای تاریخی که اصالت مشخص دارد و در اختیار دانشگاه شیکاگو است و از سویی آمریکا آنها را به امانت برده است و ایران سال‌ها درگیر دادگاه‌های آمریکا برای بازگرداندن آنهاست باید برگردانده می‌شد.
آمریکا هیچ‌گاه شیء تاریخی با شناسنامه را به کشوری برنگردانده به طوری که ۱۸ روز قبل از دادن شیردال به ایرانی‌ها آفتابه رومی که قلابی بوده را به افغانستان هدیه داده است.
اقتدار و صلابت ایران و ایرانی تنها در حرف و سخن نباید باشد بلکه در عمل باید ثابت شود که به بازی گرفتن حرمت ملت توسط سایر کشورها عواقبی دارد. آمریکا شیردال تقلی را به ایران می‌دهد و مسئولان با عزت و احترام و حتی یک گام جلوتر از خود آمریکایی‌ها در قالب عناوینی چون «حسن نیت» این شیء قلابی را در موزه ملی ایران نگهداری میکنند در حالی که یک سال پیش مسئولان وقت میراث فرهنگی وعده دادند با تشکیل کمیته‌ای اصالت این شیء را بررسی میکنند.
شیئی که کارشناسان و باستان‌شناسان داخلی و خارجی اذعان دارند در نگاه اولیه قابل تشخیص است که تقلبی است یک سال و ۲ ماه است که در موزه ملی در انتظار تعیین اصالت است.
سلطانی فر: هنوز که هیچ کسی نتوانسته بگوید شیردال، اصلی است یا جعلی
مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس‌جمهور و رئیس فعلی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به پرسش فارس درباره آخرین وضعیت بررسی ها از اصالت شیردال توسط باستان شناسان ایرانی میگوید: در زمان دکتر نجفی که این اقدام انجام شد نفس کار، حسن نیت طرف خارجی بود که خیلی مهم بود و هنوز که کسی نتوانسته بگوید که این شیء، اصلی است و جعلی.
وی در پاسخ به اینکه آیا تعیین اصالت این شیء، این قدر پیچیده است که بیش از یک سال به طول انجامیده نیز می گوید: یک گروه کار کارشناسی انجام داده اند و حالا یک گروه دیگر دارند روی آن کار می کنند.
معاون رئیس جمهور درباره زمان اعلام نهایی اصالت یا عدم اصالت این شیء هم به فارس اعلام می کند: زمان آن هنوز مشخص نیست.
با این اوصاف اگر اصالت یا عدم اصالت این جام شیردال به اعتقاد میراث فرهنگی در حرکت نمادین آمریکایی‌ها نقشی ندارد، جای این جام تقلبی فعلا بهتر است در میان هدایایی که به رئیس‌جمهور کشورمان در سفرهای مختلف اهدا می‌شود باشد تا اصالت سایر اشیای موزه ملی ایران را لکه‌دار نکند و در نهایت نیز باید برای حفظ حرمت و حقوق ایرانیان و اعتراض به رفتار توهین‌آمیز آمریکایی‌ها این جام تقلبی به آمریکا برگردانده شود زیرا تعامل فرهنگی و حسن نیتی که نشانه رد و بدل شده آن بین دو کشور، شیئی تقلبی باشد فرجام آن نیز واضح و مبرهن است.
نظر شما