به گزارش نماینده به نقل از فارس، صبح امروز آیین بزرگداشت هفته پژوهش با برگزاری همایش «بررسی تحولات جهان اسلام، فرصت‌ها و چالش‌ها» در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

در این مراسم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنان گفت: انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی تلاطمی را در دنیای معاصر ایجاد کرد که بعد از سی و چهار سال همچنان در منطقه و جهان منشأ تحولات بنیادین است. با حاکمیت سلطه به مصاف برخاسته و بسیاری از معادلات سیاسی را به هم ریخته است. بیداری اسلامی، حرکت‌های اسلام‌خواهانه، مقاومت در برابر سلطه‌طلبی و اقتدار جمهوری اسلامی و محبوبیت رهبران آن در بین ملت‌های مسلمان، بیانگر همین مدعاست.

وی افزود: بدون تردید، تحولات و تغییرات منطقه و جهان- که متأثر از انقلاب اسلامی است- نیاز به هدایت و انتخاب دیپلماسی متناسب با شعارها، اهداف و آرمان‌های جمهوری اسلامی دارد. اما نظام سلطه تلاش می‌کند با ایجاد موانع فراوان مسیر این خیزش‌ها را تغییر دهد و برای فراهم کردن زمینه‌های پذیرش الگوی لیبرال دموکراسی در دیگر کشورها تلاش می‌کند. از این رو جمهوری اسلامی باید اقدامات خود را در مسیر تحقق خواسته ملت‌های منطقه طراحی و ساماندهی کند. بدیهی است جنس اقدامات باید نرم‌افزاری بوده و عرصه مواجهه نیز عرصه فرهنگ و اندیشه باشد و نه عرصه نظامی.

جنتی یکی از وظایف خطیر نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مقابله با این ترفند را معرفی شایسته الگوها و نظریه‌های مدیریت و حکومت اسلامی دانست و تصریح کرد: اینک شاهد گسترش موج جدیدی از جنبش های اسلامی هستیم که دامنه آن به اروپا نیز رسیده است. اما در این میان با ظهور گروه‌های تروریست همچون القاعده و داعش که با هدف متوقف ساختن حرکت‌های اسلامی و بدنام کردن چهره درخشان اسلام صورت گرفته است، باید مراقبت نمود تا مسیر بیداری اسلامی منحرف شود.

وی افزود: در تحولات اخیر نظام بین‌الملل دو نکته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نخست، انتقال تدریجی قدرت از نیمه غربی جهان به نیمه شرقی و بازگشت آسیا به جایگاه اصلی خویش پیش از انقلاب صنعتی، دوم، انتقال قدرت از دولت‌ها به بازیگران غیردولتی که هم غرب و هم شرق را تحت تأثیر خویش قرار داده است. این دو اتفاق مهم می‌تواند به مزیتی نسبی یا فرصتی طلایی برای ایران آرمانخواه تبدیل شود به شرط آنکه اهداف خودمان را نسبت به این تحولات هوشمندانه تعریف کنیم.

وزیر ارشاد با بیان اینکه می‌توان گفت مهم‌ترین فرصت نظام جمهوری اسلامی در تحولات منطقه مدیریت و کنترل این تحولات با ابزار و قدرت نرم فرهنگ در همه جنبه‌های آن است، تصریح کرد: هم‌چنان که مهم‌ترین تهدید پیش رو نیز از همین ناحیه خواهد بود لذا امروز استفاده از نیروی نظامی، به عنوان برجسته‌ترین نماد قدرت سخت‌افزاری در میان ملت‌ها، کارایی خود را از دست داده است و هیچ ملتی حاضر به پذیرش آن نیست. آنچه امروز در نظام بین‌الملل امتیاز زیادی دارد و از جمله عناصر و مؤلفه‌های اصلی قدرت یک کشور به شمار می‌آید ظرفیت قدرت نرم در محیط بین‌المللی است.

وی افزود: ملاحظات سیاسی، اقتصادی و امنیتی، سه حوزه سنتی و کلاسیک در عرصه بین‌الملل است که سیاست خارجی کشورها در آن اعمال می‌شود. با این حال، فرهنگ و مؤلفه‌های آن، رکن چهارم سیاسیت خارجی را تشکیل می‌دهند و در بسیاری از مواقع لایه‌های زیرین سه حوزه دیگر نیز از آن منبعث می‌شود.

جنتی تاکید کرد: دیپلماسی فرهنگی نمونه بارز اعمال قدرت نرم است و هنگامی آغاز می‌شود که یک کشور و همه نهادهای فرهنگی آن وارد صحنه شوند و جریان فرهنگی دو سویه را به نحوی مدیریت کنند که منجر به پیشرفت وسیع منافع ملی، در آن سوی مرزها شود.

وی افزود: اگرچه ممکن است پیشبرد منافع ملی با به کارگیری ابزارهای فرهنگی به طور تمام و کمال نتواند جایگزین ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی شود اما می‌تواند مکمل آنها باشد. امروزه حتی قوی‌ترین کشورها نیز ترجیح می‌دهند تا آنجا که ممکن است از شیوه‌های فرهنگی برای تأمین منافع خود استفاده کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه نام ایران به دلیل شهرت علم و هنر و ادبیات برای قرون متمادی در صدر محافل علمی فرهنگی جهان درخشیده است، تصریح کرد: چنین پیشینه تاریخی و تمدنی، و دستاوردها و داشته‌های علمی فرهنگی فراوان در صورت هم‌گرایی می‌تواند در راستای دیپلماسی فرهنگی به کار گرفته شود و به مدد فناوری‌های جدید ارتباطی و اطلا‌ع‌رسانی در پیشبرد اهداف سیاست خارجی مؤثر باشد.

وی افزود: از نکات قابل توجه در توفیق دیپلماسی فرهنگی، طرز تلقی و نوع نگاه مردم دیگر کشورها نسبت به کشور ماست. چنانچه افکار عمومی در دیگر کشورها نسبت به کشور ما منفی باشد طبیعتا از قدرت دیپلماسی کاسته می‌شود؛ وضعیتی که هم اکنون در مورد جمهوری اسلامی ایران در برخی مناطق جهان شاهد آن هستیم و رسانه‌های جهانی وابسته به صهیونیسم در ایجاد این وضعیت و مخدوش ساختن چهره جمهوری اسلامی ایران مؤثر بوده‌اند. این یکی از چالش‌های اساسی دیپلماسی فرهنگی نظام است که وجوه مختلف آن قابل بررسی است.

جنتی ادامه داد: جمهوری اسلامی از ظرفیت مطلوبی در دیپلماسی فرهنگی برخوردار است و علاوه بر برخورداری از منابع قدرت سخت، توان تقویت قدرت نرم را نیز به بهترین شکل ممکن داراست و عوامل آن را نیز در اختیار دارد لذا پیش از هر چیز باید داشته‌های فرهنگی خویش را بشناسیم و در مرحله بعد با معرفی آن به جهانیان، قدرت و سرعت نفوذ آن را به دقت بسنجیم و به کار بندیم.

وزیر ارشاد با بیان اینکه به باور همه اهالی فرهنگ، گلوله فقط قلب را می‌شکافد و از حیات ساقط می‌کند ولی نمی‌تواند آن را تسخیر کند، اظهار داشت: اما فرهنگ و مؤلفه‌های آن در جان و دل انسان‌ها نفوذ می‌کند و ماندگار می‌شود و از این منظر دیپلماسی فرهنگی بر دیپلماسی نظامی و سیاسی ارجحیت می‌یابد.

وی افزود: دیپلماسی فرهنگی به تقویت اعتماد مردم دیگر کشورها نسبت به ارزش‌ها، انگاره‌ها و اندیشه‌های وارداتی کمک می‌کند و بر اساس این اعتماد، توافقنامه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی می‌تواند منعقد شود و زمینه جذب افراد صاحب نفوذ دیگر جوامع را - که از طریق اقدامات سنتی سفارتخانه‌ها امکان‌پذیر نیست - فراهم می‌کند و به تدریج امکان سرمایه‌گذاری و تبادل بازرگانی را میسر می‌سازد. تصرف بازارهای مالی و صادراتی منطقه‌ای و بین‌المللی، بدون شناخت فرهنگ و زبان ملل مقصد قطعا امکان‌پذیر نیست.

جنتی جامعه هدف در دیپلماسی فرهنگی را اغلب جوانان دیگر کشورها دانست و تاکید کرد: جوان‌هایی که شاید در آینده، مسئولیت‌های مهمی در داخل کشور خود به عهده گیرند؛ از این رو دیپلماسی فرهنگی بیش از هر چیز باید افق برنامه‌های دولت را در دیگر کشورها پیش‌بینی کند.

وی افزود: فرهنگ برخلاف دیگر مظاهر دیپلماسی در جوامع مقصد با مقاومت کمتری مواجه می‌شود و این یکی از کلیدهای موفقیت قدرت نرم است. یکی از مهم‌ترین علل ناکامی دولت‌ها در دستیابی به اهداف سیاست خارجی‌شان در دیگر کشورها، مقاومت در برابر اقدامات دیپلماتیک رسمی آنان است. مصداق بارز این ادعا مقاومت سرسختانه ملت ایران در برابر خوی نظامی‌گری و تحریم‌های اقتصادی آمریکاست که دولتمردان و نظریه‌پردازان این کشور را به سرمایه‌گذاری در حرکت‌های خزنده فرهنگی سوق داده است.

جنتی ادامه داد: دیپلماسی فرهنگی از لحن خصمانه و آمرانه به دور است و در کنار جذابیت‌های ویژه‌اش، با لطافت و ظرافت غیرمشهودی اعماق ذهن و روح مخاطبان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وزیر ارشاد در ادامه سخنان خود گفت: مخاطب قرار دادن دیگران- چه در سطح دولت‌ها و چه در سطح ملت‌ها - آنگاه که با ابزار قهرآمیز و لحنی آمرانه صورت گیرد،‌هر چند ضمانت‌های اجرایی لازم را نیز داشته باشد، اما با مقاومت همگانی رو به رو می‌شود و هزینه‌ها را افزایش داده و مقبولیت، محبوبیت و کارایی آن را کاهش می‌دهد. توجه به دیپلماسی فرهنگی از آنجا اهمیت افزون‌تری می‌یابد که دولت‌های مختلف سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در این راه انجام داده‌اند و برای پیشبرد اهداف ملی خود به این نوع دیپلماسی توسل جسته‌اند.

وی افزود: نگاهی گذرا به راهبردهای دیپلماسی فرهنگی آمریکا، که عمدتا برای تسخیر افکار عمومی ملت‌های مسلمان خاورمیانه طراحی شده است. توجه بیشتر کشورمان را به این شکل از دیپلماسی ضروری می‌سازد.

وزیر ارشاد با بیان اینکه آمریکا از سالیان دور تاکنون برای ترویج فرهنگ لیبرال دموکراسی و تسخیر اذهان عمومی ملت‌ها، و به ویژه قشر نخبه و جوان، از این شیوه بهره برده و سرمایه‌گذاری در این حوزه را به شدت افزایش داده است، تصریح کرد: برای مثال دانشگاه‌های آمریکایی در لبنان و مصر در سال ۲۰۰۳ حدود ۶۰۰۰ دانشجو را پذیرفته‌اند که خود یکی از ابزارهای مهم دیپلماسی فرهنگی در منطقه به شمار می‌رود. فرآیند انتقال ارزش‌ها و فرهنگ آمریکایی از طریق نخبگان حکومتی کشورهای مسلمان از اولویت‌های مهم ایالات متحده به شمار می‌رود. بسیاری از رهبران و مقامات کشورهای جهان اسلام در دانشگاه‌های آمریکایی تحصیل کرده‌اند و گاه اکثریت کابینه دولت‌ها را دولتمردانی تشکیل می‌دهند که در آمریکا یا دانشگاه‌های آمریکایی تحصیل کرده‌اند و این‌گونه گروه نخبگان - خواسته یا ناخواسته - از فرهنگ آمریکایی تأثیر می‌پذیرند.

وی افزود: بهره‌گیری از رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی اعم از شبکه‌های ماهواره‌ای و یا فضای مجازی از جمله ابزارهای مهم ارتباط با ملت‌ها است.

جنتی ادامه داد: تردیدی نیست که برای توفیق در دیپلماسی فرهنگی، بازشناسی ارتباط این نوع دیپلماسی با موضوعاتی چون بیداری اسلامی، جنبش‌های اسلام‌گرایانه و عدالت‌جویانه، شهروندان علاقه‌مند به جمهوری اسلامی، ایرانیان خارج از کشور، نخبگان و گروه‌های مرجع در دیگر کشورها و دیگر موضوعات مرتبط، ضروری است.

وزیر ارشاد، ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی را ترفندی تبلیغاتی در کشورهای خاورمیانه و چالشی مهم برای کارآمدی دیپلماسی ایران در این منطقه دانست و گفت: بهترین راه مقابله با این ترفندها، استفاده هوشمندانه از قدرت نرم جمهوری اسلامی است.

وی افزود: در دیپلماسی فرهنگی اگرچه برنامه‌های فرهنگی و هنری، نظیر برگزاری نمایشگاه‌ها و کنسرت‌ها یا اهدای محصولات فرهنگی هنری به خودی خود ارزشمندند اما در حوزه قدرت نرم نقش مؤثری ندارند. رمز توفیق دیپلماسی فرهنگی هم‌افزایی برنامه‌های دقیق و بلندمدت با قدرت نفوذ در عمق و سطح است که برنامه‌های موردی پیش گفته نیز در آن جای می‌گیرد. به عبارتی آنچه باید منتقل شود طرز تفکر و شیوه اندیشیدن است نه طرز نواختن یک ساز یا تماشا کردن یک فیلم. قدرت نرم نیازمند هوش‌مندی و هم‌افزایی عقاید و ابزارهای فرهنگی به صورت توأمان و هماهنگ است. از این رو توصیه می‌کنم تدوین راهبردهای این نوع قدرت را در طیف وسیع و هدفمند و با نتایج قابل پیش‌بینی و ارزیابی، وجهه همت خویش قرار دهید.

بنابر این گزارش در این مراسم از سه مترجم برتر قرآن یعنی آقایان علی‌قلی قرایی مترجم قرآن به زبان انگلیسی، حعفر گنزالس مترجم قرآن به زبان اسپانیایی، سلیمان بای‌جی‌سو مترجم قرآن به زبان چینی تقدیر شد.

همچنین در راستای پژوهش و تاریخ شفاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، از آقایان محمدباقر کریمیان، دکتر مصطفوی و عباس آریازند رایزنی‌های ایران در دهلی‌نو، اسلام‌آباد و زاگرب تقدیر شد و همچنین از ۷۴ اثر پژوهشی رونمایی شد