"سید علی خرم" دیپلمات کهنه کاریست که حضور در ژنو و سازمان ملل را به عنوان سفیر ایران در دوران اصلاحات در کارنامه خود دارد. خرم البته این روزها به خصوص از ناحیه رسانه های اصلاح طلب به عنوان مشاور ظریف معرفی می شود که خود در گفتگوی نیمه مفصل با نماینده آنهم در هیاهوی نمایشگاه مطبوعات، تکذیب کرد و عنوان داشت «هر گاه آقای ظریف، آقای روحانی یا هر شخص دیگری مشورتی بخواهند من در خدمتشان هستم ولی از این جهت که پست و سمت مشاور وزیر را برای من در روزنامه ها بزنند و به دنبال آن به این موضوع استناد کنند را تکذیب می کنم» و قابل تأمل اینکه معتقد است اینگونه عناوین دست خودش و وزارت امور خارجه را خواهد بست.

صحبت از پیش بینی گام های آخر مذاکرات آنهم با کسی که معتقد است آمریکا در طول یکسال و اندی گذشته برخلاف سالهای پیش نه تنها دیگر در مقابل ایران نبوده و بلکه در حال حاضر در کنار ایران است، نکات قابل تأمل بسیاری داشت که خواندش خالی از لطف نیست...

نماینده؛ در رسانه ها از شما به عنوان مشاور آقای ظریف نام برده می شود. این سمت رسمی است؟

من سال قبل هم در دانشگاه شیراز، اصفهان و تهران سمت رسمی مشاور وزیر امور خارجه را تکذیب کردم. ولی هر گاه آقای ظریف، آقای روحانی یا هر شخص دیگری مشورتی بخواهند من در خدمتشان هستم. لذا مشورت دادن در معنای عام آن را در خدمتشان هستم ولی از این جهت که پست و سمت مشاور وزیر را برای من در روزنامه ها بزنند و به دنبال آن به این موضوع استناد کنند را تکذیب می کنم زیرا بدین ترتیب هم دست من و هم وزارت امور خارجه بسته می شود.

نماینده؛ با توجه به مشورت های غیر رسمی شما به آقای ظریف و نزدیک شدن به زمان توافق نهایی، تحلیل شما از روند فعلی مذاکرات چیست؟

مذاکرات پرونده هسته ای در حال حاضر به پختگی خود رسیده است و در حال حاضر طرفین به دنبال آخرینچانه زنی ها و توافق به روی طرح هایی هستند. اگر توافق صورت بگیرد آن زمان می توانند متن برنامه جامع هسته ای بنویسند و بر اساس آن پرونده هسته ای به یک سرانجامی برسد. در حال حاضر در چنین مرحله ای قرار داریم و امیدواریم این تفاهم صورت بگیرد.

نماینده؛ به نظرتان تا چه حد این امیدواری که اشاره داشتید محتمل است؟

نمی توان گفت امیدواری نسبت به تفاهم، قطعی است. هر کشوری نیازها، خواست ها و اولویت های خود را در نظر دارد و ممکن است در مذاکرات یک جایی متوقف شود. یادتان هست سال گذشته هنگام امضای توافق ژنو همه حتی آمریکاییها توافق کردند ولی ناگهان فرانسوی ها ایستادند و کار را قفل کردند لذا همیشه این امکان وجود دارد و نمیشه گفت حتما اتفاق می افتاد. هیچ چیزی را جز در قانون طبیعی نمی توان قطعی گفت.

نماینده؛ به نظرتان وزارت خارجه به دستاورد مورد نظرش در مذاکرات مسقط دست یافت؟

هنوز زود است که بشود این صحبت را کرد. ولی فکر می کنم هم وزارت خارجه و هم طرفهای مقابل تلاش خود را کرده اند و همه امیدوارند که به یک نتیجه مشخصی برسند.

نماینده؛ با توجه به تلاش و عزمی که اشاره کردید، مانع رسیدن به توافق چیست؟

مسائل محتوایی جزئیاتی دارد که نمی توانند روی آن بدون مقدمه توافق کنند. به عنوان مثال در مورد تحریم ها. تحریم ها شامل تحریم دولت آمریکا، کنگره آمریکا، اتحادیه اروپا و شورای امنیت است. اگر این چهار تحریم در یک جدولی وضعیتش مشخص نشود ایران نمی تواند بپذیرد که پای تفاهم رود. لذا مشخص شدن این وضعیت برای ایران مهم است و زمان روشن شدن این وضعیت، تفاهم را قبول خواهد کرد ازین رو تا آخرین لحظه مشخص نیست.

نماینده؛ در آخرین مصاحبه خود با یکی از روزنامه های اصلاح طلب عنوان داشتید که در یکسال اخیر روابط آمریکا با ایران دوستانه شده است. اگر ممکن است در این خصوص بیشتر توضیح دهید. این ابراز خوشبینی شماناشی از چیست؟

ما اگر روابط ایران و آمریکا در پرونده هسته ای را در فاصله سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۲ نگاه کنیم؛ آمریکا همیشه در مذاکرات هسته ای مقابل ایران بوده است. سال ۱۳۸۴ سه کشور اتحادیه اروپا یک تفاهمی را با ایران انجام دادند و آمریکا آن را وتو کرد. لذا همیشه آمریکا در پرونده هسته ای مقابل ایران ایستاده بوده است. در حال حاضر در یکسال و اندی اخیر، آمریکا نه تنها در مقابل ایران نیست بلکه در کنار ایران برای موضوعات میجنگد، مشکلات را حل میکند، مرتب تکرار میکند که اعتقاد به مذاکره دیپلماتیک دارد، میخواهد مسالمت آمیز موضوع را حل کند و نمیخواهد از تهدیدات و تحریم ها استفاده کند. این حرفها باعث شده که ایران هم همکاری کرده و توانسته در یک جو مثبت با آمریکا مسائل را دنبال کند.

نماینده؛ در همین یکسال و اندی هم مرتب عنوان شده که همه گزینه ها روی میز است و مکرر شاهد تهدیدات بوده ایم.

به تدریج کمرنگ شده است. اوایل این یکسال و خرده ای بود ولی دیگر شما نمی توانید در این مدت اخیر بگویید چنین مواردی بوده است و شاهد مذاکرات دیپلماتیک بوده ایم. آخرین سخنرانی آقای اوبامااین بود که ما کماکان به مذاکرات دیپلماتیک مایل و متعهد هستیم و امیدواریم مذاکرات به نتیجه برسد. لذا همه موارد در وادی مثبت است. ایران هم جز در وادی مثبت همکاری نخواهد کرد بدین معنی که اگر آمریکایی ها تهدید کنند ایران هم سرشاخ میشود و مذاکرات بهم میخورد.

نماینده؛ هفته اخیر بود که چند بانک اروپایی به دلیل ارتباط با ایران توسط آمریکا تحریم شدند. به نظر شما اینگونه رفتارها تهدیدات آمریکا نیست و مسالمت آمیز است؟

آنچه در گذشته قطعنامه های آن از سوی شورای امنیت صادر شده است و یا از سوی دولت و کنگره آمریکا اعلام شده است تا زمانی که آن تحریم ها لغو نشود هرکسی در آن رابطه دستی داشته باشد می توانند آن را مورد پیگرد، معرفی و تحریم قرار دهند. این تحریم هایی که اعلام میشود مربوط به تحریم های گذشته است و برای حال حاضر و تحریم جدید نیست. به عنوان مثال گفتند در زمینه تروریسم، تسلیحات موشکی یا هسته ای بانک های ایران نباید همکاری کنند فرض کنید یکی از بانکهای ما این اقدام را انجام دهد این به معنی تحریم جدید نیست و در راستای تحریمهای قبلی است. لذا طی یکسال و اندی گذشته هیچ تحریم جدیدی تصویب نشده است.

نماینده؛ به نظر شما دامنه تحریم های گذشته آنقدر وسیع نیست که تا چند بعد هم نیازی به تحریم های جدید نیست و بر مبنای همان تحریم های قبلی می توانند از زوایای مختلف کشور را تحریم کنند؟

بله می توانند

نماینده؛ با این وجود هم باز قائل به تغییر رویه و نگاه دوستانه آمریکا هستید؟

آنها متعهد شدند هیچ تحریم جدیدی را تصویب نکنند که در یکسال و خرده ای گذشته نیز به تعهد خود عمل کرده اند. ولی هر آنچه تصویب تحریم های گذشته بوده است، آثار و تبعاتش کماکان باقی خواهد ماند. این با تحریم های جدید تفاوت دارد و از نظر حقوقی تحریم جدید محسوب نمی شود.

نماینده؛ با توجه به اینکه معتقد به تغییر رویه و رویکرد آمریکا طی یکسال گذشته هستید، این تغییر رویکرد را به چه دلیل می دانید؟

 اعتقاد دموکرات ها و شخص آقای اوباما که به جای تهدید و تحریم از روش های مسالمت آمیز و دیپلماتیک استفاده می کند. همین موضوع باعث شد که ایران هم جلو رود و دست همکاری بدهد.

نماینده؛ در حال حاضر که کنگره به دست جمهوری خواهان خواهد افتاد به نظر شما در روابط آتی به مشکل برخواهیم خورد؟

اگر تا دو ماه آینده تفاهم ایران و گروه ۱+۵ به انجام نرسد؛ جمهوریخواهان در این کار دخالت خواهند کرد و دیگر نظرات آنان که تندرو و نئومحافظه کار هستند در مذاکرات وارد میشود.

نماینده؛ پس به نظرتان باید تا قبل از این زمان به توافق برسیم؟

بله. ان شاءالله. امیدواریم. یعنی به نفع همه هست که قبل از آن این پرونده به پایان برسد.