به گزارش نماینده به نقل از ایبنا همایش «ابعاد وجودی انسان در قرآن کریم، سنت و آرای اندیشمندان مسلمان» روز گذشته 28 مهرماه کار خود را آغاز کرد و امروز با ارائه چندین مقاله از سوی صاحب‌نظران و پژوهشگران، پایان می‌یابد.

آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی در مراسم افتتاحیه و در پیامی تصویری به برگزارکنندگان همایش «ابعاد وجودی انسان در قرآن کریم، سنت و آرای اندیشمندان مسلمان» با اشاره به نقش شیطان در گمراهی انسان بر اساس آیات قرآن و سخنان معصومین(ع) گفت: ما دشمنان بیرونی فراوان داریم که می‌شود با آنها مبارزه و این مساله را حل کرد اما با دشمن درونی نمی‌توان کنار آمد. بدترین دشمنان بیرونی، مارها و عقرب‌ها هستند که افراد زیادی می‌توانند با آنها کنار آیند و زندگی کنند، اما و صد اما اگر آدم یک لحظه موافق با این غرور، با این خودخواهی، با این هوس عمل کند، اینها درنده‌تر می‌شوند و جلوتر می‌آیند. اینها از هر ماری بدترند. اگر سگی حمله کرد و چیزی پیش او بگذاری، چند ساعتی با تو کار ندارد اما این نفس، این تکبر، این غرور، این خودخواهی، دستور می‌دهند و تا به میل او که عمل کردی، جلوتر می‌آید. 

وی با اشاره به سخن معصوم که فرمود «اعدا عدوک نفسک التی بین جنبیک» ادامه داد: خطر دشمن درونی این است که نه تنها اصلاً با ما کنار نمی‌آید بلکه راهش منحصر به اسیرگیری است. دشمن بیرونی یا مال را می‌خواهد یا جان را اما نفس نه با مال ما کار دارد و نه با جان ما. نفس نمی‌خواهد ما را بکشد و اگر کشته شویم راحت می‌شویم؛ نفس فقط ما را اسیر می‌کند و وقتی اسیر گرفت باید اسیر، سواری بدهد. 

آیت‌الله جوادی آملی به قَسَمی که شیطان خورده اشاره کرد و گفت: بنا بر آن چه در سوره اسراء آمده است، شیطان قسم می‌خورد و اصرار دارد که از انسان هر سواری که می‌خواهد بگیرد. این غرور و خودخواهی هم نمی‌خواهد ما را از پا در بیاورد؛ وقتی به او سواری دادیم جان و مال ما در اختیار او خواهد بود؛ بنابراین بخشی از ابعاد وجودی انسان به همین دشمن‌شناسی برمی‌گردد.

وی درباره موضوع همایش «ابعاد وجودی انسان در قرآن کریم، سنت و آرای اندیشمندان مسلمان»، گفت: انسان آن تک موجودی است که معادل ندارد؛ چون خلیفه خداست و خدا هم مثل ندارد. 

آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی با اشاره به این که بخش‌های فراوانی از آیات قرآن، انسان را با حوزه کرامت الهی پیوند و گره زده است، افزود: کرامت از آن واژه‌های

خطر دشمن درونی این است که نه تنها اصلاً با ما کنار نمی‌آید بلکه راهش منحصر به اسیرگیری است. نفس نمی‌خواهد ما را بکشد و اگر کشته شویم راحت می‌شویم؛ نفس فقط ما را اسیر می‌کند و وقتی اسیر گرفت باید اسیر، سواری بدهد.

پربرکت عربی است که معادل فارسی ندارد و ما چند کلمه را در فارسی باید جمع کنیم و کنار هم بگذاریم تا آن را معنا کنیم. نخستین سوره‌ای هم که خداوند، نازل کرده است از کرامت سخن گفته و گفته بروید در کلاس اکرم و وقتی گفته است اکرم دارد تدریس می‌کند، یعنی دارد درس کرامت می‌دهد. بنابراین خدای اکرم در همان اولین سوره قرآن، درس کرامت می‌دهد.

وی درباره نسبت انسان با کرامت، در حالی که ذاتاً کریم نیست، تاکید کرد: در پاسخ به این سوال که منشأ کرامت انسان چیست؟ باید گفت که انسان کریم است چون جانشین کریم و خلیفه کریم است. در واقع کرامت انسان به استناد خلافت اوست. 

وی با اشاره به معنای خلافت و این که جانشین یک صاحب مقام در صورتی که حرف خود را بزند، دیگر خلیفه نیست، یادآور شد: انسان خلیفه خداست اما اگر به میل خود عمل کند و حرف خود را بزند و کار خود را بکند، همچون حیوانات و بدتر از آنها خواهد بود. در اینجا همان خدایی که فرمود «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ؛ و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم» (إسرآء/70) می‌فرماید «أُوْلَئِکَ کَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ؛ آنان همانند چهارپایان بلکه گمراه‏ترند» (اعراف/179). بنابراین کرامت انسان به استناد خلافت اوست.

آیت‌الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به یکی از مواردی که به تعبیر خود ایشان سخن تازه انبیاء در زمینه شناخت انسان است، گفت: انبیاء (ع) و مخصوصاً وجود مبارک رسول گرامی اسلام (ص) گفته‌اند که انسان مرگ را می‌میراند و نه این که خود بمیرد. این حرف به واقع حرفی تازه است و هیچ کس نیامده است بگوید که انسان، مرگ را می‌میراند. 

وی ادامه داد: خیلی‌ها خیال می‌کنند که مرگ، آخر خط است یا بر این پندار باطل‌اند که مرگ، پوسیدن است یا برایشان روشن نیست که انسان در مصاف مرگ، پیروز می‌شود یا نه. آنها می‌گویند، فلانی مُرد اما دین، حرف تازه دارد و می‌گوید مرگ حق است، مصاف است، درگیری است اما ما پیروزیم، ما مرگ را می‌میرانیم، نه این که ما بمیریم. قرآن هم نمی‌گوید که «کل نفس یذوق الموت» بلکه می‌گوید که «کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ؛ هر نفسى چشنده مرگ است» (انبیاء/35). خب هر ذائقی، مذوق را حذف می‌کند؛ ذائق مذوق را حذف می‌کند و مائیم که مرگ را می‌چشیم و حذف می‌کنیم و زیر پا له می‌کنیم و آن طرف می‌رویم. آن طرف ما هستیم و مرگی نیست. مرگ را ما اماته کردیم و موجود ابدی می‌شویم. 

آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به صرف بودجه‌های کلان در صنایع نظامی گفت: الان اکثر بودجه‌های دنیا، صرف آدمکشی می‌شود، الان بودجه‌های نظامی کشورها مشخص است و کارخانه‌های اسلحه‌سازی که دارند سه شیفته کار می‌کنند مشخص است که چه آمار و ارقامی دارند. تقریباً 70 درصد پول دنیا دارد صرف آدمکشی می‌شود و 30 درصد، صرف نان و آب و لباس و زندگی است. در این موقعیت، تنها یک راه است که بشر را نجات می‌دهد و آن حرف انبیاء

انسان آن تک موجودی است که معادل ندارد؛ چون خلیفه خداست و خدا هم مثل ندارد.

است. اینها خیال می‌کنند که با مرگ می‌پوسند و می‌گویند که حالا که این جور است پس ما هم این گونه زندگی کنیم، اما حرف انبیاء چیز دیگری است و تازه است و تنها راه نجات‌بخش است؛ این که ما یک موجود ابدی هستیم.

آیت‌الله جوادی آملی آن‌چه را که در فرهنگ ایرانی از همین سبک سخنان وجود دارد، برآمده از دین اسلام دانست و گفت: اگر جناب حافظ می‌گوید «نور به آفاق دهیم از دل خویش چون به خورشید رسیدیم» این حرف‌ها از همین جا بیرون می‌آید. ما ایرانی هستیم اما چرا این حرف‌ها قبل از اسلام نبود. مولوی می‌گوید «مرگ اگر مرگ است گو نزد من آی/ تا در آغوشش بگیرم تنگ تنگ/ من از او عمری ستانم جاودان/ او ز من دلقی بگیرد رنگ رنگ» این حرف را هیچ کس قبل از اسلام نگفته بود. اینها قرآن به‌سرشان در طول 60 سال بوده است و نه در سال یک شب و دوشب. اینها شیفته قرآن بودند. 

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شعری دیگر از مولوی که می‌گوید «ازین زندگی ترس که اکنون در آنی»، گفت: انسان باید از زندگی حیوانی و نباتی که در آن معرفت نباشد و نداند از کجا آمده و به کجا می‌رود و به ابدیت فکر نمی‌کند بترسد. در این زندگی، انسان یک مرده متحرک است و انبیاء آمده‌اند و حرف‌های تازه‌ای درباره ابعاد وجودی انسان و پایان‌ناپذیری او دارند و می‌گویند که تنها انسان است که راهی را از این عالم خاک آغاز می‌کند و به بالاترین نقطه می‌رسد و از صفر به صد می‌رسد. 

وی در پایان سخنانش گفت: همه موجودات در راهی هستند. تنها موجودی که از اول شروع می‌کند و به مقصد می‌رسد انسان است. غیر از انسان، حیوانات و جمادات در راهی هستند و از خاک برمی‌خیزند و تا یک جایی هستند. بخشی دیگر از موجودات هم، فرشتگان هستند که از صفر شروع نکرده‌اند؛ آنها موجودات برترند و همیشه آن طرفی هستند اما یک موجودی که از صفر شروع کند و این راه طولانی را طی کند، فقط انسان است. انسان کادح به سوی خدای خود است و از صفر شروع می‌کند تا به صد برسد و ابدی شود. 

وصول بیش از 100 چکیده مقاله و بیش از 60 مقاله به دبیرخانه 
محمدحسین بیات، دبیر علمی همایش «ابعاد وجودی انسان در قرآن کریم، سنت و آرای اندیشمندان مسلمان» نیز در بخشی از مراسم افتتاحیه، طی سخنانی گفت: فکر اصلی برگزاری این همایش به ایده‌ دکتر حسین سلیمی ــ رئیس دانشگاه علامه طباطبایی ــ بازمی‌گردد که با کمک معاونت پژوهشی دانشگاه، طی شش ماه، اجرایی شده است.

وی از وصول بیش از 100 چکیده مقاله و افزون بر 60 مقاله به دبیرخانه این همایش خبر داد و گفت: از مجموع مقالات، برخی نامرتبط با محورهای مورد نظر بوده‌اند؛

انبیاء (ع) و مخصوصاً وجود مبارک رسول گرامی اسلام (ص) گفته‌اند که انسان مرگ را می‌میراند و نه این که خود بمیرد. این حرف به واقع حرفی تازه است و هیچ کس نیامده است بگوید که انسان، مرگ را می‌میراند.

در این میان، 12 مقاله، موفق به دریافت نمره بالای 70 از هیات داوران شدند؛ بخشی نیز نمره بالای 60 گرفتند و در نهایت 41 مقاله، مورد قبول واقع شد که قابلیت چاپ در مجلات مرتبط را دارند.

بیات با اشاره به ارائه 16 مقاله در این همایش تا ظهر 29 مهرماه گفت: اختتامیه همایش، فردا ساعت 11 برگزار خواهد شد و هدایایی که امیدواریم از نظر معنوی ارزش داشته باشند به نویسندگان مقالات برتر اهدا خواهند شد.

چه مقالاتی در اختتامیه ارائه می‌شوند؟
این همایش، امروز سه‌شنبه، 29 مهرماه با برگزاری سه نشست به کار خود پایان خواهد داد. در نشست اول، مقالات «انسان در حکمت متعالیه» توسط صالح حسن‌زاده، «ابعاد وجودی انسان از منظر امام موسی صدر» به‌وسیله غلامرضا ذکیانی، «سیر اندیشه اسلامی در مسئله روح انسان» از سوی محمدتقی شاکر، «انسان و ساحات وجودی او بر مدار آموزه‌های رشد شناخت قرآنی‌ـ‌اوصیایی» توسط آکوچکیان، «مثل اعلی در قرآن و تجلی آن در عرفان اسلامی» از سوی قاسمی پرشکوه با حضور دکتر محمدحسین خوانین‌زاده، حجت‌الاسلام محمدرضا شهمیری و علی شریفی در جایگاه هیات رئیسه ارائه می‌شوند.
 
در نشست دوم نیز مقالات «فطرت و کارکردهای دوگانه آن در رویارویی عقل و جهل از دیدگاه امام خمینی(ره)» از روح‌الله حسن‌زاده، «ماهیت انسان از منظر قرآن و تجلی آن در اندیشه ملاصدرا» نوشته محمدحسین بیات، «انسان کامل از منظر ابن‌عربی» از محسن حبیبی، «ابعاد انسان و هوش مصنوعی» اثر جاهد، «انسان از دیدگاه ابن‌عربی و شارحین اندیشه او و تأثیر آن در نقد مبانی علوم انسانی» نوشته حسام‌الدین خلعتبری و «کرامت ذاتی انسان و مسئله تنبیه بدنی او در روایات ضرب» از  بشارتی با حضور حجت‌الاسلام شعبان‌پور، عبدالمطلب عبدالله و انواری در مقام هیات رئیسه ارائه خواهند شد. 

در نشست سوم هم با که با مدیریت حجت‌الاسلام حسن‌زاده، حسین کلباسی و رضا سلیمان‌حشمت، برپا می شود، پنج مقاله توسط نویسندگان آن‌ها ارائه خواهند شد که عبارتند از «بررسی بعد شناختی انسان از نگاه تفسیری علامه طباطبایی: رواشناسی شناختی و فلسفه» از فرح‌بخش، «جایگاه شریعت در راه‌یابی انسان به کمال در سلوک عرفانی» اثر مظاهری، «انسان از منظر امام موسی صدر» نوشته علی شریفی، «ابعاد وجودی انسان از دیدگاه فقیهان شیعه» اثر بصیری و «انسان از منظر امام خمینی(ره)» نوشته حجت‌الاسلام مستوفی خواه.

مراسم اختتامیه این همایش، امروز ساعت 11 با حضور حسین سلیمی ــ رئیس دانشگاه علامه طباطبایی ــ برگزار خواهد شد. 

همایش «ابعاد وجودی انسان در قرآن کریم، سنت و آرای اندیشمندان مسلمان» با همکاری دانشگاه علامه طباطبائی و شبکه قرآن و معارف سیما با هدف بررسی و شناخت ابعادی وجودی انسان و با محورهای قرآن کریم از روز گذشته کار خود را آغاز کرده است.