به گزارش نماینده در این نوشتار می خواهیم بدانیم استعداد مرگ چه اهمیتی دارد و مفهوم استعداد مرگ چیست؟ و چکار کنیم تا آماده مرگ باشیم؟

آماده باشید

از امیرالمومنین(علیه السلام) در این زمینه روایات فراوانی نقل شده فرمود: "إستعدوا للموت فقد أظلکم" آماده باشید که مرگ بر سر شما سایه انداخته یا "إستعدوا لیوم تشخص فیه الأبصار" برای آن روزی آماده باشید که چشم ها تیز می شود و خلاصه روز خطرناکی است.

در مفهوم استعداد مرگ روایات خیلی روشن، مطلب را بیان کرده اند. در روایتی از پیامبر عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: می دانید زیرکترین شما چه کسی است؟ گفتند: نه یا رسول الله، حضرت فرمود: کسی که بیشتر به یاد مرگ باشد و بهترین آمادگی را داشته باشد. سوال کردند علامت این که انسان مستعد مرگ هست یا نه چیست؟ فرمود: انسان از این دار گول زننده خودش را بکند و آماده رفتن باشد و از زمین خود را کنده و به زمین نچسبد.

بعضی از ما آن چنان به زمین چسبیده ایم که وقتی ملک الموت(علیه السلام) می آید جان ما را بگیرد نه تنها این فرشته های زیبا و مقرب الهی را دشمن می داریم که خود خدا را هم دشمن می داریم که می خواهد ما را از این محبوب جدا بکند. زمین آن چنان محبوب ما شده که وقتی کسی می خواهد ما را از این محبوب جدا کند، مبدأ عالم را هم دشمن می شویم.

معنی تجافی ما را به یاد نکته ای در ورزش دو می اندازد. ابتدا که می خواهند مسابقه را شروع بکنند حالت خاصی می گیرند که به آن حالت استارت می گویند، به محض اینکه سوت شروع مسابقه زده می شود به سرعت از جا کنده می شوند و شروع به حرکت و دویدن می کنند. کسی هم که در نماز یک رکعت عقب مانده می گویند در حال تجافی بنشیند یعنی همانطور روی زانویش بلند شود شبیه حالت استارت دونده ها.

در قرآن هم داریم که می فرماید که اینها یعنی شب زنده داران پهلوهاشان را از رختخواب کنده و آماده بلند شدن برای نماز شب هستند. پس معنای آن این است که انسان خودش را از دار غرور بکند و به زمین نچسبد.

"والانابة إلی دارالخلود" برگردد به آن زندگی و سرای جاودانه که آخرت باشد یعنی توبه و انابه به آنجا داشته باشد و زاد و توشه خودش را برای زندگی کردن در عالم برزخ و عالم قبر فراهم کرده باشد. زاد و توشه برای مسیرش به دست آورده و توجه به آن مسیر داشته و آن هدف نهایی را ببیند و استارت را هم زده و از زمین خود را کنده باشد.

پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود اگر انسان سه قدم در زندگی خویش بردارد استعداد مرگ را دارد آن سه قدم عبارتند از: واجباتش را انجام بدهد، از حرام ها پرهیز کند و تلاش بکند که مکارم اخلاق و خصلت های خوب را در خودش ایجاد بکند.

مفهوم استعداد مرگ از امام سجاد(علیه السلام) نقل شده که پرسیدند: بهترین مرگ چه مرگی است؟ فرمود: اینکه انسان از ساختن بناها و ساختمان ها و قصرهایش فارغ شده باشد. پرسیدند یعنی چه انسان از این کارها فارغ شده باشد؟ فرمود: اینکه از گناهانش توبه کرده و بر خیرات مقیم باشد یعنی انجام خیرات برایش یک ملکه شده و دوام داشته باشد و وقتی هم که بر خداوند متعال وارد می شود دوست داشتنی و بزرگوارانه وارد بشود. این روایت مفهوم استعداد مرگ را می رساند.

از امام سجاد(علیه السلام) در رابطه با استعداد مرگ نقل شده که فرمود: "إنما الاستعداد للموت تجنب الحرام" در فرمایش امیرالمومنین(علیه السلام) هم آمده انسان احسان و خیرش را بذل بکند و ببخشد یعنی اهل احسان و اهل خیر باشد.

از امام حسن عسگری(علیه السلام) از پدرانش از امیرالمومنین(علیه السلام) نقل شده که به امام علی(علیه السلام) عرض کردند استعداد مرگ چیست؟ فرمود: "اداء الفرائض و اجتناب المحارم و الاشتمال علی المکارم ثم لایبالی ان وقع علی الموت او الموت وقع علیه" اگر انسان استعداد مرگ پیدا کرد دیگر باکی ندارد که او سراغ مرگ برود یا مرگ سراغ او برود.

خلاصه

اگر انسان در سه محور تلاش بکند استعداد و آمادگی مرگ را پیدا می کند که عبارتند از:

اول: انجام واجبات به طوری که انجام واجبات برای او عادت بشود.

دوم: ترک محرمات که این هم باید ملکه بشود.

سوم: تلاش بکند فضایل اخلاقی را کسب بکند.

اگر چنین شد دیگر باکی نداشته باشد که مرگ چه وقت و چطور به سراغش می آید؟

بازآوری: دکتر مریم جعفری- مدرس دانشگاه            

بخش اعتقادات شیعه تبیان