به گزارش نماینده، محسن پرویز در گفت‌وگو با فارس پیرامون خروج شابک از حالت رایگان و دریافت وجه از ناشران در برابر ارائه آن اظهار داشت: بحث شماره شناسایی بین‌المللی کتاب تحت نام ISBN یا شابک شناخته می‌شود و در کشور ما نمایندگی آن را خانه کتاب برعهده دارد.
وی ادامه داد: شماره‌های شناسایی بین‌المللی کتاب توسط مراکز مختلفی در سطح دنیا ارائه می‌شود، ایران نیز با پیوستن به یکی از این مراکز توسط خانه کتاب هزینه‌ای سالانه بابت عضویت در این مجموعه می‌پردازد و این خدمات را از سال‌ها پیش به شکل رایگان به ناشران ارائه می‌کند.
* تجمیع اطلاعات / فیپا و شابک دو شناسه شناخته شده
پرویز ضمن اشاره به اینکه فواید این کار باعث شد در دوران آقای مسجد جامعی در معاونت فرهنگی هزینه مورد نیاز توسط معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخت شود و با نمایندگی خانه کتاب ادامه یابد، ابراز داشت: از جمله فواید این بود که ما می‌توانستیم اطلاعاتی کامل راجع به همه کتاب‌های منتشر شده در کشور پیدا کنیم و بر این اساس بانک اطلاعاتی جامعی داشته باشیم و خانه کتاب به شرط اینکه به وظایف خود به خوبی و کامل عمل می‌کرد یک پشتیبان پژوهشی و دقیق برای برنامه‌ریزی در حوزه کتاب می‌توانست باشد، به این معنا که چون همه ناشران مکلف شدند شابک دریافت کنند خانه کتاب اطلاعات کامل همه این ناشران را می‌توانست دریافت کند و با آنالیز این داده‌ها محققان را در ارزیابی وضعیت کنونی نشر و مشکلاتی که در مقاطع مختلف با آن مواجه هستیم و راهکارهای مناسبی باید برای آن پیدا کنیم، یاری دهد.
به گفته سخنگوی انجمن قلم، از سوی دیگر وقتی شناسه واحدی برای همه کتاب‌ها وجود داشته باشد طبیعتا اگر کسی به دنبال دریافت کتاب خاصی باشد با اعلام آن شناسه به تنهایی می‌تواند کتاب را پیدا کند. این مهم هم کمک ناشران، هم موزعان، هم مخاطبان کتاب، کتابداران، کتابخانه‌ها و نظیر آن است.
این نویسنده تصریح کرد: با گذشت زمانی طولانی اما هنوز به نقطه مطلوب که استفاده از این شناسه‌ها است و آن بخش‌های دیگری که از ماجرا مغفول مانده نرسیده‌ایم و نتوانستیم استفاده مطلوب کنیم.
پرویز در ادامه سخنان خود به فیپا هم اشاره‌ای کرد و ضمن تاکید به اینکه این هم شناسه دیگری است که از سوی کتابخانه ملی ارائه می‌شود، اضافه کرد: به جز شابک شناسه‌ای هم از سوی کتابخانه ملی در اختیار همه کتاب‌ها قرار می‌گیرد که از پیش از انقلاب برقرار بوده است، تا اطلاعات کاملی را برای مرکز اسناد و کتابخانه ملی فراهم کند. اما مشکلی که درباره فیپا وجود دارد این است که آثاری که منتشر می‌شود یا نمی‌شود همگی فیپا دریافت می‌کنند از این رو ممکن است کتابی فیپا گرفته باشد اما ناشر به دلایلی از انتشار آن منصرف شده باشد و یا مولف نخواهد کتابش را منتشر کند و آن را پس بگیرد، در این بخش فیپا صادر شده اما کتابی منتشر نشده است و این موضوع دقت را خدشه‌دار می‌کند؛ ولی راه حل‌هایی وجود دارد و اگر فردی در پی حل باشد مشکل فیپا را حل می‌کند.
* در دوران مسئولیتم با اخذ هزینه برای شابک مخالف بودم
پرویز خاطرنشان کرد: این دو شناسه یعنی شابک و فیپا برای کتاب‌ها ارائه می‌شود، اما بحثی مطرح است و آن اینکه بابت ارائه شابک به ناشران مبالغی اخذ شود، به لحاظ قانونی هیچی اشکالی وجود ندارد که خدماتی ارائه می‌کنند و در ازای آن می‌توانند مبالغی را دریافت کنند، پیش‌تر هم چنین تصوری وجود داشت که خانه کتاب می‌تواند در برابر خدمات مبالغی را دریافت کند.
وی به دوران مسئولیت خود در معاونت فرهنگی اشاره و توضیح داد: زمانی که در معاونت فرهنگی مسئولیت داشتم، مخالف این موضوع بودم که البته دلایل فنی و یک دلیل قانونی برای آن داشتم، بخشی از دلایل فنی مربوط بود به اینکه کلا انتشار کتاب در کشور ما در قیاس با سایر کارها در مجموع سود ده نیست و هرچه قدر ما هزینه‌هایی را به این بخش تحمیل کنیم در واقع بر زیان دهی افزوده‌ایم، اما اگر ناشری از امتیازات ویژه برخوردار نباشد سود چندانی بدست نمی‌آورد که ما بخواهیم برنامه‌هایی بگذاریم تا این اندک سود احتمالی را از دست او خارج کنیم، در مواردی حتی ممکن است زیان کند که ما نباید این زیان دهی را مضاعف کنیم.
* پرداخت همه هزینه از عهده ناشران خارج است
معاون سابق فرهنگی ابراز داشت: در مجموع هزینه‌هایی که موسسه خانه کتاب یک مجموعه غیر دولتی محسوب می‌شود اما زیر نظر مجموعه معاون فرهنگی است، در قیاس با مجموع هزینه‌هایی که دارد مبالغ دریافتی، مبلغی نیست که بشود روی آن حساب کرد؛ اگر هم قرار باشد همه هزینه را از ناشران بگیریم میلغ زیادی می‌شود و از توان ناشران خارج است. اما سیاست کلان در دولت نهم این بود که تا جایی که ممکن است ما در جهت رفاه حال مردم، ناشران و مخاطبان حرکت کنیم و تا جایی که ممکن است افزایش قیمت نداشته باشیم، که نمود آن را در سایر بخش‌ها می‌دیدیم. هیچ گونه افزایش هزینه برای ارائه شابک به ناشران انجام نشد؛ البته این سیاست کلان بود و در جهت آن باید حرکت می‌شد. اما یک اشکال قانونی ممکن است بروز کند آنهم اینکه ما ناشران را مکلف به دریافت شابک می‌کنیم اگر قرار باشد هزینه‌ای بابت این کار پرداخت شود و ناشری بگوید هزینه را نمی‌دهد و شابک دریافت نمی‌کند صدور مجوز کتاب برایش به چه شکل خواهد شد؟ آیا ارشاد برای او مجوز انتشار کتاب صادر می‌کند یا نه؟ اگر ناشری شابک به ارشاد ارائه نکند اما کتابش شرایط قانونی داشته باشد آیا ارشاد مجوز چاپ برایش صادر می‌کند یا نه؟ آیا از این پس شاهد کتاب‌های بدون شابک خواهیم بود یا نه؟
سخنگوی انجمن قلم ضمن بیان اینکه دریافت وجه باید دارای مصوبه قانونی مجلس باشد در غیر این صورت اختیاری محسوب می‌شود، گفت: دریافت وجه باید مصوبات قانونی داشته باشد، اگر افراد قرار است ملزم شوند مبلغی برای دریافت خدمتی بپردازند باید مجلس مصوبه‌ای تعریف کند، در غیر این صورت حالت اختیاری می‌یابد، از این رو به لحاظ قانونی ارشاد نمی‌تواند جلوی انتشار کتاب فرد را بگیرد، اینجا اختلافی بروز می‌کند و آن اینکه سامانه یکپارچه اطلاعات کتاب ما دچار خدشه خواهد شد.
پرویز بیان کرد: البته بنده از جزئیات تصمیمات مطلع نیستم، اما تصور می‌کنم این جبران خدمتی که توسط خانه کتاب به شکل رایگان انجام می‌شود از سوی وزارت ارشاد صورت نگرفته و این باعث شده مجموعه تصمیم‌گیران خانه کتاب به این فکر کنند جبران خدمات را از ناشران مطالبه کنند.
* دریافت مبلغ باید مصوبه مجلس داشته باشد
این نویسنده با بیان اینکه شاید بهترین شکل ماجرا این باشد ارشاد مثل گذشته هزینه عضویت خانه کتاب در مجموعه جهانی ISBN را بپردازد و ارائه خدمات به ناشران رایگان صورت گیرد، گفت: اگر هم وجهی دریافت می‌شود باید به شکل لایحه‌ای به مجلس ارائه شود و روند قانونی دریافت وجه طی شود، این مسئله باعث می‌شود زحماتی که در ۲۰ سال گذشته صورت گرفته و اطلاعات جامعی که در حوزه کتاب فراهم شده به راحتی از بین برود.
نظر شما