نماینده - دکتر حسن روحانی رئیس جمهور دیروز در جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت : در دنیای امروز قدرت ملی بدون رابطه با جهان و همچنین توسعه و پیشرفت داخلی بدون تعامل اقتصادی با جهان نه تنها دشوار خواهد بود بلکه تا حدی غیرممکن است.

روحانی این سخنان را در پاسخ به این سوال بر زبان راند که چرا رویکرد دولت برای حل مشکلات داخلی به خارج از کشور است ؟

آنچه با شنیدن سخنان رئیس جمهور به ذهن مخاطبان خطور می کند محال بودن توسعه درون زای کشور با تکیه بر امکانات داخلی است . از این منظر بدون برداشته شدن تحریم ها و باز شدن دروازه های کشور به روی خارج، از شرق گرفته تا غرب پیشرفت میسور نیست .

نمونه بارز این مدل از توسعه را می توان در کشور ترکیه مشاهده کرد . مدلی که چند سالی است برخی جریان های سیاسی از جمله اصلاح طلبان بر روی آن تاکید و تکیه دارند.

توسعه‌ی ترکیه در بهترین حالت، یک توسعه‌ی وابسته محسوب می‌شود، وابستگی در ساده‌ترین معنا عبارت از دنباله‌روی و تأثیرپذیری یک موضوع (اعم از شخص، کشور و متغیر) از یک موضوع دیگر است و مراد از کشورهای وابسته نیز کشورهایی است که امور و تحولات آن‌ها تحت تأثیر و کنترل کشورهای دیگر است. در این معنا وابستگی را می‌توان شیوه‌ی دیگری از بحث استعمار و امپریالیسم دانست.

 از این رو توسعه‌ی ترکیه با سرمایه‌های خارجی موضوعی نیست که بخواهیم با تمسک به آن ایران اسلامی را با ترکیه مقایسه کرده و آرزو کنیم ای کاش! ما نیز همانند ترکیه شویم !

حضور و فعالیت سرمایه و شرکت‌های خارجی که نمونه‌ی آن را در ترکیه به خوبی شاهد هستیم افزون بر تسلط اقتصادی، باعث نفوذ و تسلط سیاسی بر کشورهای میزبان می‌شود، این موضوع به ویژه در مواردی که منافع این شرکت‌ها با منافع دولت‌های متبوعه‌ی آن‌ها مرتبط باشد، بیش‌تر است. در چنین مواردی دولت‌های متبوع این شرکت‌ها از اهرم‌های گوناگون سیاسی، دیپلماتیک و گاه نظامی برای حفظ منافع آن‌ها در کشور میزبان استفاده می‌کنند. نگاهی به وضعیت اقتصادی دولت ترکیه و مقایسه‌ی آن با ایران، گویای این واقعیت است که کشورمان از میزان بدهی خارجی بسیار پایین‌تری نسبت به ترکیه برخوردار است، بدهی خارجی بالا درمیان عوامل توسعه‌ی یک کشور، پارادایم منفی محسوب می‌شود.

این بدهی‌ها اگر چه در کوتاه مدت بتواند مانند مسکن دردی را تسکین دهد ولی سرانجام منجر به بحران‌های شدید اقتصادی خواهد شد که امروزه در قیام‌های موسوم به تسخیر «وال استریت» تجلی یافته است. از سخن خود دور نیافتیم، ترکیه با ۱۸۴میلیارد و ۸۸۷ میلیون دلار بدهی خارجی در مقایسه با ایران که تا پایان آذر ماه سال ۱۳۸۹تنها ۲۲ میلیارد و ۷۵میلیون دلار بدهی داشت وضعیت بسیار بغرنجی را شاهد است.

این بدهی‌ها هر سال نیز نسبت به سال پیش از آن، شاهد رشد روز افزونی است و از این رو مقایسه‌ی توسعه‌ی خود مختار ایران با توسعه‌ی وابسته به سرمایه‌های خارجی که منجر به بدهی‌های کلان برای ترکیه شده است، مقایسه‌ای ساده انگارانه خواهد بود. مقایسه‌ی حجم دارایی‌های خارجی در ترکیه با دارایی‌های این کشور در خارج از کشور، نشان می‌دهد این کشور با یک کسری ۳۶۴ میلیارد و ۸/۶۵۵ میلیون دلاری نیز روبه‌رو است.

از این رو است که حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در سالروز ۱۳ آبان اجمالا به این رویکرد اصولی اشاره کرده و بیان داشتند که حتی فعالیت های بیرونی هم با پشتوانه ی یک قدرت درون زا، نتیجه خواهد داشت «همه‌ى حرف ما با مسئولین - چه مسئولین گذشته، چه مسئولین امروز - همین است که باید براى گشایش مسائل کشور و مشکلات کشور، از جمله مشکلات اقتصادى، نگاه به درون باشد . در عرصه‌ى دیپلماسى هم آن کشورى موفّق است که متّکى باشد به نیروى درون‌زا؛ آن دولتى میتواند در پشت میز مذاکره‌ى دیپلماسى حرف خودش را سبز بکند و به مقصود و نتایج مورد نظر خودش دست پیدا بکند که متّکى باشد به یک اقتدار درونى، توانایى‌هاى درونى؛ حساب میبرند از یک چنین دولتى. »

با این دید کشوری می تواندبه پیشرفت نائل شود که بتواند با توسعه درون زا به مرحله ای برسد که دشمنان مجبور شوند با او سر موضوعات ریز و کلان به مذاکره بنشینند نه آنکه کشور چنان وابسته به یک نگاه از خارج شود که این وابستگی برای دشمنان فرصت تلقی شده و بر سر میز مذاکره هر آن چه می خواهند بگیرند و در قبال آن هیچ ندهند !

از این منظر است که باید منتظر ماند تا  دکتر روحانی رئیس جمهور محترم منظور خود را از توسعه با محوریت نگاه به تعامل اقتصادی با خارج را توضیح و تفسیر نمایند ...