به گزارش «نماینده»، حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای؛ رئیس قوه قضائیه امروز در نخستین همایش ملی ارتقای شفافیت ضمن با اهمیت خواندن برگزاری این همایش اظهار کرد: شفاف یعنی زلال، پاک، آشکار و ظاهر. این شفافیت کجا باید باشد؟ چگونه تحقق پیدا می‌کند؟ کجا نباید شفافیت باشد و همه چیز ظاهر باشد؟ اثرات شفافیت چیست؟ آنجایی که مسایل باید شفاف و صاف و ظاهر باشد اگر بود چه منافعی و چه تاثیراتی برای جامعه و کشور و پیشرفت دارد؟ آنجایی که نباید مسائل ظاهر شود اگر ظاهر شد و اگر سرّی بود و افشا شد؛ چه پیامدهایی دنبال دارد و چه خسران و زیان‌هایی برای مردم و کشور و حکومت ایجاد می‌کند؟
وی افزود: مسائلی که در کارگروه‌های همایش به آن پرداخته می‌شود این است که در کدام حوزه شفافیت، اولویت دارد؟ امروز به کدام بخش از شفافیت باید بیشتر توجه کنیم؟ راهکارهای عملیاتی شدن شفافیت در همه حوزه‌ها به خصوص حوزه‌های اولویت‌دار کدام است؟ و کجا باید سرّی نباید افشا می‌شد اما افشا شد و خسارت به بار آورد؟ و کجا باید شفافیت صورت می‌گرفت اما صاف نبودیم و از باب ظاهر نکردن زیان دیدیم؟ شفافیت در گفتار در کردار در تقنین و قانونگذاری، در اجرا، در سیاست‌ها و در برنامه‌ها چگونه باید باشد؟
رئیس دستگاه قضا ادامه داد: به نظرم می‌رسد یک مساله مهم، شفافیت در گفتار و صداقت است. ما در گفتارمان باید صداقت و شفافیت داشته باشیم و آنچه لازم است باید بگوییم را صادقه و خیرخواهانه بگوییم و کاری که نمی‌توانیم بکنیم را وعده ندهیم و کاری که می‌توانیم انجام بدهیم را وعده دهیم و پیگیری کنیم که حتماً انجام شود. اگر احتمال می‌دهیم که امکان انجام کاری نیست، بگوییم که ما این کار را صحیح می‌دانیم و تلاش می‌کنیم و به حول و قوه الهی اتکا می‌کنیم و از فضل پروردگار کمک می‌خواهیم که انجام شود. اگر کاری را می‌خواهیم انجام دهیم و تلاش هم کردیم و به هر دلیلی نشد، با صداقت و شفاف بگوییم که تلاش کردیم ولی به این دلایل موفق نشدیم.
اژه‌ای تاکید کرد: یکی از چیزهایی که باید بین ما رواج پیدا کند و فرهنگسازی شود، این هست که صادقانه هر آنچه را که می‌دانیم با ملاحظات شرعی و قانونی برای مردم بیان کنیم. همانند اما علی(ع) غیر از موارد خاص مثل جنگ و امثالهم، بیاییم با مردم گفت‌وگو کنیم و از نظر مردم کمک بخواهیم و اگر جایی اشتباه کردیم بگوییم که اشتباه کردیم و قصد نداشتم اما این کار صورت گرفت.
وی سپس با اظهار اینکه یک مساله مهم شفافیت و صداقت در گفتار است، گفت: حرف دو پهلو زدن و حرفی که نمی‌شود و وعده‌ای که نمی‌شود به آن عمل کرد را گفتن، آن مساله را حل نمی‌کند و ما را دچار گرفتاری می‌کند. اگر بخواهیم شفافیت به معنای خوب و کامل آن انجام بگیرد، یک بخش مهم آن در سیاست‌ها و در برنامه‌ریزی‌ها و قانونگذاری و در اجراست. سیاست‌های جمهوری اسلامی از اول تا به امروز در مقابل دوست و در مقابل دشمن شفاف است و چیزی را از مردم پنهان نکرده است. ما در مقابل سلطه‌طلبان در جهت استقلال و آزادی ملت دفاع می‌کنیم و این را با صراحت و صداقت و شفاف بیان کرده‌ایم. در مقابل سلطه‌طلبان و زورگویان حاضر نیستیم سر خم کنیم و باج نمی‌دهیم و در این راه مبارزه می‌کنیم و استقامت می‌کنیم و هزینه می‌کنیم و منافع آن را به دست می‌آوریم و اگر زحمتی هم دارد متحمل می‌شویم و خیلی شفاف و روشن اعلام می‌کنیم که مقابل دشمن قدار می‌ایستیم.
اژه‌ای ادامه داد: درباره قانون که از مسائل مهم و مبنای شفافیت‌هاست، همه مذاکرات مجلس به صورت علنی از رادیو پخش می‌شود و همه مردم می‌توانند جلسات رسمی علنی را ببینند و به این روند کمک کنند و نقد کند. اما قانونگذاری و برنامه‌ریزی و سیاست‌ها، باید شفاف و بدون ابهام و اجمال و بدون تفسیرهای مختلف از یک سیاست و یک برنامه و یک قانون کرد. اگر قانون دارای ابهام بود؛ خود به خود منبع تفسیرهای مختلف از سوی کسانی می‌شود که به دنبال استفاده از قانون به نفع خود هستند و بعد از چند سال دستگاه نظارتی باید بررسی کند که حق با که بود و با که نبود که این زمان می‌برد و آخرش هم اعلام شود که مجری قانون اینطور فهم کرد و نمی‌شود او را مواخذه کرد چون قانون شفاف نیست. پس باید دقت کنیم که قانون شفاف و بدون اجمال باشد.
وی در ادامه گفت: فرآیندهای هر موضوعی را در آنجایی که باید شفاف‌ساز باشد باید مقابل دید مردم بگذاریم. کافی نیست که ما مردم را از محصول و نتیجه کار مطلع کنیم بلکه باید فرایندی که منجر به نتیجه می‌شود را را در معرض دید نخبگان قرار دهیم و از نظر آنها استفاده کنیم.
وی افزود: فرایند رسیدگی به یک پرونده حقوقی و قضائی چگونه است؟ اگر ما صرفاً اجازه ندهیم کسی ورود کند به فرایند و بعد بگوییم که این فرد محکوم یا تبرئه شده، این شفافیت‌سازی و اعتماد در پی ندارد و در بسیاری از موارد برای دستگاه‌های نظارتی هم کارساز نیست. باید فرآیندی که منجر به برائت و یا محکومیتی شده شفاف باشد؛ اما طبق قانون می‌گوییم که نباید مردم در این فرایند قرار بگیرند و تحقیقات مقدماتی در پرونده‌های کیفری محرمانه است. آیا همه آنها باید محرمانه باشد؟ آیا واقعاً چنین چیزی با شفافیت در تضاد نیست؟ آیا ضرورت دارد که در همه موارد مردم و نخبگان بی‌اطلاع باشند؟ آیا قانون اساسی بدون حکمت نوشته که اصل برگزاری دادگاه بر علنی بودن است مگر در موارد خاص! آیا این حکمت را ما رعایت کرده‌ایم؟
رئیس قوه قضائیه همچنین با بیان اینکه ما انتخابات‌های ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراها را برگزار می‌کنیم، گفت: آیا همه فرایندی که در راستای انتخابات انجام می‌شود و آنچه الان هست با کمال شفافیت است؟ آیا باید به همین ترتیب باشد؟ اگر عده‌ای می‌خواهند ببینند که بر چه اساسی رد صلاحیت شده‌اند و و علت آن را مردم هم بفهمند، این اشکال دارد؟ الان ممکن است که اشکال داشته باشد اما قابل تجدیدنظر نیست؟
وی ادامه داد: آیا مسائلی که الان با قانون در قوه قضائیه، در مجلس و در قوه مجریه محدود کردیم، ضرورت دارد که محدود باشد و نباید اجازه دهیم که یا همه مردم یا به فراخور موضوع طبقات خاص از آن بهره‌مند شوند؟ اگر شفافیت بود و صداقت بود و آنچه را می‌گوییم مردم باور کردند و آنچه را که نوشتیم مردم دیدند و نقطه نظری داشتند مطرح کردند، این سبب می‌شود اعتماد مردم بالا برود.
اژه‌ای گفت: مردم بعضی وقت‌ها از حقوق خودشان مطلع نیستند و آنچه مربوط به عموم مردم می‌شود حق مردم است که بدانند و حق مردم است که از حقوق خود مطلع باشند و بدانند چگونه می‌توانند حق خود را استیفا کنند و این مواردی است که ما هر چه بیشتر شفافیت داشته باشیم، باعث نزدیک‌تر شدن کارگزاران و مردم و موجب اعتماد بیشتر مردم و رها شدن مردم از تحیر و سرگردانی و موجب امیدآفرینی مردم به آینده می‌شود.
وی در ادامه موضوع سرمایه‌گذاری مردم را مورد اشاره قرار داد و گفت: سرمایه‌گذار نیم‌داند که چگونه سرمایه‌گذاری کند چون نمی‌داند فردا در امور مالیاتی و امور گمرک و امور مربوط به مجوز چه اتفاقی قرار است بیفتد و سرگردان می‌شود. امروز که اهتمام به سرمایه‌گذرای و اشتغال داریم، باید سرمایه‌گذار اطمینان داشته باشد و اگر مردم در جریان فرایند امور سرمایه‌گذاری و اطمینان‌بخشی در سرمایه‌گذرای باشند، یک جور می‌آیند و اگر ندانند که چه فرایندی وجود دارد و با عوض شدن یک مدیر و یک دولت، بدون استحکام لازم قراردادهایش به هم می‌خورد، طبیعی است که سرمایه‌گذرای نمی‌کند.
اژه‌ای افزود: مردم باید بدانند که مشکل خود در قوه قضائیه را چگونه حل کنند و اگر ندانند مسیر دقیقاً چیست؛ و ندانند که قاضی و بازپرسی و دادگاه بدوی و ماده 477 و ... اینها چیستند و یکسری به خاطر مبهم بودن فرایند از حق خود می‌گذرند و عده‌ای متوسل می‌شود به افراد دیگر مانند دلال‌ها. مردم نمی‌دانند رفتار کارشناس و وکیل و قاضی با او باید چطور باشد و نمی‌داند که حق‌الوکاله و هزینه کارشناسی چقدر است و نمی‌داند چقدر زمان لازم دارد تا پرونده خود را به سرانجام برساند. اگر فرایندها و صداقت‌ها نباشد گاهی شعبه‌ای از شعبات غیرواقعی پیش می‌آید، مانند خدای ناکرده کلاهبرداری که با اعمال متقلبانه‌ای صورت می‌گیرد، طرف نمی‌داند چه کار می‌کند و اسیر کسی می‌شود که به دروغ خود را حل کننده مشکل معرفی کرده است. اگر این در مقیاس و رتبه بالاتر از دستگاه و از یک کارگزار و مدیر نظام اتفاق بیفتد چه خواهد شد؟
رئیس قوه قضائیه سپس با انتقاد با محرمانه تلقی شدن تمام گزارش‌های سازمان بازرسی کل کشور گفت: همه نامه‌هایی که رئیس سازمان بازرسی کل کشور می‌نویسد به اینجانب می‌نویسد، عنوان محرمانه دارد. از کجا که کار شما درست است؟ مردم چقدر در فرایند کار شما هستند، همه را که محرمانه می‌زنید و به اطلاع کسی نمی‌رسد و رسانه‌ها هم نمی‌توانند منتشر کنند. کار شما در خصوص دستگاه‌ها چه نتیجه‌ای داشته است؟ یک گزارشی آمد که امسال 4 هزار گزارش (جرم و پیشنهاد) برای دولت فرستادیم. سوال می‌کنم که از این تعداد چند تا انجام شد؟ اگر همه مردم در جریان این گزارش‌ها و فرایند قرار می‌گرفتند و می‌دانستند که حرف شما حق است، پشت سر شما می‌ایستادند و دولت نمی‌توانست آن را انجام ندهد.
اژه‌ای ادامه داد: در این دوره قوه قضائیه رفتیم چند انبار متعلق به اموال تملیکی در تهران و استان‌ها را دیدیم و دوربین هم آمد و نشان داد که شاید صد بار از آن گزارش‌های موردی سازمان بازرسی موثرتر بود؛ چون مردم دیدند و کسی دیگر نمی‌توانست دفاع کند. اگر در معرض دید مردم قرار نمی‌گرفت هرچه نامه می‌زدید که وضع انبارها بد است و کالاها مانده و هزار کانتینر چند سال است که دراین انبارها بلاتکلیف مانده‌اند، تاثیر زیادی نداشت. اگر دوربین نمی‌آمد و ساختمان‌های ساخته شده در حریم سواحل و رودخانه‌ها دیده نمی‌شد، شما هر چه قدر می‌خواستید نامه بنویسید تاثیر نداشت.
اژه‌ای تاکید کرد: چرا گزارش‌های دستگاه‌های نظارتی از جمله سازمان بازرسی کل کشور محرمانه است؟ حساب گزارش‌هایی که دشمن و بدخواهان می‌توانند از آن سوء استفاده کنند و آنجا که مربوط به جنگ نرم و جنگ سخت و جنگ نظامی و جنگ اقتصادی است، جداست اما بسیاری از موارد اگر در معرض دید مردم قرار بگیرد و اگر اجازه می‌دادیم که دوربین‌ها در محاکم و زندان‌های ما بگردد، وضع ما بهتر از این بود اما ما با برخی قوانین و ضوابط و مقررات کار خود را مشکل کرده‌ایم.
نخستین همایش ملی ارتقای شفافیت صبح امروز یکشنبه 20 آذر به همت سازمان بازرسی کل کشور با حضور سران قوا در سالن اجلاس سران آغاز شد.در این همایش مسئولان عالی قضائی و دولتی حضور دارند.
این همایش با هدف ایجاد گفتمان و فضای تبادل دانش و اندیشه در موضوع ارتقای شفافیت و کاربست آن در فسادستیزی، گردآوری ادبیات موضوع و مقالات علمی در محورهای همایش و شناسایی طرح‌ها و ایده‌های جدید و کاربردی در موضوع شفاف‌سازی و مطالبه‌گری شفافیت به‌منظور مقابله با فساد برگزار می‌شود.
نظر شما