«نماینده»/ابراهیم کارخانه ای، رییس کمیته هسته‌ای مجلس نهم: مسئله ای که این روزها در کانون توجهات سیاسی داخلی و خارجی قرار گرفته است امکان استفاده آمریکا و سه کشور اروپایی از سازوکار حل اختلاف برجام معروف به مکانیسم ماشه است، در ذیل این مهم و جوانب آن، مستند به مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ و متن برجام مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد: 

۱- بر طبق بند های ۳۶ و ۳۷ برجام (معروف به مکانیسم ماشه) و بندهای ۱۰ و ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ ارجاع شکوائیه توسط هر یک از اعضاء به شورای امنیت بر اساس "ساز و کار رسیدگی و حل اختلاف برجام" تنها به اعضای برجام برمی‌گردد، لذا همانگونه بارها اعلام گردیده با توجه به خروج آمریکا از برجام این کشور به هیچ وجه نمی تواند از مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده نماید.

۲- نظر به اینکه تصمیمات کمیسیون مشترک می بایست بر اساس اجماع و یا حداقل ۵ رای موافق از ۸ رای ( اعضاء ۱+۵، ایران به اضافه نماینده عالی اتحادیه اروپا ) اتخاذ گردد لذا با خروج آمریکا از برجام با توجه به مخالفت ایران و دو کشور روسیه و چین حتی در صورت توافق طرفهای غربی نیز ارجاع پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت فاقد حد نصاب و مشروعیت می باشد. متاءسفانه این مهم تاکنون آنگونه که باید از سوی دستگاه سیاسی مورد توجه جدی قرار نگرفته است.

۳- از آنجا که بر اساس توافق برجام، نظارت آژانس بین المللی انرژی هسته ای بر برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران می بایست به عنوان یک استثناء در "چارچوب مفاد برجام" اعمال گردد لذا هرگونه ادعای رفع نگرانی آژانس در دسترسی به اماکن اعلام نشده،؛ طبق بندهای ۷۴ الی ۷۸ برجام نیازمند اجماع و یا حداکثر پنج رای موافق اعضای کمیسیون مشترک می باشد که همانگونه که گفته شد در صورت عدم همراهی چین و روسیه با توجه به فقدان حد نصاب آراء، موضوع ارجاع پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به شورای امنیت از سوی آژانس نیز در چاچوب برجام فاقد مشروعیت می باشد که متاءسفانه تاکنون به این مهم نیز توجه لازم صورت نگرفته است

۴- از آنجا که طبق بند "ن" آغازین برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ مولود برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است و در بسیاری از بندهای قطعنامه به برجام اشاره گردیده است و قطعنامه مذکور یک هفته پس از نهایی شدن برجام به تصویب شورای امنیت رسیده است، لذا تلاش آمریکا برای مستقل دانستن قطعنامه از مفاد برجام فاقد موضوعیت و مشروعیت است و بر همین این اساس با خروج ایران از برجام و منتفی شدن برجام قطعنامه نیز موضوعیت خود را از دست خواهد داد.

۵- ظاهرا" تنها راهی که می تواند منجر به فعال شدن مکانیسم ماشه و برگشت قطعنامه های شورای امنیت گردد، بهره گیری سه کشور اروپایی از اهرم بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام و بندهای ۱۰ و ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت می باشد که آنهم با توجه به عدم پایبندی این کشورها به اجرای تعهدات مربوطه در دنباله روی از آمریکا و اتمام حجت های مکرر جمهوری اسلامی ایران در قالب گامهای هسته ای برای بازگشت آنها به برجام؛ عملا" برجام توافق نامه ای پایمال شده است که در عرصه عمل مشروعیت خود را از دست داده است و این کشورها که خود ناقض برجام بوده اند فاقد صلاحیت لازم برای اعلام عدم پایبندی جمهوری اسلامی ایران به برجام می باشند. 

۶- بدون شک تاکید یکجانبه بر عدم صلاحیت آمریکا در استفاده از مکانیسم ماشه مشروعیت دادن به استفاده سه کشور عهد شکن اروپایی در استفاده از مکانیسم ماشه و هموار ساختن راه برای اجرای سناریوی دوم دشمن است که نقش آفرینان آن این بار سه کشور اروپایی خواهد بود. بر این اساس هیئت نظارت بر اجرای برجام می بایست در اقدامی پیشدستانه مانع از اقدامات فریبکارانه دشمن گردد در غیر اینصورت با ادامه روند کنونی، دست برتر از آن عهدشکنان اروپایی خواهد بود و 
ساده انگاری سیاسی است که تصور شود کشورهای اروپایی که اهداف مشترکی را همسو با سیاست های آمریکا دنبال می کنند، در برابر آمریکا مقاومت کرده و از ایران اسلامی دفاع خواهند کرد. بدون شک در شرایط کنونی، سناریو هدفمند و برنامه ریزی شده ای در اطاق فکر مشترک آمریکا و اروپا با محوریت برجام در شرف برنامه ریزی است که اگر در اقدامی پیشدستانه سر مار بر سنگ کوبیده نشود، در آینده می بایست بهای سخت تری پرداخت گردد و یقینا" تکیه به عصای اروپا و ساده انگاری در برابر آمریکا، تکرار اقدامات فریبکارانه ای است که طی چند سال گذشته در بازی سیاسی مشترک علیه جمهوری اسلامی ایران، برنامه ریزی و اعمال گردیده است.

۷- بدون شک نباید کشور را در معرض توطئه برنامه ریزی شده دشمن قرار داد و با ادامه یکجانبه برجام که حاصلی جز مکانیسم ماشه و باز گذاشتن مسیر توطئه برای ملت ایران ثمره دیگری در پی نداشته است خسارت های بیشتری را بر کشور تحمیل نمود. می بایست در اقدامی شجاعانه و قدرتمندانه  و در میدان عمل این واقعیت را به دشمن تفهیم کرد که ایران اسلامی هرگز زیر بار ادامه توافقی که حقوق ملت ایران در آن پایمال شده باشد نخواهد رفت و باید با  خروج از برجام و در صورت لزوم خروج از NPT فرصت استفاده از مکانیسم ماشه را از آمریکا و در ادامه از اروپا گرفت، چرا که
 ماندن یکجانبه در برجام نه اینکه بیهوده و عبث است بلکه این فرصت را به دشمن می دهد که بر اساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام و بندهای ۱۰ و ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ در حالی که تحریم های حداکثری علیه ملت ایران در جریان است، با طرح پرونده در شورای امنیت با به رای گذاشتن استمرار لغو تحریم ها ( یا مسکوت ماندن یک ماهه آن) و سلب امکان حق وتو دو کشور روسیه و چین، سهم جمهوری اسلامی ایران از توافق برجام، تنها استفاده طرف مقابل از مکانیسم ماشه باشد.!! 

۸- ابراز خرسندی در عدم استفاده امریکا از مکانیسم ماشه، هرگز اسلحه آماده شلیک را از دست دشمن نمی ستاند بلکه کشور را همچنان در معرض امکان استفاده از ماسه توسط دیگر اعضاء اروپایی قرار می دهد که در اهداف راهبردی با آمریکا هم صدا هستند! بر این اساس می بایست  در اقدای قاطع  ماشه تفنگ را از دست این اعضاء نیز گرفت و این کار قطعا"می بایست توسط کسانی صورت گیرد که چنین سلاحی را به دست دشمن داده اند و طی قطعنامه ۲۲۳۱ نیز آنرا به تصویب شورای امنیت رسانده اند.!! هرگز نباید توپ برجام با از دست دادن زمان به زمین دولتی بیفتد که هیچ نقشی در نوشتن قوانین بازی آن نداشته است.
۹- از آنجا که با توجه عدم پایبندی طرف های مقابل به انجام تعهدات،  اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران در خروج از برجام در چارچوب حقوق بین الملل حقی شناخته شده است لذا با خروج ایران از برجام؛ در صورت پیشنهاد مکانیسم به رای گذاشتن بازگشت تحریم ها (بجای استمرار لغو تحریم ها) با توجه به امکان استفاده روسیه و چین در وتوی قطعنامه پیشنهادی؛ شرایط جدیدی فراهم می گردد که تحقق آن محتمل و انجام آن عزم راسخ و قوی دستگاه سیاسی و دیپلماسی کشور را در عرصه معادلات سیاسی بین المللی را می طلبد. 
 
۱۰- بدون شک در صورت  استمرار تحریم ها و همدستی اروپا در دنباله روی از سیاست های آمریکا، پاسخ قاطع جمهوری اسلامی ایران علاوه بر خروج از برجام، خروج از NPT (بر اساس بند ۱۰ معاهده) و قطع ریشه تمامی فتنه های برنامه ریزی شده هسته ای خواهد بود که با اهرم آژانس علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال گردیده است؛ در اینصورت تنها دستاورد آمریکا و کشورهای اروپایی طی سالها مذاکره، توقف فعالیت های هسته ای و در پایان رهایی جمهوری اسلامی ایران  از توطئه های مدیریت شده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.