به گزارش «نماینده» سعدالله زارعی کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل درباره بخشی از بیانات اخیر رهبر انقلاب در دیدار دانشجویان که فرمودند "من به برجام به آن صورتی که عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم و بارها نیز به خود مسئولان این کار از جمله به آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم امور خارجه این مطلب را گفتیم"، اظهار داشت: رهبر انقلاب در ارتباط با مذاکرات و مسائل مرتبط با آن همواره سه مسئله را مورد تأکید قرار می‌دادند و آنچه امروز از خروجی برجام شاهد هستیم به‌دلیل عدم توجه به دیدگاه‌ها و نظرات رهبری بوده است.

وی با بیان اینکه یکی از مسائل مورد تأکید رهبری در این سالها، عدم اعتماد به آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها بود، گفت: البته این مسئله به هیچ وجه به‌معنای منع کردن از مذاکره نبود بلکه معنای آن این بود که ما نباید صرف اینکه طرف مقابل در لفظ قولی داده، تعهداتی را انجام دهیم. منطق نیز می‌گوید که اگر آنها قولی دادند ما نیز به‌ازای آن قولی دهیم ولی در برابر قولی که از آنها می‌گیریم دست به اقدامی نزنیم که نتیجه آن تحمیل هزینه به‌ضرر منافع کشور باشد، یا اینکه اگر هم در مرحله اول اجرای تعهدات ما هزینه‌ای پرداختیم ولی طرف مقابل اقدامی در راستای تعهداتش انجام نداد، ما نیز انجام مراحل بعدی تعهدات خود را تعلیق کنیم.

این کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: مسئله دیگری که رهبر انقلاب در طول مذاکرات هسته‌ای به آن تأکید داشتند این بود که توافق باید شفاف باشد و به امضای بلندپایه‌ترین مقامات در هر بخش برسد و در واقع به سندی تخلف‌ناپذیر تبدیل شود و امکان نقض عهد در آن وجود نداشته باشد اما در عمل شاهد بودیم که امضای وزارت خارجه آمریکا بالاترین تضمین در نظر گرفته شد و بر اساس همان امضا اقدامات عملی در برجام صورت گرفت، در حالی که شاهد بودیم پس از دو سال از اجرای این توافقنامه، مقامی بالاتر از وزیر امور خارجه آمریکا یعنی شخص رئیس جمهور این کشور، امضای وزیر خارجه را نقض کرد، بنابراین اگر برجام به امضای اوباما رسیده بود،‌ ترامپ دیگر نمی‌توانست امضای رئیس جمهور قبلی را به این راحتی کنار بگذارد.

زارعی ادامه داد: رفتار دوگانه آمریکایی‌ها با برجام در شرایطی صورت گرفت که برجام در ایران در بالاترین سطح یعنی ریاست‌جمهوری و حتی رهبری مورد بحث قرار گرفت و به‌نوعی مذاکرات در چارچوب ملی مورد بحث بود اما متأسفانه در آمریکا به‌صورتی با این توافقنامه برخورد شد که گویا قرار است ایران با حزب دموکرات آمریکا توافقنامه‌ای امضا کند و حزب جمهوری‌خواه هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال انجام تعهدات آمریکا نخواهد داشت.

وی گفت: مسئله دیگری که رهبر انقلاب بر آن تأکید داشتند، لزوم تناظر در انجام تعهدات بود، به این معنا که در برابر یک اقدام ایران، طرف مقابل نیز باید اقدامی در راستای عمل به تعهداتش انجام دهد.

زارعی تصریح کرد: آنچه امروز از برجام محقق شده در واقع نتیجه خوشبینی آقای روحانی و تیم مذاکره‌کننده دولت بوده و نباید این‌گونه وانمود شود که در نحوه اجرای برجام، دیدگاه کل نظام یا شورای عالی امنیت ملی در نظر گرفته شده است، حتی متن برجام هیچ‌گاه به مجلس شورای اسلامی که بر اساس قانون باید تمامی لوایح و معاهده‌های بین‌المللی را مورد بررسی قرار دهد، ارجاع داده نشد و با تصویب 20دقیقه‌ای طرحی به‌عنوان نحوه اجرای برجام عملاً چک سفیدامضایی در اختیار مقامات مذاکره‌کننده دولتی قرار گرفت. 

وی ادامه داد: از آنجا که آقای روحانی راهبرد اصلی دولت خود را حل مشکلات اقتصادی به‌واسطه مذاکره و توافق با غرب قرار داد، به همین جهت برای انعقاد یک توافقنامه با کشورهای 1+5 عجولانه عمل کرد و بیش از آنکه محتوای برجام برای دولت اهمیت داشته باشد، اصل توافق با غرب را معیار حرکت خود قرار داد، در حالی که وقتی مذاکراتی در وین و ژنو انجام می‌شد باید متن‌ این مذاکرات در نهادهای تصمیم‌گیر از جمله شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی دقیق قرار می‌گرفت ولی دولت به این بهانه که مذاکرات هسته‌ای موضوعی حساس و محرمانه است و تیم مذاکره‌کننده اجازه بیان جزئیات آن را ندارند، متن مذاکرات را در اختیار کارشناسان و حقوقدانان خبره و دلسوز کشور قرار نداد.

این کارشناس مسائل بین‌المللی گفت: متأسفانه در جریان مذاکرات هسته‌ای تنها به تسلط تیم مذاکره‌کننده به زبان انگلیسی تأکید می‌شد در حالی که در بحث‌های حقوقی آشنایی به زبان خیلی محلی از اعراب ندارد، چراکه مسائل حقوقی را یک زبان‌دان لزوماً تشخیص نمی‌دهد و این موضوع متأسفانه در جریان مذاکرات هسته‌ای مغفول ماند. از سوی دیگر تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان بیش از حد درباره متعهد ماندن آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به انجام مفاد مندرج در برجام خوش‌بین بودند.

زارعی با خاطرنشان کردن اینکه "تحلیل تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ما از نشستن پای میز مذاکره با طرف‌های مقابل تفاوت بنیادی داشت"، تصریح کرد: تیم هسته‌ای کشورمان بر پایه‌ این تحلیل پای میز مذاکره نشست و با این تحلیل مذاکره می‌کرد که طرف مقابل، هسته‌ای شدن ایران را با در نظر گرفتن الزامات و مقرراتی پذیرفته و ما می‌توانیم با قبول این مقررات علاوه بر تداوم فعالیت‌های هسته‌ای، در راستای کاهش دشمنی‌ها و تنش‌ها با غرب نیز گام‌های بلندی برداریم.

وی اضافه کرد: اما تحلیل آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها این بود که فشار تحریم‌های اقتصادیِ به‌قول خودشان کمرشکن، طاقت ایران را به‌سر آورده و دلیل پیروزی روحانی در انتخابات نیز خستگی مردم از تحریم‌های اقتصادی غرب بوده و دولت روحانی نیز حاضر است به‌علت ضعف‌هایی که دارد هر امتیازی را به کشورهای غربی بدهد، بنابراین غربی‌ها پس از برجام به این نتیجه رسیدند که تنها دستاورد دولت روحانی برجام بوده و عدم پایبندی به تعهدات برجام نیز موجب واکنش جدی از سوی دولت ایران نخواهد شد.