«نماینده» / «من از ملت عزیز امید دارم که با همت والای خود بدون فوت وقت ایران را به صورت مدرسه‌ای در آورند و در هر شب و روز و در اوقات بی کاری یکی دو ساعت را صرف این عمل شریف نمایند... هفتم دی ماه ۱۳۵۸» از زمانی که امام راحل در پیام تاریخی خود خواستند مردم با همتی والا، ایران را مدرسه کنند سال ها می گذرد و اکنون در سال های منتهی به تحقق آرزوی رهبر کبیر انقلاب هستیم.

«میزان باسوادی از ۴۸ درصد سال های پیروزی انقلاب، به ۹۵ درصد رسیده و این یعنی تا یکی دوسال دیگر ریشه بیسوادی از بن برچیده خواهد شد.» این را علی باقرزاده که از اسفند سال ۱۳۸۹ مسئولیت سازمان نهضت سوادآموزی را به عهده گرفته می گوید؛ کسی که خدمت در وزارت آموزش و پرورش سال هاست که در سابقه اش وجود دارد. شاید به سبب همین سابقه هم باشد که اولویت و تمرکز فعالیت های سازمان تحت امرش را باسواد کردن افراد زیر ۵۰ سال قرار داده؛ آنها که می توانند به نحو احسن از سوادشان در جامعه استفاده کنند.

از سال ۵۸ تا سه سال نهضت سوادآموزی به صورت شورایی اداره می شد؛ شورایی برای آموزش خواندن و نوشتن به بزرگسالان و کودکانی که به مدرسه دسترسی ندارند، کودکانی که در واقع در مناطق محروم زندگی می کردند. سازمان شدن نهضت سوادآموزی و منصوب شدن حجت الاسلام و المسلمین قرائتی به عنوان رئیس آن گام مهمی در پیشبرد اهداف امام برای مدرسه شدن ایران بود. این ریاست ۲۰ سال طول کشید و در این سال ها می شد روند رو به رشد گرایش به سوادآموزی را میان مردم دید.

مدرسه ای به بزرگی ایران/ عالی ترین هدف سازمان نهضت سوادآموزی «محو بیسوادی» است

تا اینکه ماموریت تحقق این هدف به علی باقرزاده واگذار شد؛ و عالی ترین هدف این سازمان در این سال های اخیر به جای سوادآموزی، محو بیسوادی تعیین شد. حالا به گفته معاون وزیر آموزش و پرورش با تلاش ۷۰۰ هزار نیروی آموزشیار و آموزش دهنده، ۳ هدف ویژه پیام تاریخی امام که خواندن و نوشتن، رسیدن به استقلال فرهنگی از منظر آموزش های همگانی و تبدیل ایران به یک مدرسه درحال تحقق است.

هرچند باقرزاده، هدف سوم را اندکی مغفول مانده می داند و تاسف می خورد که روی این موضوع کمتر تا الان بحث و پیگیری انجام شده است؛ هدفی که طی آن قراراست مدرسه ای به بزرگی ایران ایجاد شود و هرکسی دانشی دارد به دیگری می آموزد و هرکسی سواد ندارد، نسبت به افزایش دانش وآگاهی اش اقدام می کند.

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی تلاش همکارانش در این سازمان را مفید می داند، او معتقد است این تلاش ها باعث شده باوجود مشکلات اقتصادی و مسائل فرهنگی در سراسر کشور، خانواده ها به تحصیل اهتمام داشته باشند و به همین دلیل هم نرخ برابری میان باسوادی زنان و مردان که روزگاری بیش از ۳۵ درصده بوده، حالا به کمتر از ۸ درصد برسد.

رقمی که شامل روستاها هم می شود، او توضیح می دهد که تقریبا همه مناطق روستایی کشور، امکان باسوادی داشته اند و از نعمت خواندن و نوشتن اولیه بهره مند شده اند.

۵ جایزه و ۲ تقدیرنامه بین المللی/ سالی ۵۰۰ هزار نفر تحت آموزش سوادآموزی قرار می گیرند

معاون وزیر آموزش و پرورش به جوایز بین المللی این سازمان طی سال های گذشته هم اشاره می کند؛ ۵ جایزه بین المللی و ۲ تقدیرنامه کتبی از مراجع بین المللی طی ۳ سال گذشته، نشان رشد سواد حتی در دورترین نقاط کشور است.

سازمان نهضت سوادآموزی فقط به خواندن و نوشتن اولیه و قدرت حساب کردن بسنده نکرده، باقرزاده می گوید هیچکسی نبوده که در برنامه های آموزشی این سازمان شرکت کرده باشد و قرآن نیاموخته باشد. نه فقط قرآن، که آشنایی با احکام و آداب اسلامی و سیره پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت مطهرشان، همچنین آشنایی با فرهنگ ایثار و شهادت جزو برنامه های اصلی و لاینفک این سازمان بوده است. برنامه هایی که منتج می شد به تدوین کتاب هایی معنادار و جهت دار برای آموزش اساسی و درست خانواده ها.

باقرزاده توضیح می دهد که سالانه نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر تحت پوشش این سازمان قرار می گیرند. نیمی از اینها بیسواد مطلق هستند و نیمی دیگر در دوره های توسعه و تحکیم سواد شرکت می کنند. یعنی سازمان نهضت سوادآموزی، نوآموزان را به حال خود رها نمی کند و برای تحکیم دانش شان هم برنامه دارد.

"خواندن با خانواده، مسابقات مختلف کتابخوانی، مسابقه انشانویسی ویژه پرسش مهر رئیس جمهور، اردوهای درختکاری و کتابت قرآن از جمله برنامه های ویژه سازمان نهضت سوادآموزی است.» اینها را علی باقرزاده می گوید و ادامه می دهد: «طرح کتابت قرآن سال گذشته اجرا شد؛ طرحی که طی آن هر سوادآموز یک صفحه از قرآن را با رعایت اصول نگارشی و زیبانویسی کتابت کرد و حالا هم در حال تصحیح است. پس از تصحیح هم نوبت صحافی می رسد، قراراست ۵ نسخه نفیس از این قرآن دست نویس تهیه و به حرم حضرت امیرالمومنین(ع)، حرم حضرت سیدالشهدا(ع)، حرم حضرت رضا(ع)، حرم مطهر امام راحل و دفتر مقام معظم رهبری اهدا شود.

سوادآموزی از طریق تبلت/ آشنایی سوادآموزان با حروف انگلیسی، نرم افزارهای رایانه ای

سازمان نهضت سوادآموزی البته با علوم روز هم بیگانه نیست؛ باقرزاده می گوید سوادآموزی از طریق تبلت طرحی است که در حال برگزاری آزمایشی در استان خوزستان است. طرح تلفیق سوادآموزی با مهارت های ACDL را نیز با همکاری بنیاد ACDL انجام می دهند. آشنایی با حروف انگلیسی، رایانه و برخی نرم افزارهای مرتبط هم در ۱۰ استان در حال اجرا است.

در همین راستا و براساس رویکردهای جدید این سازمان چندسالی هم هست که آموزش اتباع غیرایرانی هم در دستور کار این سازمان قرار گرفته و سالانه حدود ۲۵ هزار نفر از این افراد تحت آموزش قرار می گیرند.

آموزش اولیای بیسواد نیز از جمله فعالیت های اصلی سازمان است؛ سالی حدود ۸۰ هزار نفر. و آموزش کودکان زیر ۱۹ سال و در معرض آسیب هم که سالانه تعدادشان به حدود ۲۵ هزار نفر می رسد به ویژه مورد توجه مسئولان سازمان نهضت سوادآموزی قرار گرفته است. مانند آموزش زندانیان، سربازان، کارگران، کشاورزان و عشایر.

اما «آیا برای این حجم از کار و فعالیت بودجه مناسبی در اختیار سازمان نهضت سوادآموزی قرار گرفته است؟ اصلا همان بودجه ای که هر سال مصوب می شود تحقق پیدا می کند؟» سوالی بود که حین توضیحات معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی ذهنم را به خود مشغول کرده بود. باقرزاده در پاسخ به سوالم می گوید: «بودجه ما در سال ۹۴، ۲۶۰ میلیارد تومان بود که ۶۴ درصد از آن تخصیص یافت. و این یک سومی که محقق نشد باعث شد بخشی از تعهدات ما به سال ۹۵ منتقل شود.» و در ادامه توضیح می دهد که : «درحقیقت پرداخت حق الزحمه هایمان با تاخیر مواجه شد.»

وقتی نمی توانیم حق الزحمه بدهیم یعنی نمی توانیم کار کنیم‌

می پرسم سال ۹۵ چطور؟ و او از تصویب بودجه ۲۸۰ میلیاردی می گوید که تا الان ۵۵ درصدش محقق شده است و آنها در حال پیگیری برای تخصیص باقیمانده اش هستند.

و بعد ادامه می دهد: «اگر این بودجه تخصیص کامل پیدا نکند ما برای فعالیت های سال ۹۶ با مشکل و مساله جدی مواجه خواهیم شد.» مشکلی که از نظر باقرزاده همان پرداخت حق الزحمه کسانی است که مسئول انجام فعالیت های این سازمان هستند. باقرزاده می گوید: «ما با بخش غیردولتی کار می کنیم. وقتی می گوییم نمی توانیم حق الزحمه بدهیم یعنی نمی توانیم کار کنیم. در حقیقت وقتی حق الزحمه می دهیم یعنی دارد کاری انجام می شود.»

حسن ختام حرف ما با معاون وزیر آموزش و پرورش هم می شود بررسی وضع استان هایی که صدرنشین بیسوادی در کشور هستند باتوجه به آماری که از نتایج سرشماری مرکز آمار به دست می آید. هرچند برآورد جدید باید از سرشماری سال ۹۵ حاصل شود اما باقرزاده بدون اعلام نتایج هم مطمئن می گوید «خیلی از استان ها که رتبه بیسوادی در کشور را داشتند شاخص خود را تغییر داده اند.» و بعد از تلاش های استاندار سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، گیلان، همدان، اردبیل، گلستان، خراسان های رضوی، شمالی و جنوبی، کرمان، هرمزگان، فارس، یزد و مرکزی می گوید؛ تلاش هایی که باعث شکل گیری جریان «محو بیسوادی» در کشور حکایت دارد. جریانی که نتیجه اش برگزاری ۲۲۰ جلسه و ۱۲۰۰ مصوبه برای حمایت از برنامه های محو بیسوادی بوده است.