به گزارش «نماینده» در روزهای پس از کودتای نافرجام ترکیه افسران ارشد این کشور در پایگاه اینجیرلیک شامل ژنرال بکیر ارجان وان، فرمانده آن، و نه نفر از افسران تحت نظر وی به اتهام همکاری با عوامل کودتا دستگیر شدند. به مدت چندین روز برق اینجیرلیک قطع بود و این پایگاه برای تأمین برق متکی به ژنراتورهایش بود. دولت ترکیه حتی از پرواز یا فرود هواپیماهای آمریکایی در این پایگاه نیز خودداری کرد.

اما این پایگاه علاوه بر استقرار هواپیماهای آمریکایی اهمیت دیگری نیز دارد. پایگاه اینجیرلیک بزرگترین مرکز ذخیره تسلیحات هسته‌ای ناتو است.

پایگاه استراتژیک جنگ سرد

اینجیرلیک در سال‌های آغازین جنگ سرد در نزدیک شهر آدانا، ترکیه، توسط سپاه مهندسین ارتش آمریکا احداث شد. زمانی که ترکیه در سال ۱۹۵۲ به ناتو پیوست، تبدیل به یک پایگاه نظامی مهم آمریکا در دوران جنگ سرد شد. این پایگاه با فاصله پرواز یک ساعته تا اتحاد جماهیر شوروی میزبان جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها، تانکرهای هوایی و هواپیماهای جاسوسی U-۲ آمریکایی بود. اینجیرلیک به مانند بسیاری از پایگاه‌های ناتو شامل تسلیحات هسته‌ای آمریکا نیز بود. استراتژی ناتو در آن زمان وابسته به تسلیحات هسته‌ای برای ایجاد موازنه با نیروهای متعارف قوی‌تر شوروی بود. چنین پنداشته می‌شد که تهدید حمله هسته‌ای، تانک‌های شوروی را از هجوم به داخل سرزمین‌های ناتو بازخواهد داشت. همچنین ارائه دسترسی تسلیحات هسته‌ای به کشورهای عضو ناتو منجر به تقویت این سازمان شده و مدرکی مهم برای اثبات این بود که آمریکا برای دفاع از اعضای ناتو حاضر به جنگ هسته‌ای نیز است.

تسلیحات هسته‌ای آمریکا و ناتو

در دوران جنگ سرد، آمیکا هزاران تسلیحات هسته‌ای کوتاه‌برد را به همراه نیروهای نظامی به اروپا، ژاپن و کره جنوبی اعزام کرده یا در کشتی‌هایش در سراسر جهان مستقر کرد. هدف از این تسلیحات افزایش بازدارنگی و دفاع از متحدین در اروپا و آمریکا بود. در حالیکه، بخش اعظمی از این تسلیحات در دهه ۱۹۹۰ به آمریکا بازگردانده شدند اما هنوز در حدود ۲۰۰ بمب هسته‌ای از نوع B۶۱ در اروپا مستقر هستند. در حالیکه تمام کشورهای عضو ناتو (به غیر از فرانسه) در برنامه‌ریزی هسته‌ای ناتو مشارکت دارند برخی از این کشورها تسلیحات آمریکایی را در خاک خود مستقر کرده و هواپیماهای لازم را برای حمل این بمب‌ها در اختیار آن قرار می‌دهند. با این حال پایگاه اینجیرلیک یک استثنا است زیرا ترکیه نه خود دارای هواپیماهای حمل بمب‌های هسته‌ای است و نه به آمریکا اجازه می‌دهد که این هواپیماها را در آنجا مستقر سازد. به همین دلیل، آمریکا یا دیگر اعضای ناتو تنها می‌توانند با هواپیما به اینجیرلیک رفته و این سلاح‌ها را از آنها بارگیری کنند.

در چندین سند، شامل «مفهوم استراتژیک» (۲۰۱۰) و «بازبینی وضعیت بازدارندگی و دفاعی» (۲۰۱۲)، ناتو تأیید کرد که یک «ترکیب مناسب از توانمندی‌های هسته‌ای، متعارف و دفاع موشکی» را حفظ خواهد کرد تا از بازدارندگی و دفاع پشتیبانی کند. این سازمان پیشنهادها برای خارج ساختن تسلیحات هسته‌ای از اروپا را رد کرده و وعده داد که «شرایط برای کاهش بیشتر» در هماهنگی با روسیه را بررسی خواهد کرد. در بیانیه کنفرانس ورشو در سال ۲۰۱۶ نیز اعلام شد که «بی‌نهایت بعید است وضعیتی پیش آید که ناتو از تسلیحات هسته‌ای استفاده کند» اما این نهاد «توانمندی‌ها و اراده» لازم برای واکنش با تسلیحات هسته‌ای در صورتی که «امنیت بنیادین هر یک از اعضایش تهدید شود» را حفظ خواهد کرد.

بمب‌های هیدروژنی با قدرتی ۶ برابر انفجار هیروشیما

بمب‌های B۶۱ بیش از ۳.۵ متر طول و در حدود ۳۳ سانتی‌متر عرض دارند و یکی از رایج‌ترین تسلیحات هسته‌ای آمریکا به شمار می‌روند. این بمب قابلیت تنظیم قدرت انفجاری از معادل ۰.۳ کیلوتن تا ۳۴۰ کیلوتن تی‌ان‌تی را دارد و برای پرتاب توسط هواپیماهای پرسرعت ساخته شده‌است. قدرت انفجار هسته‌ای بمب‌های B۶۱ را می‌توان بر اساس مأموریت‌های مورد نظر تنظیم کرد. بمبی که هیروشیما را نابود کرد دارای قدرت انفجاری معادل ۱۵ کیلیو تن تی‌ان‌تی بود. توان انفجاری بمب‌های B۶۱ مستقر در اینجیرلیک را می‌توان از ۰.۳ کلیوتن تا ۱۷۰ کیلوتن تنظیم کرد.  بسیاری از هواپیماهای جنگی آمریکایی قابلیت حمل این بمب را دارند. گفته می‌شود بیش از سه هزار قبضه از این بمب تولید شده‌است و بیش از هزار قبضه آن به حالت آماده استفاده قرار دارد.

بر اساس گزارش‌های غیرمحرمانه، بمب‌های B۶۱ آمریکا در قفسه‌هایی داخل طاق‌هایی در داخل پناهگاه‌های هواپیماها قرار دارند. این پناهگاه‌ها در محوطه‌ای با تدابیر امنیتی شدید و زیر نظر نیروهای آمریکایی نگهداری می‌شوند. گزارش‌ها حاکی از این هستند که تدابیر امنیتی در سال ۲۰۱۵ افزایش یافته و شامل فنس‌های دوتایی، نورافکن، دوربین‌های مداربسته، و تجهیزات شناسایی نفوذ هستند.

در آوریل ۲۰۰۶ سخنان بسیاری در مورد احتمال کاربرد این بمب از طرف آمریکا در تخریب هدف‌های هسته‌ای ایران، از جمله تأسیسات هسته‌ای نطنز، در مطبوعات و رادیو و تلویزیون‌های دنیا مطرح شد. سیمور هرش در مقاله‌ای در مجله نیویورکر این احتمال را مطرح کرد، اگر چه پیشتر نیز برخی مخالفان حمله به ایران به این امکان اشاره کرده بودند.

به گفته هانس ام. کریستنسن، مدیر پروژه اطلاعات هسته‌ای در فدراسیون دانشمندان آمریکایی، طاق‌های زیرزمینی در اینجریلیک در حدود پنجاه بمب هیدروژنی B۶۱ را در خود جای داده‌اند، یعنی بیش از ۲۵ درصد تسلیحات هسته‌ای در زرادخانه ناتو.