به گزارش «نماینده» روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز نوشت: یک سال است که توافق مهم هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در حال اجرایی شدن است. این توافق به صورت فزاینده‌ای توانایی ایران در تولید سوخت هسته‌ای که مسئله‌ای کلیدی در ساخت سلاح هسته‌ای است را محدود کرده و بدین ترتیب جهان را امن‌تر از پیش ساخته است.

در حال حاضر دنیا در حال اندازه‌گیری میزان وفاداری ایران به بندهای توافق هسته‌ای است که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را دارد، نظارت می‌شود و مقامات آمریکایی نیز بر این مسئله نظارت کامل دارند. از ماه جولای (تیر) سال گذشته تاکنون که این توافق به دست آمده است، ایران همان‌طور که از این کشور درخواست شده بود، در حدود 19 هزار سانتریفیوژی که در نطنز داشت را یا از چرخه کار حذف کرد یا آنها را زیرنظر دوربین‌های سازمان بین‌المللی انرژی اتمی قرار داد. این مسئله به پایان یافتن غنی‌سازی اتمی ایران منتهی شده است، پروسه‌ای که می‌توانست به غنی‌سازی اورانیوم در درصد تولید بمب هسته‌ای منجر شود. ایران همچنین تمام دستگاه‌های سانتریفیوژ خود در فردو را نیز از این مکان بیرون برده است؛ تأسیساتی هسته‌ای که در زیر زمین بود و به محل مخفی فعالیت‌های هسته‌ای ایران تبدیل شده بود. ایران همچنین میزان اورانیوم غنی شده خود را از 12 هزار کیلوگرم اورانیوم 5 درصد، به 300 کیلوگرم، اورانیوم با غنای 3.67 درصد رسانده است که این میزان نیز نمی‌تواند در تولید بمب اتم مورد استفاده قرار گیرد. هسته اصلی راکتور آب سنگین اراک نیز با سیمان پوشانده شده است.

خط پایانی در این زمینه این است: اگر مقامات ایرانی بخواهند سوخت هسته‌ای مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای را تولید کنند، حداقل به یک سال زمان نیاز دارند. بدون وجود توافق هسته‌ای، فاصله ایران تا ساخت سلاح هسته‌ای تنها بین دو تا سه ماه بود. این پیروزی حتی در بین منتقدان توافق هسته‌ای نیز پیروزی شناخته شده‌ای است. برای مثال «موشه یعالون» که تا چندی پیش وزیر دفاع اسرائیل بود، عقیده دارد که ایران دیگر تهدیدی برای موجودیت اسرائیل نیست.

در ابتدای امر منتقدان هشدار داده بودند که به دلیل مجوز ارائه شده به ایران در توافق هسته‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم برای مصارف صلح‌آمیز، این قرار داد باعث می‌شود سایر کشورها نیز برای رسیدن به سلاح هسته‌ای تلاش کنند تا آمریکا و دیگر کشورهای قدرتمند دنیا به آنها اجازه غنی‌سازی بدهند. اما «رابرت آینهورن» و «ریچارد نفیو»، کارشناسان هسته‌ای که با دولت آمریکا همکاری داشته‌اند، در گزارشی که اخیراً منتشر شده است، گفته‌اند که همسایگان ایران دیگر به دنبال سلاح هسته‌ای نیستند و در صورتی که به دنبال این هدف باشند نیز به خوبی دریافته‌اند که این مسئله امکان پذیر نیست.

با وجود پایبندی کامل ایران به مفاد توافق هسته‌ای، تهران آن طور که طبق برجام انتظار داشت، به طور کامل از مزایای اقتصادی توافق هسته‌ای بهره نبرده است و این مسئله به تضعیف اصلاح‌طلبانی چون «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری ایران منجر شده است. ایران به 50 میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه خود دسترسی پیدا و حساب‌های بانکی خارجی جدید افتتاح کرد و صادرات نفتی را با افزایش دو برابری به روزانه دو میلیون بشکه رساند، اما این کشور هنوز به سطح سرمایه‌گذاری خارجی که روحانی وعده آن را داده بود، نرسیده است.

یکی از قراردادها در ماه گذشته، قرارداد فروش 80 هواپیمای مسافربری توسط بوئینگ به تهران بود که معامله‌ای با سود 17.6 میلیارد دلاری برای آمریکا همراه بود. باقی 29 فروند هواپیمای باقی‌مانده نیز قرار است به صورت لیزینگ در اختیار ایران قرار گیرد و این مسئله شرکت‌های بزرگ تجاری را برای صادرات محصولاتشان به ایران به شدت راغب می‌سازد.

در حالی که تحریم‌های بین‌المللی لغو شده است، اکثر تحریم‌های غیرهسته‌ای آمریکا همچون ممنوعیت دسترسی به دلار، برجای خود باقی است که این مسئله معاملات با ایران را پیچیده کرده است و بانک‌های خارجی ریسک‌پذیر را در خصوص ورود به تجارت با ایران نگران کرده است.

این نکته مهم است که ایران از عمل به تعهداتش نفع ببرد اما نمی‌توان در خصوص اجرای تمامی بندهای برجام خوشحال و خرسند بود. ایران می‌توانست از بهبود روابط خود با آمریکا و دیگر قدرت‌های مهم 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین به اضافه آلمان) به منظور ایفای یک نقش سازنده‌تر در دیگر موضوعات به ویژه بحران سوریه استفاده کند.

ایران همچنان به دلیل عدم توقف برنامه موشک بالستیکی خود و همچنین مسائل حقوق بشری و کمک به گروه‌هایی که آمریکا آن را تروریستی می‌داند، همچون حماس و حزب‌الله از تحریم‌های آمریکا رهایی نیافته است.

ابهاماتی وجود دارد که موجب شده است تردیدهایی در خصوص پایداری برجام به وجود آید. این ابهامات شامل افزایش تنش‌های بین ایران و عربستان، نگرانی واشنگتن از فعالیت‌های ایران در منطقه و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری سال جاری آمریکا و انتخابات ریاست‌جمهوری 2017م. ایران می‌شود که این انتخابات می‌تواند نیروهایی را تقویت کند که به دنبال برهم زدن برجام هستند.

در شرایطی که ایران و آمریکا درگیر این مسئله هستند که چطور می‌توانند مفاد برجام را اجرایی سازند، نمایندگان هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا با معرفی طرحی خواستار آزادی آمریکایی زندانی در ایران شدند.

6 ماه بعد از اینکه ایران 5 تن از آمریکایی‌های زندانی شده در این کشور را آزاد کرد، نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه کنگره به دنبال اعمال فشار سیاسی و دیپلماتیک به تهران برای آزادی سایر زندانیان آمریکایی در ایران هستند. «اد رویس»، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا قصد دارد به زودی قطعنامه‌ای را به مجلس نمایندگان آمریکا معرفی کند که در آن خواستار آزادی «سیامک نمازی» و پدرش از زندان است. همکار اصلی «رویس» در این قطعنامه، «گری کونولی» است. «کونولی» که از حامیان «برجام» یا توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 است، این قطعنامه را در اختیار پولتیکو قرار نداده اما گفته که این قطعنامه از حمایت قانون‌گذاران هر دو حزب آمریکا برخوردار است. کونولی که خود به این مسئله معترف است که تاکنون هیچ‌کدام از طرح‌ها یا بیانیه‌های مجلس نمایندگان و کنگره آمریکا در قبال ایران بعد از اجرای توافق هسته‌ای کارآمد نبوده است، اعتقاد دارد که این قطعنامه در حمایت از سیامک نمازی می‌تواند دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه را در خصوص مسئله ایران با یکدیگر همراه سازد.

«پولتیکو»، سیامک نمازی را از افراد دارای ارتباط با برخی مقام‌های آمریکایی توصیف کرده و به نقل از اد رویس نوشته است: «این قطعنامه باعث می‌شود فشار بیشتری به اوباما وارد شود که خواستار آزادی زندانیان آمریکایی در ایران شود.»