«پیروز حناچی»، معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به اینکه نقشه جامع شهری و طرح‌های تفصیلی در احیای بافت‌های فرسوده تا چه حد توانسته‌اند اثربخش باشند، در گفت‌وگو با «نماینده» اظهار کرد: «نقشه و طرح مذکور از جمله اسناد بالا دستی به‌شمار می‌آیند که به طور کلی شناسایی محدوده‌های هدف و تعریف پروژه در مقیاس مورد نظر در آنها مدنظر قرار دارد. آنها برنامه‌های عملیاتی در طرح راهبردی هستند و براساس اولویت و اهمیت شکل اجرایی به خود می‌گیرند. در حقیقت این طرح‌ها اگر درست عملیاتی شوند و مدیران نیز خود را به اجرای این توصیه‌ها و برنامه‌ها ملزم بدانند، در حقیقت اسناد بالا دستی به عنوان راهنما عمل می‌کنند.»

دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی با بیان اینکه آنها به طور معمول در شناسایی محدوده‌های هدف، اولویت‌بندی و اهمیت موضوع درست عمل می‌کنند، تصریح کرد: «با این وجود آمار دقیقی درباره موفقیت آنها نمی‌توان ارائه داد، زیرا که دلیل موفق شدن تنها طرح و برنامه نیست. ممکن است منابع مالی یا پشتیبانی نیز در این امر دخیل باشد. بنابراین زمانی که به سمت اجرا می‌رویم، پایبندی مدیران به این اسناد تعیین کننده است. اگر مدیران به آنها پایبند بوده و به توصیه‌هایشان عمل کنند، نتیجه نیز خوب خواهد بود. البته توجه داشته باشید یک طرف موضوع بافت‌های فرسوده علاوه بر برنامه‌ها و مدیران، مردم و ذی نفعان هستند.»

مشارکت کم مردم نیز موضوعی بود که وی درباره آن اینگونه توضیح داد: «همواره شاهد هستیم در موضوعاتی که به مشارکت مربوط می‌شود، در تمامی زمینه‌ها از جمله شهرسازی نقاط ضعفی وجود دارد. زیرا سازوکاری است که نه تمرین کرده‌ایم و نه آن را داریم تا با استراتژی برد - برد کار را پیش ببریم. این شامل طرح‌های تدوین شده در حوزه بازسازی بافت‌های فرسوده نیز می‌شود.»

دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی ادامه داد: «با این وجود نباید فراموش کرد که تجربیات خوبی نیز در این زمینه به وجود آمده است، مانند دفاتر تسهیل‌گر فنی که البته کافی نیست، زیرا نگاه آنها بیشتر اقتصادی است. این در حالی است که مبحث مورد نظر فقط دلیل اقتصادی ندارد و انگیزه‌های اقتصادی به تنهایی برای آن کافی نیست، بلکه به وجود آوردن سرمایه‌های اجتماعی برای اقدامات مشترک نیز بسیار مهم است. متأسفانه کمتر به این موضوع توجه می‌شود.»

حناچی با بیان این مطلب که مردم چندان شهرداری‌ها را به عنوان یک سرمایه اجتماعی نمی‌بینند و بیشتر تلاش می‌کنند از مسیر این سازمان‌ عبور نکنند، خاطرنشان کرد: «این امر نشان می‌دهد ما نتوانسته‌ایم در به وجود آوردن سرمایه‌های اجتماعی موفق عمل کنیم، زیرا اگر موفق بودیم مردم باید نسبت به همکاری علاقمندی نشان می‌دادند.»

معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی همچنین در پاسخ به اینکه قرار بود به سه شاخص ناپایداری، نفوذناپذیری و ریزدانگی ویژگی‌های دیگری نیز اضافه شود تا بافت فرسوده شرایط بهتری در برنامه‌ریزی‌ها داشته باشد، چرا این اقدام صورت نگرفت؟ بیان کرد: «شکی در این نیست که سه آیتم اعلام شده کفایت نمی‌کند. به عنوان مثال در محدوده‌هایی که ما بافت تاریخی داریم، نفوذ ناپذیری، اندازه قطعه و عرض معبر خود می‌تواند ارزش باشد. در بافت‌های تاریخی با تیپولوژی واحدهای مسکونی شاهد هستیم. یک واحد می‌تواند کوچک باشد، ولی با ارزش بوده یا عرض معبر در برخی از این بافت‌های تاریخی خود نوعی ارزش به شمار آید. مانند آنچه در بوشهر، کاشان و یزد شاهد هستیم. بنابراین در چنین شرایطی اجازه نداریم در عرض معابر دست بزنیم، زیرا این معابر نیز جزئی از آن بافت و ارزش‌هایش هستند.»

دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی ادامه داد: «از این جهت این سه تعریف برای همه جا کارساز نیست. ممکن است در بافت‌های حاشیه‌ای که دارای ارزش کاربری کالبدی نیستند، تا حدود 70درصد شرایط را پوشش دهد اما به طور حتم بخش عمده‌ای از بافت‌های فرسوده شامل بافت‌های تاریخی  می‌شوند با این تعاریف قابل ارزیابی نیستند. اما هنوز شاخص دیگری به این موارد اضافه نشده است.»

وی با تأکید براینکه احیای بافت‌های فرسوده را نباید تنها به صورت کالبدی درنظر گرفت، اظهار کرد: «موضوع بهسازی بافت‌ها همان قدر که کالبدی است، اقتصادی بوده و به همان میزان که باید به ابزارهای اقتصادی در نوسازی آنها توجه داشت، باید به همان میزان نیز به حوزه‌های اجتماعی هم توجه کرد، اما ما در این زمینه ضعف داشته‌ایم.»

به گفته معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی ما به طور اساسی این موضوع را یا کالبدی دیده‌ایم یا اجتماعی درحالی که در تجربیات موفق، حوزه اجتماعی مقدم است. بنابراین پیش از اینکه بخواهیم با مردم مشارکت کنیم، باید مردم به ما اطمینان کنند. در بسیاری از پروژه‌های موفق دنیا زمانی كه این اطمینان به وجود مي‌آيد کار را با اقدامات التیام بخش آغاز می‌کنند. به طور مثال مساجد را به صورت رایگان مرمت می‌کنند. برای این کار سراغ نیروهای محلی می‌روند و نیروی کار از خارج محله تأمین نمی‌کنند. ولی در این حوزه‌ها ما بسیار بی‌تجربه هستیم.»