«نماینده»؛ هادی قوامی/ اقتصاد مقاومتی شامل مؤلفه‌های اثباتی و نفی‌ای است. در خصوص محورهای اثباتی اقتصاد مقاومتی فراوان گفته‌ایم و شنیده‌ایم و رکن اصلی حرکت به سمت تولید داخل است. اما محورهای نفی‌ای اقتصاد مقاومتی چندان مورد تشریح قرار نگرفته است. آن‌چنان که مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود اشاره فرمودند: «نبایدهای اقتصاد مقاومتی، شناسایی و جرأت اقدام به آنها مهمتر است.»

اینکه در اقتصاد مقاومتی چه کارهایی نباید انجام شود، مسئله مهمی است. در وهله اول نباید رویه‌های غلط گذشته تداوم پیدا کند. نباید با نگاه به گذشته برای اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی حرکت کنیم. با ابزارها و قوانین گذشته نمی‌توان سراغ اقتصاد مقاومتی رفت. حرکت و رشد در این مسیر قطعاً یک نگاه جدید را طلب می‌کند.

نباید بخش‌های مختلف در کشور به صورت جزیره‌ای عمل کنند و توقع اجرایی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را داشته باشند. باید نوعی همدلی و وحدت در میان تک‌تک اجزاي جامعه جاری و ساری باشد چراکه اقدامات ابتر، ناقص و پراکنده نمی‌تواند ما را به هدف و مقصود نائل آورد. یک کلیت و یکپارچگی‌ای در بسترهای مختلف سرمایه، تخصص، منابع طبیعی و ... نیاز است تا به دور از حیات کج‌دار و مریز بتوان به تجلی و شکوفایی این اولویت کشور پرداخت.

برای تحقق اهداف اقتصادی باید روندهای معیوب در کشور اصلاح شوند. در حوزه نظام‌های مختلف اداری، اجتماعی، بانکی، گمرکی، مالیاتی و ... عیوب جدی دارند. ما به یک تجدیدساختار در نظام‌های کشور نیاز داریم تا بتوانیم از مسیر اشتباه خارج شویم و به خوداتکایی برسیم.

همه بخش‌ها اعم از مردم جامعه، سازمان‌ها، دولت و سایر نهادها هر یک در حیطه فعالیت‌های خود ملزم به رعایت بایدها و نباید‌هایی برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هستند. مردم و مسئولان نباید در بحث اقتصاد مقاومتی چشمشان به خارج از کشور باشد و فکر کنند که به کمک عوامل خارجی می‌توان رشد و پیشرفت کرد.

مردم در بخش حمایت از تولید داخلي نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. نباید این تفکر در میان جامعه وجود داشته باشد که خرید محصولات خارجی حتی به دلایل معقولی همچون کیفیت بالا را به خرید محصول ایرانی ترجیح بدهد. در غیر این صورت پشتوانه‌ای برای تولیدات داخلی وجود نخواهد داشت و زمینه توسعه اقتصاد مقاومتی فراهم نخواهد شد.

طبیعی است، کشوری که مردمش برای تولیدات داخلی بهایی قائل نيستند، نمی‌تواند در عرصه صادرات و ارزآوری نیز حرفی برای گفتن داشته باشد. لذا چنین کشوری به جای سرمایه‌گذاری در بخش صادرات بالاجبار توان خود را معطوف به واردات خواهد کرد و این چنین تبدیل به مصرف کننده‌ای خواهد شد که نه تنها در برابر تحریم‌ها توان دفاع و مقابله نخواهد داشت بلکه برای تأمین مایحتاج خود مجبور می‌شود تن به ذلت داده و هرگونه شرایطی را برای خروج از مشکلات، قبول کند.

اقتصاد مقاومتی راه برون رفت اقتصاد ایران از دورهای باطل کم رشدی است. دور باطلی که به این صورت است: «کارایی کم است و به دنبال آن رشد کم شده و موجب بیکاری می‌شود، افزایش بیکاری موجب کاهش درآمدها، کاهش پس‌اندازها و کاهش سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود. با کاهش سرمایه‌گذاری، نهادهای تولیدی کاهش پیدا می کنند و به تبع آن کارایی در جامعه کاهش می‌یابد و همین دور باطل سلسله‌وار تکرار می‌شود.

ما نخواهیم توانست از این دور باطل کم رشدی که گرفتار آن هستیم با نگاه به بیرون و فروش منابع و ثروت کشور، خارج شویم. راه برون رفت از این دور باطل کم رشدی، توجه به اقتصاد مقاومتی است که بدین‌وسیله بتوانیم رشد را درون‌زا کنیم. اگر رشد اقتصادی درون‌زا شود آثار شوک‌های بین‌المللی بر اقتصاد داخلی ممکن است وقفه کوتاه مدتی ایجاد نماید اما این اقتصاد به حرکت رو به رشد خود ادامه خواهد داد.

یکی از دیگر مسائلی که در راستای رسیدن به اهداف در اقتصاد مقاومتی اهمیت دارد، ایجاد رابطه در علوم و فنون است. متأسفانه امروزه در کشور ما بین علوم و فنون رابطه‌ای وجود ندارد. ایران از نظر تولید مقالات (ISI) در دنیا رابطه شانزدهم را دارد ولی نه تنها تولید علم کمکی به تولید ثروت در کشور نداشته بلکه این رابطه عکس شده است. یعنی هرچه تولید عمل در کشور افزایش داشته است، تولید ثروت کاهش پیدا کرده است در حالی‌که این دو باید هم‌جهت با هم عمل کنند.

ما با وجود کسب رتبه شانزدهم در تولید علم در جهان، از لحاظ شاخص فضای کسب‌وکار رتبه ۱۳۱ را داریم و این اصلاً وضعیت مناسبی نیست. به‌طور طبیعی وقتی کشوری در تولید علم رتبه خوبی دارد، در تولید ثروت و کسب‌وکار نیز باید شرایط مساعدی را داشته باشد. این آمار نشان دهنده مشکلات جدی در کشور است که امید مي‌رود، در رفع آن موفق باشیم.

* دکترای اقتصاد و نماینده مردم اسفراین