وزیر پیشین ارتباطات است که چند ماه پیش برای دومین بار توسط مقام معظم رهبری به عضویت شورای عالی فضای مجازی منصوب شد. «رضا تقی‌پور» در گفتگو با «نماینده» از ناگفته‌های جلسه اخیر و البته با تأخیر این شورا گفت و از کارهای برزمین مانده شورای عالی فضای مجازی پرده برداشت...

*در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی تدوین و ابلاغ دستور العمل های انتخاباتی به وزارت کشور سپرده شد. روند رسیدن به این مهم به چه صورت بود؟  آیا آنگونه که باید شورای عالی فضای مجازی در این مسئله نقش ایفا کرد؟

ضرورت چارچوب های استفاده از فضای مجازی در فضای انتخابات با توجه به ماهیت این فضا انکار ناپذیر است. ناشناخته و گمنام بودن کابران و زمینه مساعد برای اشاعه شایعات و تهمت‌ها و تخریب‌ها از جمله آسیب‌های این فضا است که حتی این بداخلاقی ها در فضای مجازی خیلی بیشتر از فضای واقعی رخ می دهد. که در انتخابات اخیر نیز به وضوح شاهد این آسیب‌ها بودیم. از این رو چارچوبی تهیه شده بود که در جلسه روز شنبه 24 بهمن ماه شورای عالی فضای مجازی مطرح شد. البته نظر اکثریت اعضا این بود که جایگاهی فراقوه ای همچون مرکز ملی فضای مجازی باید این موضوع را دنبال کند اما در نهایت از آنجا که وزارت کشور مسئولیت برگزاری انتخابات را بر عهده داشت، این وظیفه به وزارت کشور محول شد. با این حال معتقدم در این موضوع مرکز ملی فضای مجازی به عنوان متولی موضوعات مجازی در سطح ملی، در جایگاه خود دیده نشد. بهر صورت امیدوار هستم که فضای مجازی توانسته باشد در این انتخابات بیش از آسیبها به کارکرد مثبت خود دست یافته باشد. اگرچه اخباری که رسیده نشان می دهد که هنوز جنبه های منفی بر کارکردهای مثبت غلبه دارد. آنهم به دلیل معماری اینترنت است که متولیان و مدیران آن شاید به عمد این فضای ناامن و نامطمئن را برای آن طراحی کرده اند تا از این طریق بتوانند دخالت های خارج از روال و نفوذهای خود را به صورت ناشناخته و سیال پیش ببرند.

*این چارچوب اولیه در توسط کدام سازمان یا مسئولی تهیه شده بود؟

دستور جلسه فکر می کنم روز قبل از جلسه اعلام شده بود و چارچوب اولیه حداقل‌هایی بود که مرکز ملی فضای مجازی با توجه به محدودیت های زمانی که داشت این پیش نویس را تهیه کرده بود ولی به نظر می رسد آن چیزی هم که تصویب شد از پیش نویس تهیه شده حداقلی تر و ضعیف تر بود. علاوه بر آن تأخیر در ابلاغ نیز موضوعی بود که به نظر می رسد، فرصت ها را گرفت و به تداوم بداخلاقی ها مهلت داد.

*به نظر شما بیشترین تبعات و آسیب های ناشی از فضای مجازی به خصوص پیام‌رسان‌های موبایلی در انتخابات اخیر چه بود؟

انتشار لیست‌های جعلی و تخریب و تهمت‌ها از جمله مهم ترین جرائم رخ داده در این فضا بود. ما در جلسه شورای عالی فضای مجازی نیز توضیح دادیم که حتی از بیش از سه هفته قبل از آغاز تبلیغات، در فضای مجازی قانون انتخابات و ممنوعیت تبلیغات نقض شد! امروز دیگر شبکه های اجتماعی و پیام رسان‌های موبایلی یک رسانه کامل با گستردگی زیاد محسوب می‌شوند و در عین حال هیچ ابزاری برای احقاق حق افرادی که در فضای مجازی آسیب می‌بینند، وجود ندارد و هیچ چارچوبی را در سطح ملی برای این مهم طراحی نکرده‌ایم. نرم افزارهایی که به طور مشخص در خدمت اهداف بیگانه هستند به وضوح در این انتخابات از تمامی ابزارهای خود استفاده کردند و علاوه بر شبکه های ماهواره ای، در فضای مجازی و حتی در سطح پیام رسان های موبایلی نیز فعالانه حرکت کردند و حتی له یا علیه کاندیداها تبلیغ کردند. به تعبیری می توان گفت استقلال و حاکمیت کشور در این فضا نقض می‌شود و قطعا باید یک نظام های ملی معین در آینده برای این موضوع طراحی شود تا استقلالی که به لطف خدا در فضای واقعی برای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد در فضای مجازی نیز حاکم شود.

*در طول ایام انتخابات چندین مرتبه تأکید شد که جرائم انتخاباتی در فضای مجازی همچون فضای حقیقی قابل پیگیری است. با توجه به نقص زیرساخت ها که در این زمینه وجود دارد و عدم وجود شبکه ملی اطلاعات، تا چه حد پیگیری این جرائم محقق می شود؟

به دلیل معماری خاصی که اینترنت دارد متأسفانه خیلی از جرائم حداقل با قوانین موجود قابل انتساب نیست. مگر اینکه قوانین خاص کشور خودمان را با همت مجلس و قوه قضائیه وضع کنیم. در حال حاضر نیز خیلی از کشورها قوانین و چارچوب های مختلف را وضع کرده اند. به عنوان مثال احراز هویت در فضای مجازی در خیلی از کشورها الزامی است حتی کشورهایی مثل ژاپن، چین و کره که کاربرانشان خیلی بیشتر از کشور ما است نیز این الزام را دارند. ولی متاسفانه در کشور ما حتی در این سطح هم، این مهم نادیده گرفته می شود و به تعبیری میتوان گفت بیگانگان از خارج از کشور با اکانت های جعلی به وفور در کشور فعالیت می کنند و در انتخابات نیز بسیاری از نظر سازی ها از طریق اینها اتفاق افتاد ولی متأسفانه به لحاظ قانونی قابل انتساب و پیگیری نیست!

*با توجه به روندی که برای تصویب چارچوب های امنیتی انتخابات در فضای مجازی در جلسه اخیر شورا پیش رفت، به نظرتان جایگاه شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی را به چه صورت می دانید؟

ما کار زمین مانده و به خصوص تصمیمات کلان و راهبردی در زمینه فضای مجازی بسیار داریم. متأسفانه زمان قانون برنامه پنج ساله رو به اتمام است ولی هنوز بخش های بسیار ناچیزی در خصوص ماده 46 و 47 این برنامه که در خصوص شبکه ملی اطلاعات بود، اجرا شده است. در حال حاضر کماکان به نظر می رسد که شورا هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است. شبکه ملی اطلاعات حتی در برنامه ششم نیز یک غایب بزرگ محسوب می شود و حتما باید این نقیصه در مجلس شوای اسلامی جبران شود. حضور پررنگ فضای مجازی در قانون برنامه ششم یکی از ضرورت ها و الزامات است.