به گزارش «هفته نامه نماینده» سیر تصویب کلیات و چند ماده از طرح سنجش و پذیرش دانشجو، مجلس را طی دو هفته اخیر را با حاشیه‌هایی همراه کرده؛ اما می‌توان امیدوار بود تصویب این قانون پایانی بر پذیرش سلیقه‌ای و بدون ضابطۀ برخی دانشگاه‌ها باشد.

حاشیه‌های ایجاد شده در روند تصویب این طرح بیشتر از سوی مخافان آن و عده‌ای از نمایندگان که علاقه خاصی به دانشگاه آزاد دارند ایجاد شده بود. این نمایندگان تصور می‌کردند تصویب این قانون محدودیت‌های زیادی را برای دانشگاه آزاد خواهد داشت و به همین دلیل همۀ تلاش خود را برای عدم تصویب این طرح به کار گرفتند.

مصاحبه حاضر اظهارنظرهای علی اصغر زارعی، نایب رئیس کمیسیون آموزش مجلس است که در پاسخ به سؤالات خبرنگار هفته‌نامه «نماینده» بیان شده است:

* چه شد که مسئولین دانشگاه آزاد احساس خطر کردند و دست به دامان نمایندگان مجلس برای مخالفت با تصویب این طرح شدند؟

دانشگاه آزاد در برهه‌ای کمک جدّی به توسعة کمّی آموزش عالی در کشور کرد، اینکه زحمات زیادی کشیدند، قابل انکار نیست اما فقط کمیت را افزایش داد و کیفیت به شدت افت کرد. این دانشگاه که از مقاطع کاردانی و کارشناسی عبور کرده و بیشترین پذیرش بدون کنکور را نیز دارد، در برآوردهایشان اشتباه کردند. تعداد زیادی واحد تأسیس کردند و امروز با صندلی‌های خالی مواجه شدند. سپس هجمه کردند به دوره‌های تحصیلات تکمیلی. هر دورۀ کارشناسی ارشد و دکتری باید ۵ تا ۶ نفر دانشجو داشته باشد، اما چون دیدگاه اقتصادی بر دانشگاه آزاد حاکم بوده و هست، الان دوره‌هایی وجود دارد که ۵۰ نفر دورة دکتری در یک کلاس هستند. برخی کلاس‌ها ۱۲۰ نفر دانشجوی کارشناسی ارشد دارد. الان کودکستان را هم این‌طور اداره نمی‌کنند! یک کلاس در مدرسه‌ای عادی اگر بیش از ۳۰ نفر دانش‌آموز داشته باشد، قابل اداره کردن نیست. این کار دانشگاه آزاد یعنی زیر پا گذاشتن هرگونه کیفیتی که می‌شود از آموزش عالی انتظار داشت. تنها راه درمانش هم پيروي از قوانین کشور است.

* این طرح چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

هدف طرح سنجش و پذیرش دانشجو، ایجاد هماهنگی در نظام پذیرش تحصیلات تکمیلی، رعایت عدالت و کیفیت آموزشی است. لازمة رسیدن به این اهداف نیز ضرورتاً مخالفت با دانشگاه آزاد نیست. معتقدیم این دانشگاه باید کیفیتش را حفظ کند و به کارش ادامه بدهد. انصافاً کسی هم مخالفتی با این دانشگاه ندارد، ولی ما دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترایی می‌خواهیم که از قِبَل آن مشکلات کشور حل شود.

* مگر در دوره‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد، کلاس درس، آزمون و ارائة پایان‌نامه وجود ندارد؟

در برخی واحدهای دانشگاه آزاد آن‌قدر تعداد دانشجوی کارشناسی ارشد زیاد است که دانشجویان برای دفاع از پایان‌نامه، صف می ایستند. فکر می‌کنید موجی که امروز برای پایان‌نامه فروشی وجود دارد، برای چیست؟ این کارشان درواقع به مدرک‌سازی و مدرک‌فروشی شباهت دارد تا تولید یک انسان برخوردار از دانش عمیق تا در راستای نیاز کشور بتواند کار کند. این طرح برای آیندة این دانشگاه واقعاً مفید است. خواهش می‌کنم سعی نکنند که این طرح را دور بزنند. تبعیت کنند تا بتوانیم مدیریت یکپارچه‌ای را در آموزش عالی کشور اعمال کنیم.

* پس شما معتقدید این روش نوعی مدرک‌گرایی است؟

در کشور عده‌ای از افراد فارغ‌التحصیل وجود دارند که کار بلد نیستند و عده‌ای نیز وجود دارند که خوب آموزش دیده‌اند. ساختار اداری کشور برای جذب این افراد باید چه سازوکاری در پیش بگیرد؟ این ناهماهنگی‌ها در ذهن نمایندگان دوره‌های مختلف مجلس نیز بوده است. یکی از بحث‌های مطرح شده در تحقیق و تفحص‌ها نیز همین بوده که باید دانشگاه آزاد را در چارچوب نظم و انضباط بیاوریم.

* روال فعلی این دانشگاه مغایر قانون است؟

دانشگاه آزاد بر موج مدرک‌گرایی در کشور به شدت دامن زد و برای این کار نیز از قواعد وزارت علوم تبعیت نکرد. تلاش کرد و با نفوذ رئیس مجلس وقت به‌عنوان رئیس هیئت امنای دانشگاه، مصوبه‌ای از مجلس گرفت تا با یک هیئت سه‌نفره برای تصویب رشته‌ها اقدام کند و عملاً مانند یک وزارتخانه در کنار وزارت علوم شد.

* یکی از مخالفان طرح با استناد به تعداد دانشجویان این دانشگاه گفته بود این دانشگاه در حال حاضر کار ۳ وزارتخانه را انجام می‌دهد. چقدر می‌شود به استناد آمارها اینگونه قضاوت کرد؟

این را می‌دانیم که تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد، ۳ برابر دانشگاه‌های دولتی است، ولی باید از آنها سؤال شود که آیا این حُسن است یا عیب؟ یک جنبة این امر حُسن است ولی از جنبه‌های دیگر سه برابر عیب به‌شمار می‌رود. اگر با قاعده کار نکنند، فردا مشکلات جدی‌تری دامن‌گیرشان خواهد بود.

* حین بررسی طرح، شاهد بودیم که وزارت علوم در مورد این طرح نظر مخالف داد.

این کار بسیار باعث تعجب بود. وقتی در کمیسیون آموزش از مسئولین وزارت علوم دربارة عملکرد دانشگاه آزاد سؤال می‌کنیم همیشه می‌گویند دانشگاه آزاد با مصوبة مجلس کارش را انجام می‌دهد و به ما ربطی ندارد. ما روز یک‌شنبه از مخالفتشان با این طرح شوکه شدیم. یقین دارم که نظر آقایان وزارت علوم تأیید طرح سنجش دانشجو است، اما اینکه مخالف صحبت کردند، نشان‌دهندة زور پرفشار از جایی است و این نحوة برخورد کاملاً غیرمنتظره بود. از وزارت علوم می‌خواهیم به رسالت اصلی‌شان توجه کنند. آدم‌ها و تشکیلات می‌آیند و می‌روند ولی عملکردها ماندنی است که آیندگان در مورد آن قضاوت خواهند کرد.

* مستندات یا نشانه‌هایی هم در مورد حمایت وزارت علوم از این طرح دارید؟

ما در خصوص این طرح با وزارت علوم تفاهم داشتیم. مطالعة سوابق روابط دانشگاه و وزارت علوم نشان می‌دهد که حتی در دولت‌هایی که همسو بودند نیز همیشه مشکلاتی وجود داشته است. مکاتبات بسیار زیادی وجود دارد از اینکه آقای دکتر «توفیقی» دانشگاه آزاد را خطاب قرار داده و گفته است که «شما خلاف کرده‌اید. نباید فلان کار را انجام دهید.» ازاين‌رو کسی امروز فضای موجود در آموزش عالی کشور را تأیید نمی‌کند. ما فارغ‌التحصیلانی می‌خواهیم که هر کدامشان بتوانند کارآفرین باشند، نه کسانی که خودشان نیاز به کارآفرین داشته باشند.

* سخنگوی کمیسیون به سخنان معاون آموزشی وزارت علوم استناد می‌کردند. ماجرا چه بود؟

معاون وزیر چند روز قبل از ورود این طرح به دستور کار مجلس در مصاحبه‌ای گفته بود برخی مدارک دانشگاه آزاد اعتبار ندارد، چون این دانشگاه دانشجو را برای یک واحد دانشگاهی پذیرش کرده است و آن را به یک واحد دیگر برده؛ اینها خلاف‌هایی بیّن است. چطور می‌شود به اسم یک واحد در خارج کشور دانشجو پذیرش شود، بعد بیاورند در داخل کشور و بگویند اینها را انتقال دادیم. بعد هم به نام دانشگاه خارج از کشور به او مدرک بدهند. این خلاف‌ها به‌دلیل صاحب نفوذ بودن این افراد و شخصیت‌ها منجر به عدم ورود جدّی مسئولین آموزش عالی می‌شود. البته مسئولین فعلی آموزشی کشور با اینکه به لحاظ سیاسی با دانشگاه آزاد همسویی دارند، اما از لحاظ علمی و تخصصی در جلسات متعدد منتقد شدید این وضعیت هستند.

* دو مادة این طرح به درخواست دکتر زاهدی به کمیسیون برگردانده شد. تکلیف آن دو ماده چه می‌شود؟

در مورد آن دو بند که به کمیسیون ارجاع شد، برخی می‌گفتند در شورایی که برای سنجش و پذیرش تشکیل شده است، دانشگاه آزاد بدون حق رأی نباشد. البته من مخالف این حق رأی هستم، ولی به هر حال کمیسیون با این پیشنهاد موافقت کرد. معتقدم دانشگاه آزاد غیردولتی است و این همه غیرانتفاعی که غیردولتی هستند در این شورا حق رأی ندارند. فقط چون این دانشگاه خیلی پر زور است، باید حق رأی داشته باشد؟

* هدف دانشگاه آزاد از این همه تلاش برای تصویب نشدن این طرح چیست؟

دانشگاه آزاد به‌شدت تلاش کرد که این طرح رأی نیاورد و به دنبال همان خودمختاری است که تاکنون داشته است. با روش دیگری به‌جز این طرح نمی‌شود جلوي این‌طور کارها را گرفت. در یک دوره‌ای وزارت بهداشت برآورد کرده بود تعداد پزشکان تربیت شده متناسب با نیازهای کشور است و شروع کرد به کاهش پذیرش دانشجویان پزشکی. اما دانشگاه آزاد تبعیت نکرد و یک‌باره انبوهی از دانشجویان پزشکی را پذیرش کرد. این ناهماهنگی‌ها در کشور قابل قبول نیست.