«نماینده» ؛جمشید جعفرپور*/ بیش از سه سال از عمر فعالیت مجلس نهم و کمیسیون‌های تخصصی آن می‌گذرد و در این مدت کمیسیون فرهنگی نیز در حوزة اختیاراتش قانون‌گذاری داشته و از ابزارهای نظارتی‌اش بر دستگاه‌های مرتبط استفاده کرده است. یکی از موضوع‌هاي مورد مناقشه که محل تأمل و اختلاف‌سلیقه بین افکار مختلف است، مسئلة ممیزی‌هاست. مطمئناً در کمپانی‌های فیلم‌سازی خارجی از قبیل هالیوود نیز ممیزی‌هایی وجود دارد و اهداف کلی خودشان را از این راه اما به گونه‌ای نرم اعمال می‌کنند.

به نظر می‌رسد ورود به موضوع‌هايي از این قبیل و رفع کژی و کاستی‌های بخش‌های اجرایی که بارها در کمیسیون مطرح شده است، جزء وظایف نمایندگان نیست. برخی همکاران دلسوز عضو کمیسیون فرهنگی در مجلس معتقد به‌ استفاده از ابزارهای نظارتی مانند استیضاح، سؤال و تذکر برای جلوگیری از نشر کالای فرهنگی خلاف سیاست‌های کلی نظام هستند؛ اما به نظر می‌آید این کارها و اعمال اختیارات توسط نمایندگان مقطعی بوده و یک کار اصولی به‌شمار نمی‌رود. وکلای ملت به جای استفاده از این ابزارها که ممکن است گاهی موجب کاهش شأنیّت کمیسیون فرهنگی نیز شده باشد، بایستی برای جلوگیری از موارد تخلف به فکر ساماندهی به وضعیت ممیزی‌ها از ریشه و اساس باشند.

زمانی که یک فیلم اکران می‌شود، فرآیندی طولانی از سناریو، تولید تا مجوز اکران را طی کرده و به پردة نمایش رسیده است. بررسی این روال می‌تواند محل ضعف و آسیب این کار را مشخص کند. مجلس بایستی با ایجاد یک ساختار و فرآیند قوی، با این مشکل از زیربنا برخورد کرده و آن را درست کند، در غیر این صورت شاهد هستیم که ورود به مسائل جزئی و مصداقی جز بر بی‌اعتمادی جامعة هنرمندان نسبت به مجلس و کمیسیون فرهنگی نمی‌افزاید، سود و ثمر دیگری ندارد.

ساخت فیلم فرآیندی طولان را طی می‌کند که با تأیید سناریو توسط شورای مربوط آغاز شده و پس از پیش‌تولید، کار تولید فیلم شروع می‌شود. هر چند برخی افراد همین مراحل را نیز با دو صفحه طرح و بدون ارائه سناریوی کامل پشت سر می‌گذارند؛ اما اشکال از نقطه‌ای پدید می‌آید که در مرحلة تولید هیچ‌گونه نظارتی وجود ندارد و چه‌بسا آنچه در کاغذ به صورت مکتوب مجوز گرفته است، با خروجی به‌کلی متفاوت باشد.

و در نهایت متأسفانه ایرادات فیلم ساخته شده به خاطر هزینة بالای ساخت آن، با فشارهای وارده پس از حذف تنها 45 ثانیه از فیلم، قابل‌اکران می‌شود؛ زیرا مدعی‌اند در صورت اکران نشدن، فیلم‌ساز دیگر برای ساخت فیلم‌های جدید انگیزه ندارد و مجبور به واردات فیلم و سریال می‌شویم؛ که این اتفاق به مراتب وضعیت بدتری را ایجاد خواهد کرد؛ و وقتی به ناچار مجوز اکران داده شد، پایین آوردن این فیلم از اکران در این مقطع ضرر بیشتری نسبت به منفعت آن دارد.

وقتی به افراد براساس سناریو مجوزی اعطا می‌شود و آن فرد براساس آن مجوز سرمایه‌گذاری می‌کند، حقی برای وی ایجاد شده که در نهایت مجبور به اجازة اکران خواهیم شد؛ اما اگر قانونی وجود داشته باشد در آن ضوابط و شاخص‌های فیلم مورد قبول از قبیل محتوا و مضمون، ادبیات و دیالوگ‌ها،‌ پوشش و حجاب بازیگران و مانند آن مشخص شده باشد که طبق آن تنها فیلم تولیدشده مورد بررسی قرار بگیرد، ریسک کار به عهدة سازندگان قرار دارد و سازندگان فیلم‌ها در روند تولید و ساخت فیلم احتیاط بیشتری می‌کنند و در این فرآیند برای سوخت‌نشدن سرمایه‌شان ممیزی‌ها را رعایت خواهند کرد. همین فرآیند در بحث نمایش‌ها نیز صدق می‌کند و اگر آنچه قرار است روی صحنه بیاید مورد قضاوت قرار بگیرد، تأیید یا رد آن حقی برای سازندگان ایجاد نکرده است.

نکتة مهم قابل‌ذکر این است که فرآیند مطرح‌شده برای ممیزی کتاب قابل‌ اجرا نیست و اعمال ممیزی از راه این قانون برای کتاب و نشر، مشکلاتی را ایجاد می‌کند. اگر کتاب بدون ممیزی منتشر شود دیگر نمی‌توان اعمال‌نظر کرد، ازاين‌رو باید قبل از چاپ مسائل و مشکلات آن مورد بررسی قرار گیرد. درهرحال آنچه حائز بیشترین اهمیت است، رسیدگی ریشه‌ای به مشکلات ممیزی و حل درست و منطقی آن است.

* عضو کمیسیون فرهنگی مجلس