به گزارش «نماینده» سعید جلیلی در همایش ملی «گذار از علوم سیاسی غربی به علوم سیاسی اسلامی» که صبح امروز در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار داشت: یکی از مهمترین دغدغه های کسانی که در عرصه یک علم، چه در ساحت علم آموزی و علم آموختن و چه آنهایی که که در مقام تعلیم و تعلم هستند این است که علمی که در آن مشغول هستیم مفید است یا خیر.

وی تصریح کرد: تعابیر علمی نافع و نافذ که در منابع دینی هم وجود دارد از همین نگاه نشأت می گیرد.

عضو شورای عالی امنیت ملی خاطرنشان کرد: این دغدغه مهمی است که علمی مفید است یا خیر و به چه کار می آید؟ یا اینکه می تواند برای خود آن فرد جامعه یا آرمان های فرد مفید باشد یا نباشد.

جلیلی با بیان اینکه این دغدغه در دولت ها و نظام های دنیا نیز وجود دارد اظهار داشت: خیلی از دولت ها اگر زمینه را برای پیشرفت یک رشته علمی فراهم می کنند ناشی از آن نگاه که برای آن کشور که دولت و نظام مفید باشد، است؛ علم سیاست هم از این نگاه مستثنی نیست.

وی با اشاره به اینکه باید دید این علم چه فایده ای دارد و آیا می تواند مشکلی را حل کرده و مفید واقع شود افزود: این دغدغه ای مفید است.

جدایی سیاست و اندیشه منطقی نیست

عضو شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: نکته دومی که در این موضوع اهمیت دارد این است که نگاه ما به سیاست و علوم سیاسی از چه منظری است.

جلیلی با طرح این سوال که آیا علم سیاست جدای از ساحت فکر و اندیشه است یا خیر گفت: سیاست، اندیشه و فکر از هم جدایی ناپذیرند و ساحت سیاست ساحت اندیشه و فکر است.

وی تصریح کرد: نمی توان مدعی سیاست و داشتن حرف در عرصه سیاسی باشید و بگویید من به حوزه اندیشه کاری ندارم. این دو قابل تفکیک نیست.

عضو شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: گاهی مطرح می شود که از سیاست خارجی باید ایدئولوژی زدایی کرد و من درک اندکی هم از این موضوع نمی توانم داشته باشم. مگر این دو می تواند از هم جدا باشند؛ گاهی اوقات مطرح می شود که از عرصه سیاست خارجی باید ایدئولوژی زدایی و اندیشه زدایی کرد.

جلیلی با بیان اینکه در غرب هم مطرح است که ما آمده ایم تا اندیشه را با عمل بیامیزیم تصریح کرد: اینکه می گویند ما اندیشه را از سیاست جدا کنیم منطقی ندارد و اگر کسی بگوید می خواهیم اندیشه دینی را از سیاست جدا کنیم منطقی است؛ اما اینکه اندیشه را جدا کنیم ممکن نیست.

اندیشه یک بحث بخشنامه ای نیست

وی خاطرنشان کرد: شاید عده ای جسارت ندارند که بگویند می خواهیم اندیشه دینی را جدا کنیم و می گویند می خواهیم اندیشه را از سیاست جدا کنیم. اندیشه یک تعریف مشخص دارد و باید چارچوب و انسجام داشته باشد؛ اندیشه یک بحث بخشنامه ای نیست.

عضو شورای عالی امنیت ملی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: اگر کسی بگوید هستی ظاهر دنیا است یک تجویز دارد و کسی که می گوید دنیای دیگری هم وجود دارد تجویز دیگری ارائه می دهد. نگاه شما به مسیری که تجویز می کنید تاثیر می گذارد. اگر شما کل دنیا را دیدید دایره معرفتتان هم کل دنیا می شود.

جلیلی ادامه داد: اگر می خواهید در عرصه علم سیاست و اندیشه صحبت کنیم باید بدانیم بر مبنای کدام مولفه توصیه و تجویزها اندیشه ورزی و سیاست ورزی می کنیم.

وی با بیان اینکه این حرف ها اگر منطق و انسجام داشته باشد، در مباحث بعد از آن تاثیر می گذارد، افزود: اینجا که یک نگاه ممکن است به این نتیجه برسد که براساس این نگاهی که من به این دنیا دارم حقیقت یک امر نسبی و دست نیافتنی است و نگاه دیگری مدعی این است که هستی مبتنی بر یک حقیقت است؛ شما در هر دو نگاه به یک مسئله جدا می رسید.

عضو شورای عالی امنیت ملی گفت: بسیاری از دعواهایی که بین انبیاء و کسانی که بر سر راهشان بوده اند بر سر خالقیت نبوده است. بلکه دعوا بر سر این است که چه کسی رب باشد و هدایت کند. فرعون ندای خالقیت سر می داد.

جلیلی با اشاره به اینکه اگر می گوییم مبنای دینی را قبول داریم ویژگی خاص خود را دارد تصریح کرد: در این صورت نگاه، توصیه و تجویزهای شما متفاوت می شود.

وی ادامه داد: اگر می گوییم در هستی معرفت و نیک فرجامی اندیشه دینی برای خود حرف دارد به این معنی نیست که این حرف ها سر جای خود باشد و به دولت و مباحث دیگر رسید حرف خود را بزنیم.

عضو شورای عالی امنیت ملی با طرح این سوال که مفهوم دولت چیست اظهار داشت: در تعاریف مفهوم دولت دو مولفه حکم و طاعت وجود دارد و بقیه اراده ها در یک واحد سیاسی باید بر آن مبنا قرار بگیرد. بحث دینی برای حکم و طاعات تجویز و بحث های صریح و دقیق دارد و وقتی می گوید دولت ذاتش حکم است دین تجویزهایی دارد.

اندیشه دینی مدعی است و باید فعال باشد

جلیلی ادامه داد: اینکه اندیشه دینی در مباحث مختلف حرف دارد در مباحث سیاست دولت و جامعه نیز امتداد پیدا می کند و اگر کسی این مبانی را قبول ندارد باید با آن بحث کرد؛ ولی اگر کسی آن را قبول دارد باید بداند که این اندیشه  دینی چارچوب ها و اقتضائاتی دارد. تفاوت این اندیشه این است که مدعی بوده و باید فعال باشد.

وی با بیان اینکه قرآن تاکید می کند حتی پیامبران که خداوند به آنها حکم کتاب و نبوت داده است نمی تواند در این موقعیت قرار بگیرند که انسان ها را به بندگی خود فرا بخوانند، افزود: اندیشه دینی امروز مدعی است و برای نیک فرجامی و سرنوشت انسان حرف دارد. اینجا که آن علم مفید که برای جهان می تواند مفید و نافع باشد به وجود می آید.

عضو شورای عالی امنیت ملی خاطرنشان کرد: این می شود علوم سیاسی اسلامی و این امتداد یک مناسبات، پاردایم و نگاه جدید است. وقتی انسان نگاهش متفاوت می شود طبیعی است که یک محاسبات و مناسبات جدید را تعریف کند.

جلیلی با بیان اینکه انسان در این شرایط امنیت را با مناسبات جدید وارد می کند و برای امنیت پایدار الگویی جدید ارائه می دهد خاطرنشان کرد: همچنین امنیت پایدار را در راستای دو مولفه ایمان و عدالت می داند و نه سلاح هسته ای. در این صورت امنیت پایدار شکل نمی گیرد.

وی خاطرنشان کرد: آنهایی که امروز در جهان مدعی هستند که مدرنیته آزادی می آورد به این سوال پاسخ دهند که آنچه در جهان امروز در عرصه سیاست بین بازیگران دولتی و غیر دولتی حاکم است چه الگویی است؟ نسبت آن با مدرنیته و لیبرال دموکراسی چیست؟ آنهایی که مدعی هستند نسبت خود را با آنچه در جهان می گذرد مشخص کنند. اینکه رژیم صهیونیستی مدعی لیبرال دموکراسی است و غربی ها تایید می کنند که در خاورمیانه تنها این رژیم لیبرال دموکراسی است را می پذیرند؟

عضو شورای عالی امنیت ملی خطاب به کسانی که می گویند ارمغان مدرنیته آزادی برای دنیا است گفت: در همین سال ۲۰۱۵ اوباما سندی تحت عنوان استراتژی امنیت ملی آمریکا صادر می کند و می گوید آمریکا در قرن بعدی هم باید رهبر دنیا باقی بماند.

جلیلی افزود: اوباما با چه منطقی این حرف را می زند و این محصول کدام اندیشه و نگاه است. نسبت این حرف را با لیبرال دموکراسی مشخص کنند. اینها کسانی هستند که می گویند اگر در این مسیر دچار مشکل شدیم می توانیم از سلاح هسته ای نیز استفاده کنیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: تقریبا ما با تمام مقامات غربی که در تهران ملاقات می کردیم می گفتند تصویر ما از ایران متحول شده است.

عضو شورای عالی امنیت ملی افزود: در توصیف های علوم سیاسی غربی امروز مشکلات جدی وجود دارد و فرق اسلام و کفر این است. کفر یعنی پوشاندن و اینکه نگذارد شما واقعیت ها را آن طور که هست ببینید.

جلیلی افزود: اندیشه دینی امروز یک قدرتی دارد و می تواند مدل و الگو ارائه کند و آنها نگران این هستند. زیرا این اندیشه فعال و مدعی است و نگران تسهیل این اندیشه هستند و وقتی شکل می گیرد تنها در ایران نمی ماند و تکثیر می شود.

وی خاطرنشان کرد: یک مردم سالاری وجود دارد که مردم انتخاب می کنند و تا حد توان پای آن می ایستند. آنها نگرانی از چند تا سانتریفیوژ ندارند بلکه از اندیشه ای نگرانند که هر روز قوی تر می شود.

عضو شورای عالی امنیت ملی در پایان گفت: ما باید امیدوار باشیم که علوم سیاسی اسلامی که می تواند نافع و نافذ برای ما و جهان باشد شکل بگیرد.