به گزارش «نماینده»، طبق دسته‌بندی اقلیمی، قسمت عمده‌ی کشور جزو مناطق خشک محسوب می‌شود. مقدار بارندگی کشور کم‌تر از یک سوم شاخص جهانی و مقدار منابع آب تجدیدپذیر کشور در مقایسه با نیاز داخلی بسیار کم است. نبود برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح، باعث شده است که کشور در سال‌های اخیر با پیامدهای ناشی از کمبود آب مانند خشک شدن دریاچه‌ها، کاهش آب‌های زیرزمینی و صدمه به کشاورزی مواجه شود. به نحوی که می‌توان گفت وضع کشور در زمینه‌ی آب، بحرانی شده است.

با اقداماتی هم‌چون صرفه‌جویی در مصرف آب، کاهش تلفات شبکه‌های آب‌رسانی و افزایش بازده کشاورزی، می‌توان تا حد مناسبی مصرف را کاهش داد. اما کاهش مصرف به تنهایی کافی نیست و لازم است که به موازات آن افزایش منابع آب شرب و کشاورزی نیز دنبال شود.

یکی از اقدامات مؤثری که می‌توان در این زمینه انجام داد، نمک‌زدایی یا شیرین‌سازی آب است. در فرآیند نمک‌زدایی از طریق جدا کردن نمک‌های محلول موجود در آب شور یا لب‌شور، آب قابل مصرف تولید می‌شود. اگرچه از فناوری‌های نمک‌زدایی می‌توان برای مصارف مختلف استفاده کرد، اما امروزه از آن بیشتر برای تولید آب آشامیدنی برای مصارف شهری و خانگی استفاده می‌شود. هم‌چنین از پساب شیرین‌شده با فناوری‌های نمک‌زدایی، می‌توان در کشاورزی و صنعت بهره برد.

در حالی که در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی وامارات، نمک‌زدایی آب دریا رونق بسیار دارد، این امر در کشور ما با بی‌مهری مواجه شده است. در کشور عربستان، با جمعیت ۲۸ میلیون نفر، روزانه ۱۵ میلیون متر مکعب آب شیرین از طریق نمک‌زدایی تولید می‌شود که برای مصرف آب حدود ۷۵ میلیون نفر کافی است. این در حالی است که در کشور ما با ۷۷ میلیون نفر جمعیت، ظرفیت شیرین سازی آب دریا تنها ۳۸۰ هزار متر مکعب است.

تولید هم‌زمان آب و برق یکی از روش‌های نمک‌زدایی، است که در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس رونق زیادی دارد، در این روش، واحد آب شیرین‌کن در کنار نیروگاه برق احداث می‌شود و انرژی گرمایی خارج شده از نیروگاه برق، گرمای مورد نیاز واحد آب‌شیرین‌کن را تأمین می‌کند. در این صورت ضمن جلوگیری از هدررفت انرژی سوخت، هزینه‌ی انرژی گرمایی مصرفی واحد آب شیرین‌کن، رایگان تمام می‌شود و در نتیجه هزینه‌ها کاهش می‌یابد.

در کشور ما فرصت‌های توسعه‌ی واحدهای تولید هم‌زمان بسیار بالاست. هم‌اکنون تعدادی نیروگاه گازی در نزدیکی دریا وجود دارد که می‌توان با احداث واحد آب‌شیرین‌کن در کنار آن‌ها آب شیرین با هزینه‌ی پایین تولید کرد. در ادامه فهرستی از این نیروگاه‌ها آمده است:

جدول ۱- فهرست برخی نیروگاه‌های حاشیه سواحل کشور با فاصله کمتر از ۱۰۰ کیلومتر از دریا

بررسی‌ها نشان می‌دهد با اضافه کردن واحد آب شیرین‌کن به این نیروگاه‌های گازی امکان تولید روزانه ۲.۳۵۲.۰۰۰ متر مکعب آب شیرین وجود دارد. با توجه به اینکه مصرف سرانه‌ی آب در کشور ۲۰۰ لیتر در روز است، تنها با انجام این طرح آب شرب ۱۱.۷۶۰.۰۰۰ نفر تأمین خواهد شد. در نتیجه تنها با استفاده از تلفات حرارتی نیروگاه های ساحلی کشور، می توان مشکل کم آبی در سواحل کشور را بر طرف کرد.

*سید علیرضا قدسی پور- کارشناس مرکز مطالعات راهبردی انرژی دانشگاه تهران