به گزارش «نماینده»، قرار است در تهران نسخه ترافیکی جدیدی برای کاهش آلودگی هوا در محدوده های میانی شهر پیچیده شود. طرح زوج و فرد جای خود را به طرح LEZ یا طرح کاهش دهد. در طرح جدید خودروها بر اساس پلاک خودرو مجوز ورود به محدوده میانی شهر را پیدا نمی کنند بلکه بر اساس میزان آلاینده بودن می توانند در محدوده های تعیین شده تردد کنند.

در تهران بیش از یک و نیم میلیون خودرو  پس از اجرای این طرح با محدودیت تردد در محدوده میانی شهر روبرو می شوند. به گفته ولی آذروش مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران ۵۸ هزار دستگاه خودرو در تهران بالای سن فرسودگی قرار دارند و فاقد شرایط قبولی در معاینه فنی هستند، این گروه از خودروها در «گروه قرمز» قرار می گیرند و اجازه تردد در سطح شهر تهران را نخواهند داشت و در این خصوص اولویت مدیریت شهری، سلامت مردم است و از این مسأله مهم کوتاه نمی آییم.

آذروش با بیان اینکه استاندارد آلایندگی یک و نیم میلیون دستگاه خودروی کاربراتوری، پایین تر از یورو ۲ است که این خودروها در «گروه زرد» قرار می گیرند، می گوید: این گروه نه به محدوده «طرح ترافیک» و نه به محدوده «طرح کاهش»، اجازه ورود نخواهند داشت و برای تردد در دیگر مناطق شهر نیز باید مجوز معاینه فنی داشته باشند.

با وجود آنکه شهردار تهران اعلام کرده است این طرح از آبان ماه در تهران اجرایی می شود هنوز طرح کاهش یا همان LEZ در شورای عالی ترافیک به تصویب نهایی نرسیده است. پلیس  هم یکی از مخالفان جدی این طرح تا زمان فراهم شدن زیر ساخت های لازم است.

پلیس چه می خواهد

معاینه فنی، آمار دقیق خودروهایی که با محدودیت روبرو می شوند و پیامدهای اجتماعی طرح LEZ از ابهاماتی است که پلیس مطرح می کند.

سردار موسی امیری جانشین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی در آخرین اظهار نظری که درباره طرح LEZ کرده با تاکید بر اینکه پلیس هنوز پای اجرای طرح LEZ را امضا نکرده است، می گوید: این طرح هنوز برای ما ابهام دارد و تا زمانی که ابهامات برای پلیس رفع نشده است نمی‌توانیم با اجرای آن موافقت کنیم.

وی با بیان اینکه هنوز اطلاعاتی که از تهران خواسته‌ایم به دست ما نرسیده است، می گوید: برای اظهارنظر صریح در مورد طرح نیازمند تحلیل درستی هستیم. ما هنوز نمی‌دانیم که تعداد واقعی خودروهای سبز و زرد چه قدر است و آیا این تعداد از خودروها که به عنوان زرد اعلام شده‌اند درواقعیت نیز همین شرایط را دارند؟ آنچه که شمارش می‌شود با آنچه که امروز در حال اجراست همخوانی نداشته باشد.

سردار امیری یکی از چالش‌های پیش رو را عدم اطمینان پلیس به معاینه فنی می داند و می گوید: مشخصه اصلی خودروهای زرد نیز معاینه فنی است؛ اما متاسفانه ما به معاینه فنی چه در تهران و چه خارج از تهران مطمئن نیستیم و به نظر ما اشرافیت کافی بر این موضوع وجود ندارد.

جانشین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی با تاکید بر اینکه تبعات اجتماعی این طرح نیز باید لحاظ شود می گوید: باید ببینیم وقتی ما آمده‌ایم و خودروی قرمز را حذف کرده‌ایم چه قشر از جامعه از این خودروها استفاده می کنند و با این اقدام آسیب می‌بینند.

هنوز طرح LEZ ابلاغ نشده است

مهدی یدی همدانی هم در رابطه با طرح جایگزین محدوده زوج و فرد می گوید: اینکه طرح زوج و فرد فعلی اشکالات قانونی داشته و اثربخشی بر کاهش آلودگی ندارد بر کسی پوشیده نیست، بنابراین این طرح نیاز به اصلاحاتی داشت. برای جایگزینی این طرح با طرح جدید موسوم به «کاهش» اختلاف نظرهایی وجود داشت که برای هماهنگی بیشتر ۳ جلسه شورای عالی ترافیک یعنی جلسات ۱۱۸، ۱۱۹ و ۱۲۰ شورای عالی ترافیک کشور به موضوع طرح LEZ اختصاص یافت. اما هنوز مصوبه آخرین جلسه توسط وزیر کشور ابلاغ نشده است.

دبیر شورای عالی ترافیک ادامه می دهد: وزارت کشور و شهرداری در اجرای این طرح مصمم هستند و تمام تلاش خود را برای همراه کردن پلیس برای اجرای این طرح خواهند کرد. بخش اعمال قانون توسط پلیس انجام می شود که هنوز پلیس ساز و کار مربوط به برخورد با متخلفان را اعلام نکرده است. اما اگر این مقدمات فراهم شود وزارت کشور مشکلی با اجرای طرح از آبان ماه ندارد. اما مرجع اینکه خودروهایی با چه استاندارد سوخت، وارد محدوده های تعیین شده می شوند بر عهده شورای عالی ترافیک است.    

LEZ چیست؟

مطابق آنچه شهرداری تهران برنامه‌ریزی کرده است، در صورت تصویب نهایی شورای عالی ترافیک، کل ۳ میلیون و ۳۷۹ هزار خودروی پلاک تهران، به ۴ کلاس هیبریدی، انژکتوری، کاربراتوری و فاقد معاینه فنی تقسیم می‌شوند به طوری که خودروهای دسته اول در کلاس آبی، هیچ منعی برای تردد در محدوده کاهش ندارند، خودروهای دسته دوم در کلاس سبز، فقط در روزهای ناسالم، از صبح تا عصر، منع تردد دارند، خودروهای دسته سوم در کلاس زرد، در کل سال از صبح تا عصر منع تردد دارند و دسته آخر در کلاس قرمز در طول شبانه روز، ممنوع‌الورود می شوند. محاسبات شهرداری تهران نشان می‌دهد: با اجرای طرح «کاهش»، تعداد روزهای سالم از ۲۳۳ روز فعلی در سال به ۳۰۰ روز افزایش می‌یابد و همزمان، با لغو ممنوعیت زوج و فرد، رفاه ترافیکی در این محدوده، برقرار می‌شود.

منشا آلودگی هوای پایتخت

منشأ ۴۵ درصد آلودگی هوای تهران را ۱۰ درصد کل خودروهای موجود شهر تهران که «کاربراتوری» هستند، تشکیل می‌دهند. این خودروها در هر کیلومتر پیمایش ۴۰ گرم ذرات آلاینده تولید می‌کنند. این در حالی است که خودروهایی که از استاندارد یورو ۲ برخوردار هستند تنها ۷. ۲ گرم در هر کیلومتر آلاینده تولید می‌کنند

یکی از دلایل اصلی مدیریت شهری تهران برای جایگزینی طرح کاهش (LEZ) بی اثر بودن طرح زوج و فرد است. این طرح طی ۱۰ سالی که در تهران اجرایی شده است در خوشبینانه‌ترین حالت توانسته تنها ۴ درصد از میزان آلایندگی هوا بکاهد. اما در بیرون این محدوده ۳۸درصد بر آلودگی هوای تهران افزوده است. همچنین در برخی از بزرگراه‌های پایتخت نیز باعث افزایش طول زمان ترافیک شده است.

بررسی‌های نشان می‌دهد، اجرای طرح زوج وفرد در این سال‌ها در بزرگراه چمران ۱۱ درصد، نواب ۱۰درصد، مدرس ۱۷ درصد و رسالت ۱۲درصد سبب تاخیر در ترافیک شده است. به‌طوری که حجم ترافیک از رینگ زوج و فرد به یک لایه عقب‌تر و عملا به بزرگراه‌های منتهی به این محدوده، کشیده شده و باعث افزایش آلودگی هوا در خارج از محدوده زوج و فرد شده است. جلوگیری از ورود خودرو‌ها در این محدوده هم دچار مشکلاتی بوده است. طبق محاسبات شهرداری، روزانه ۹۰۰ هزار خودرو اجازه ورود به محدوده زوج و فرد را دارند. اما با وجود حضور پلیس در گلوگاه‌های ورودی ۲۵۰ هزار خودرو به‌صورت غیرمجاز و ۱۵۰ هزار خودرو با پلاک مخدوش وارد این محدوده می‌شوند.

بررسی ها نشان می دهد در هیچ شهری مانند تهران محدودیت هایی مانند زوج  وفرد اجرایی نمی شود. در آتن از ژوئن ۱۹۸۲ تاکنون برای حل مشکل ترافیک در محدوده مرکزی شهر که۱۳کیلومتر مربع وسعت دارد از این روش استفاده می‌کنند. همچنین در مکزیکو سیتی از زمستان ۱۹۸۹ به صورت یک روز محدودیت در هفته یا در پاریس اجرای آزمایشی در سال ۱۹۹۷ و یک بار در ۱۷ مارس سال ۲۰۱۴ به‌دلیل آلودگی هوا اجرایی شده است.

 این در حالی است که در تهران از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۴ در مواقع اضطرار آلودگی هوا و از سال ۱۳۸۴ تاکنون به‌صورت دائم این طرح اجرایی شده است. مساحت محدوده طرح زوج یا فرد در تهران ۵. ۸۸ کیلومتر مربع است.

شورا موافق طرح LEZ

بیشتر اعضای شورای شهر تهران از موافقان طرح LEZ هستند. اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران معتقد است: زیرساخت های اجرایی این طرح  از جمله ثبت شماره از طریق دوربین و معاینه فنی با هماهنگی های لازم فراهم شده است و طرح مذکور مشکلی از لحاظ اجرا ندارد. اما  دو نکته در اجرای این طرح مطرح شده است که یکی از آن بحث اجتماعی و موضوع عدالت برخورداری مردم از امکانات شهر است که این موضوع در شورا نیز مطرح شد. در واقع در زمان اجرای طرح کاهش آلایندگی ماشین هایی که زمان کمتری از ساخت آنها می گذرد و معاینه فنی دارند مجوز تردد در سطح معابر مرکزی شهر را دارند.

شاکری اضافه می کند: در نتیجه افرادی که دارای توانایی مالی کمتری هستند و ماشین های کهنه تر که دارای آلایندگی بیشتری است از تردد در این معابر محروم هستند و نمی توانند وارد محدوده هایی از شهر شوند. البته ماشین هایی که فرسوده هستند آلودگی بیشتری تولید می کنند و این به ضرر همه مردم است لذا موضوع عدالت برخورداری از امکانات شهر باید مورد بررسی قرار گیرد

وی می گوید: همچنین یکی از موضوعاتی که در اجرای طرح LEZ با آن روبرو هستیم بحث اطمینان از کیفیت ساخت خودرو و کیفیت سوخت است که در اجرای این طرح اثرگذار خواهد بود و ما باید مطمئن شویم که دولت برای آن اقدامات کنترلی لازم را انجام می دهد و خودروها با کیفیت خوبی تولید می شود و سوخت با استاندارد یورو ۴ نیز در اختیار همه قرار دارد.