به گزارش «نماینده»، آمارهای مربوط به بازار کار و تعداد بیکاران، اشتغال ایجاد شده و شرایط عمومی جوانان برای دستیابی به فرصت‌های شغلی؛ موضوعاتی هستند که مورد توجه تمامی دولت‌ها قرار دارد و مقامات ارشد دولت‌ها تلاش می کنند تا در این بخش آمارهای قابل قبولی را به جامعه ارائه کنند.

بیکاری جوانان؛ سوژه‌ای برای تبلیغات دولت‌ها

کارشناسان می گویند بیکاری جوانان سوژه تبلیغاتی خوبی است که می تواند توسط دولت ها مورد استفاده قرار بگیرد. مقامات دولتی مرتبا در این زمینه سخن می گویند و بر لزوم حل معضل بیکاری جوانان، تاکید دارند. اغلب مسئولان در سخنان خود گریزی هم به بیکاری و لزوم ایجاد اشتغال می زنند و بالاخره ارتباطی بین موضوع سخنان خود با بیکاری جوانان می یابند.

در دولت تدبیر و امید نیز مانند دولت های پیش از آن، آماردهی از عملکرد دولت در بازار کار ادامه دارد. طی دو سال گذشته از فعالیت دولت یازدهم برخی آمارهای متناقض از سوی مقامات ارشد دولتی در این زمینه ارائه شده است. وزیر کار تعداد اشتغال ایجاد شده در سال گذشته را ۴۰۰ هزار مورد و مشاغل نابود شده را نیز ۲۰۰ هزار شغل اعلام کرد.

از سویی، سخنگوی دولت تعبیر دیگری دارد و معتقد است در فاصله بهار سال ۹۳ تا بهار سال جاری، طبق محاسبات مرکز آمار ایران بیش از ۷۰۰ هزار نفر توانسته اند وارد بازار کار شوند و این تعداد در جمعیت فعال کشور قابل مشاهده بوده و به نوعی باید گفت افزایش جمعیت فعال به شاغل شدن بیکاران تعبیر شده، در حالی که طبق تعاریف آماری این برداشت اشکال دارد. در جایی دیگر، کارشناسان می پرسند اگر هر درصد رشد اقتصادی مساوی با ۱۰۰ هزار فرصت جدید شغلی است، چگونه با کمتر از ۴ درصد رشد مثبت اقتصادی در دو سال گذشته، بیش از ۷۰۰ هزار شغل ایجاد شده است؟

آیا این آمارها از سوی خانواده ها و جامعه پذیرفته می شود و افراد در اطراف خود می توانند تغییراتی مثبت را در بازار کار کشور مشاهده کنند؟ البته هدف این گزارش این نیست که بگوید دولت هیچ کاری نکرده و اوضاع اقتصاد بدتر از گذشته است چرا که با وجود رکود حاکم بر اقتصاد و تولید، اما آشفتگی قیمت ها مهار شده، اما اینکه عنوان شود در فاصله بهار ۹۳ تا بهار ۹۴، بیش از ۷۰۰ هزارنفر به جمعیت فعال کشور افزوده شده (حمعیت فعال مجموع افراد به سن کار رسیده، شاغل شده و جویندگان کار است)، بنابراین به همین میزان نیز شاغل زیاد شده، اندکی عجیب است چون با تعریف جمعیت فعال همخوانی ندارد.

نگاهی به آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران در بهار ۹۳ و بهار ۹۴ درباره اوضاع نرخ بیکاری استان ها نیز نشان می دهد اوضاع بیکاری در ۱۵ استان در این دوره نسبت به دوره گذشته بدتر شده، ضمن اینکه در ۹ استان دیگر نیز بیکاری تنها بین ۴ دهم درصد تا نهایتا ۱.۶ درصد و در یک مورد تا ۲ درصد در بهترین حالت کاهش یافته است.

اوضاع بیکاری در ۱۵ استان بدتر شد

همچنین ذکر این نکته از تحولات یکساله بازار کار نیز ضروری است.  طبق اعلام مرکز آمار، نرخ بیکاری در استان لرستان که طی سال های گذشته بالاترین میزان بیکاری را در بین استان های کشور داشته، به یکباره از ۲۰.۳ درصد در بهار ۹۳ به ۱۰.۷ درصد در بهار امسال کاهش یافته که این میزان افت بیکاری در این استان پس از سال ها، اندکی تعجب برانگیز است، چون تغییر شدیدی در بهبود و حتی تشدید بیکاری در سایر استان ها مشاهده نمی شود و البته علاوه بر لرستان، در استان رئیس جمهور نیز بیکاری یکساله حدود ۷ درصد کاهش نشان می دهد. در هر حال، مشخص نیست که آیا چنین تغییر شدیدی در اوضاع بازار کار لرستان و همچنین سمنان، از سوی کارجویان و خانواده های لرستانی و سمنانی مورد تایید است و یا خیر؟

بنابراین جا دارد که این سوال از دولت پرسیده شود که آیا مستندات اشتغال ۷۰۰ هزارنفر در فاصله بهار ۹۳ تا بهار ۹۴ قابل ارائه است؟ به فرض اینکه این میزان بر تعداد شاغلان کشور افزوده شده باشد، آیا مستندات بیمه ای آنها نیز چنانچه وزیر کار عنوان می کند ۴۰۰ هزار سند بیمه اجباری وجود دارد، قابل بررسی است؟ حتی اگر در طول دو بهار گذشته فرض شود که ۷۰۰ هزار شغل پایدار در کشور ایجاد شده، در نقطه مقابل بر تعداد بیکاران نیز ۱۱۷ هزارنفر افزوده شده است؛ بنابراین شرایط بازار کار نه تنها بهبود نشان نمی دهد، بلکه جستجو و یافتن شغل برای کارجویان دشوارتر نیز شده است.

زنگ خطر افزایش تحرک جامعه برای فعالیت اقتصادی

البته اینکه در فاصله یکسال ۸۷۱ هزار و ۷۶۰ نفر به سن کار برسند و یا به تعبیری دیگر داوطلب انجام فعالیت اقتصادی باشند هم خوب است و هم بد. خوب به این دلیل که هرچه توان فعالیت اقتصادی جامعه از طریق نیروی انسانی افزایش یابد، شرایط بهتری در رشد و توسعه کشور فراهم می شود.  همچنین بد از این منظر که اگر روند افزایش جمعیت فعال در سال های آینده نیز ادامه یابد، زنگ خطر و هشداری برای دولت ها و سیاست گذاران است که باید با افزایش ظرفیت و توان جذب اقتصاد، زمینه اشتغال و فعالیت صدها هزارنفر دیگر غیر از ۲.۶ میلیون بیکار فعلی را نیز فراهم آورند؛ موضوعی که فعلا در توان اقتصاد کشور نیست.

به هر تقدیر با شرایط فعلی اقتصاد، در فاصله بهار سال ۹۳ تا بهار سال جاری، اوضاع بیکاری در استان های آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، البرز، ایلام، تهران، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، مرکزی، هرمزگان و یزد بدتر شده که نشان دهنده دشوارتر شدن شرایط ورود به بازار کار در این مناطق از کشور است.

با وجود اینکه مرکز آمار معتقد است بیکاری پس از سال ها در فاصله بهار ۹۳ تا بهار ۹۴ در لرستان نصف شده و از ۲۰.۳ درصد به ۱۰.۷ درصد افت کرده و این میزان کاهش در استان سمنان نیز از ۱۷.۴ درصد به ۱۰.۷ درصد بوده، اما در استان ایلام تنها ۱.۶ درصد، فارس ۱.۵ درصد، قم ۸ دهم درصد، کردستان ۶ دهم درصد، کرمانشاه یک درصد، گلستان یک درصد، مازندران ۴ دهم درصد، بوشهر نیم درصد و در همدان نیز نهایتا ۲ درصد کم شده است.