به گزارش «نماینده»، سه سال از پیام مهم رهبر انقلاب جهت انتصاب آیت‌الله اراکی رئیس جدید مجمع تقریب گذشته است؛ پیامی روشن که در آن نسبت به ایجاد جبهه تکفیر و ترور هشدار داده بودند و رئیس جدید مجمع تقریب را به دنباله‌روی از راهبرد «دیپلماسی وحدت اسلامی» امر کرده بودند.
انتقادهای گسترده‌ای از مجمع تقریب مبنی بر عدم ورود جدی به دیپلماسی وحدت شده بود، انتقاد از چابک نبودن، عدم دخالت اهل‌سنت در ماموریت‌های مجمع، فعال نبودن در بحران‌های منطقه به عنوان یک دستگاه دیپلماسی، مردمی نشدن تقریب و ورود بی برنامه در عرصه‌های فرهنگی و هنری چون برگزاری یک جشنواره سینمایی از جمله این انتقادها بود.
از طرف دیگر خیلی از فعالان نگاه‌شان برای نظارت بر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و مقابله با رفتارهای مخالف وحدت اسلامی به این مجمع بود لذا لازم بود پاسخ آیت‌الله اراکی در این زمینه را جویا می‌شدیم و برای همین با وی در ساختمان مجمع تقریب به گفت‌وگو نشستیم و از تلاش‌های او برای مردمی کردن تقریب به عنوان بخشی از «دیپلماسی وحدت اسلامی» شنیدیم اگرچه وقت کافی برای طرح همه سوالات‌مان نیافتیم اما نکات مهمی در این گفت‌وگو مطرح شد که خواندن این گفت‌وگو خالی از لطف نیست:
فارس: مقام معظم رهبری سه سال پیش در حکمی که به حضرتعالی دادند، ترسیمی از جهان اسلام داشتند؛ ایشان عنوان کردند که دشمنان سعی دارند معادله جهاد و مقاومت را به طرح تکفیر و ترور فرزندان اسلام تبدیل بکنند و در یک کلام جنگ شیعه و سنی را ایجاد بکنند؛ سؤال این است که الآن بعد از سه سال آیا فکر می‌کنید آن پیش‌بینی حضرت آقا تحقق پیدا کرده یا نه؟ و آسیب‌شناسی‌ئی که حضرت آقا می‌گفتند، آیا ما توانستیم جلوی آن آسیب را بعد از سه سال بگیریم یا نه؟
اراکی: حکمی که مقام معظم رهبری صادر کردند و آن چه در این حکم آمده، واقعاً نشان‌دهنده آینده‌نگری شگفت‌آور مقام معظم رهبری است. این شرایطی که امروز بر جهان اسلام حاکم است، در آن روز به این شکل وجود نداشت این گستردگی فتنه تکفیر و فتنه تروریسم مبتنی بر گرایش‌های مذهی در آن روزگار به این گستردگی وجود نداشت. می‌شود گفت ما امروز تقریباً همه جهان اسلام را درگیر این فتنه و این مشکل می‌بینیم. شما از اندونزی بگیرید تا موریتانی این گستره جغرافیایی جهان اسلام را که در نظر بگیرید، امروز هیچ جای این گستره جغرافیایی از این فتنه در امان نیست.
* جریان استکبار و تکفیر و ترور کار را از شیعه و سنی به سنی ـ سنی و سنی ـ اباظی کشانده است
این فتنه امروز نه تنها از لحاظ گسترش جغرافیایی گستردگی دارد بلکه از لحاظ عمق و پیچیدگی هم گسترش یافته است؛ اساس این فتنه هم بر دو چیز است. عنصر اول این که جبهه درگیری را از جبهه بین ملت‌های اسلامی و صهیونیسم استکبار به جبهه بین خود ملت‌های اسلامی و گروه‌ها و مذاهب اسلامی تبدیل کنند. مسأله فتنه مذهبی یک جلوه از جلوه‌های این تغییر جبهه است. هدفی که سیاست‌گذاران و سردمداران این فتنه دنبال می‌کردند این بوده که جبهه را از جبهه درگیری بین جامعه اسلامی از یکسو و صهیونیستم استکبار جهانی از سوی دیگر به یک جبهه داخلی و یک جبهه درون اسلامی تبدیل بکنند. یک جبهه‌ای درون جغرافیای جهان اسلام.
این تغییر جبهه عمدتاً بر اساس انگیزه‌های مذهبی صورت گرفته. شیعه و سنی درست کردن. حالا از شیعه به سنی سنی گسترش یافته و حتی سنی و اباظی را هم در الجزایر دارند درگیر می‌کنند. دیدیم که در بعضی از کشورها مسیحی اسلامی‌اش هم کردند. معلوم بود که هدف تنها این نیست که شیعه را با سنی دشمن کنند. هدف از هم پاشیدگی کل جامعه اسلامی و ایجاد جبهه‌های درگیری درون‌جامعه‌ای برای جهان اسلام است و آن جبهه علیه استکبار و صهیونیسم و جبهه جهاد و مقاومت بر علیه استکبار و صهیونیسم به جبهه کشتارهای داخلی تبدیل بشود.
این یک هدف بود. هدف دیگر اصولاً تضعیف جامعه اسلامی از طریق متلاشی کردن انسجام موجود در جامعه اسلامی است. در همان حد از انسجامی که بود. انسجام کشورها، انسجام ملت‌ها، انسجام درون‌مذهبی کشورها، انسجام درون‌کشوری کشورها، انسجام ملی کشورها.
امروز می‌بییند که نقشه بر این است که لیبی را تقسم کنند. مصر را درگیر کنند. سوریه را درگیر کنند. عراق را درگیر کنند. اگر بتوانند این برنامه را به جاهای دیگر هم سرایت خواهند داد. قطعاً ترکیه هم در امان نخواهد بود. اگر چه متأسفانه نقش سیاستمداران ترکیه در این فتنه نقش بسیار منفی‌ای بوده. نقش مثبتی نبوده. یعنی ما انتظار داشتیم که رهبران ترکیه با توجه به شعارهای اسلامی که می‌دهند، با توجه به سوابقی که اینها در عرصه تفکر اسلامی داشتند، انتظار داشتیم که ترکیه به خاموش کردن آتش این فتنه کمک بکند. در حالی که متأسفانه سیاستمداران ترکیه کاملاً همراه این فتنه شدند و جزو عناصر موثر در برافروختن هر چه بیشتر آتش این فتنه شدند. آدم در عراق احساس می‌کند. در سوریه احساس می‌کند. در بعضی نقاط دیگر هم رد پای حضور سیاستمداران ترک را احساس می‌کنیم. ما انتظار داریم که سیاستمداران ترک در خاموش کردن این فتنه نقش خوبی داشته باشند.
ما این انتظار را از سران کشورهای عربی نداریم. چون سران کشورهای عربی از آغاز بخشی از جهان استکباری بودند. از آنها انتظار نداشتیم که بیایند در این عرصه به خاموش کردن این فتنه کمک بکنند اما از سردمداران کشور بزرگی مثل ترکیه که سابقه تفکر اسلامی دارند. لااقل در بخشی از تاریخ جهادی و تاریخ مبارزاتی‌شان آرمانی فکر می‌کردند. این انتظار را داشتیم که البته متأسفانه نه تنها این انتظار برآورده نشده بلکه خلاف این انتظار کاملاً مشهود است.
فارس: مجمع تقریب برای جلوگیری از این پیشامد چه کرده است؟
اراکی: در تقریب برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای جلوگیری از این خطر از یک سو و برای پیشبرد هدف آرمانی وحدت اسلامی از سوی دیگر انجام می‌گرفت. مجمع تقریب برنامه خودش را بر سه فاز مرحله‌بندی کرده است. فاز اول فاز گفتمان‌سازی تقریب و نفی تکفیر و جداسازی مسلمین از یکدیگر است. این گفتمان انتشار پیدا کرده است. این گفتمان عمومیت پیدا بکند. علمای جهان اسلام، متفکرین جهان اسلام، دانشگاهیان جهان اسلام، اهل هنر، اهل فکر و اهل اندیشه دغدغه وحدت جهان اسلام را پیدا بکنند. دغدغه نبرد با این فتنه تکفیر را پیدا بکنند. به خطرناک بودن فتنه تکفیر توجه بکنند. به عمق این خطر التفات پیدا بکنند. تقریب در نشر و توسعه این گفتمان نقش بسیار مؤثر و موفقی داشته است.
* پیش از فتنه تکفیر و ترور پاسخ کم‌رنگی برای دعوت تقریب دریافت می‌کردیم؛ این روزها لبیک به این دعوت بیشتر شده
ما الآن در کنار این همه گستردگی برای تکفیر و این فتنه شاهد هستیم، ما امروز در کنار این شاهد پیدایش یک جریان گسترده‌ای در جهان اسلام هستیم که خیلی بیش از گذشته مدافع و منادی وحدت است. در گذشته قبل از فتنه تکفیر و این گستردگی فتنه تکفیر مجمع تقریب حضور داشت و فعالیت هم داشت اما آن پاسخی که باید جهان اسلام نسبت به دعوت به وحدت بدهد، ما آن پاسخ را نمی‌دیدیم. اگر هم آن پاسخ را دریافت می‌کردیم، پاسخ را به شکل کمرنگ دریافت می‌کردیم و آن انگیزه‌های بالا را هم نمی‌دیدیم. امروز می‌بینیم انگیزه‌های بسیار بالاتر از گذشته است.
امروز در جهان اسلام در کنار این صفحه سیاهی که از تروریسم و تکفیر گفتیم، در کنار این برگه سیاه یک برگه‌های بسیار درخشانی در حال ورق خوردن است و یک بخش عظیمی باید گفت این بخشی که ما عرض می‌کنیم، اکثریت جهان اسلام را تشکیل می‌دهد. اکثریت متفکرین جهان اسلام، اکثریت اهل قلم و اهل هنر را تشکیل می‌دهد.
ما امروز می‌بینیم که الازهر خیلی قوی‌تر از گذشته دارد ندای وحدت سر می‌دهد. امروز می‌بینیم که علمای پاکستان، علمای افغانستان، علمای اندونزی، علمای مصر، علمای الجزایر و علمای کشورهای گوناگون اسلامی و همچنین شخصیت‌های خارج از جهان اسلام به شدت مسأله وحدت را پیگیری می‌کنند.
این یک نتیجه‌ای بوده از فعالیت‌هایی که در این عرصه شده؛ عمده فعالیت‌ها هم به وسیله مجمع تقریب انجام گرفته البته دیگران هم فعالیت داشتند منتها در این عرصه بیشترین فعالیت را مجمع تقریب داشته و توانسته این گفتمان را توسعه بدهد. این اولین فاز کار ما است.
* امروز برای تقریب کمبود برنامه، استراتژی، ایده و فکر نداریم
فاز کاری دوم ما فاز تئوری‌سازی تقریب بوده؛ یعنی تدوین تئوری تقریب، تدوین تئوری‌های مربوط به راهکارهای تقریب، تدوین ریشه‌های اندیشه تقریب. در این عرصه کار بسیار گسترده‌ای توسط مجمع تقریب انجام گرفته. توسط پژوهشگاه مجمع تقریب، توسط متفکرین فعال در عرصه تقریب و همکار با مجمع تقریب، توسط خود دبیرکل‌ها و کارشناسان مجمع تقریب. در این عرصه کار بسیار گسترده‌ای انجام گرفته.
ما امروز برای تقریب کمبود برنامه نداریم. کمبود استراتژی نداریم. کمبود ایده و فکر نداریم. در این عرصه کاملاً مجهز هستیم و بحمدالله برخوردار از یک تجربه بسیار گسترده در این عرصه هستیم که این تجربه مدون شده. در شکل تئوری، در شکل راهبرد، در شکل برنامه منعکس شده.
یکی از نمادهای این کار برنامه‌ای است که معاونت راهبردی مجمع تقریب تدوین کرده و این برنامه را به نهادهای فعال مملکتی عرضه کرده مبنی بر هم راهبر و هم برنامه‌های تعامل بین مذاهب و تعامل بین گروه‌ها و راهکار تقریب مذاهب در عرصه برنامه‌های عملی و عینی این هم فاز دوم کار مجمع تقریب است.
فاز سوم که شاید از هر دوی این دو فاز حساس‌تر است، فاز عملیاتی کردن تقریب است. این که حالا ما گفتمان تقریب را داریم. تئوری تقریب هم تدوین شده؛ این را ببریم و عملی بکنیم. این عملیاتی کردن تقریب در قالب پروژهها عملی شده؛ نظیر پروژه دانشگاه مذاهب اسلامی، پروژه اتحاد علمای مقاومت جهان اسلام، پروژه کمیته مساعی حمیده جهان اسلام، پروژه اتحادیه بانوان جهان اسلام، پروژه اتحادیه تجار و بازرگانان تقریبی، پروژه اتحادیه رسانه‌داران تقریبی و پروژه اتحادیه دانشجویان و دانشگاهیان تقریبی. بحمدلله این پروژهها عملیاتی شده و تا حدود زیادی اثرگذار بوده.
فارس: بعد از این که شما به عنوان دبیرکل مجمع انتخاب شدید، بخش‌هایی را به مجمع اضافه کردید. مثل معاونت راهبردی، معاونت اجرایی و برنامه‌ریزی. حتی عنوان کردید که قصد دارید برنامه پنج ساله برای مجلس ارائه بدهید و یک معاونت اجرایی. به نظر می‌رسد که اینها مجمع را خیلی ساختارمند می‌کند و یک کمی بیشتر داخلی‌ترش می‌کند. به خصوص که شما می‌گویید یک برنامه پنج ساله‌ای به مجلس شورای اسلامی داده‌اید. می‌خواهم این سؤال را بپرسم که مجمع تقریب مذاهب اسلامی خودش را یک مجمع جهانی می‌داند یا این که یک مجمع ایرانی است که در جهان فعالیت می‌کند؟ حالا از نظر فکری جدا. چون تقریب یک تفکر جهانی است
اراکی: مجمع تقریب طبیعتاً باید یک مجمع جهانی باشد. یعنی ما اصلاً نمی‌توانیم پروژه تقریب را به صورت مجزا اجرا بکنیم. یعنی اگر ما بیاییم تقریب را در داخل کشور اجرا بکنیم و کاری به خارج نداشته باشیم. اگر ما در عرصه تقریب در خارج موفق نباشیم، موج ضد تقریب خارجی بالاخره به کشور سرایت می‌کند. اگر ما در خارج از کشور کار تقریب بکنیم و کاری به داخل کشور نداشته باشیم، باز هم موج ضد تقریب داخلی نسبت به کار خارج اثرگذار خواهد بود و آن را خنثی خواهد کرد.
حتی اگر ما بخواهیم یک کشور را استثنا بکنیم، باز هم این با کار تقریب سازگار نیست. کار تقریب کاری است که مربوط به بافت کل جامعه اسلامی ماست بلکه به یک شکلی فراتر از جامعه اسلامی، یک کار جهانی است. به همین دلیل مجمع تقریب تنها نهادی است که البته این نهاد یک نهاد دولتی به آن معنا نیست بلکه یک نهاد مردمی است ولی این نهاد مردمی تنها نهادی است که هم مأموریت خارج و هم مأموریت داخل دارد. مأموریت آن هم مأموریت داخلی است و هم خارجی. هم با سایر کشورها و سایر ملت‌ها کار دارد و هم در داخل و درون کشورمان باید با مردم خودمان کار بکند.
فارس: این که به مسئولین دولت جمهوری وابسته باشد، آیا به نظر شما در مسیر فعالیت مجمع آسیب نیست؟ به خصوص در خارج از کشور؟
اراکی: مقام معظم رهبری دو جایگاه دارند. یک جایگاه رسمی تعریف‌شده به وسیله قانون اساسی در نظام جمهوری اسلامی که این جایگاه برای مقام معظم رهبری اختیاراتی را در نظام جمهوری اسلامی تعریف می‌کند. مقام معظم رهبری یک جایگاه دیگری دارند که به عنوان رهبر جهان اسلام و به عنوان مرجع تقلید و مرجع عامه جهان اسلام در مسائل و مشکلات جهان اسلام جایگاهی دارند که به لحاظ هر دو جایگاهشان اقتضا می‌کرد که این طرح مجمع تقریب را پیشنهاد کنند و تأسیس بفرمایند.
لذا مجمع تقریب مجمع یا نهادی است که به یک شکلی حالت کاملاً مردمی دارد و جهانی دارد و در عرصه جهانی فعالیت می‌کند. از یک سو سازمانی دولتی نیست و از سوی دیگر هم چون به دستور مقام معظم رهبری تأسیس شده و مقام معظم رهبری در نظام یک جایگاه رسمی دارند. اصولاً تقریب مذاهب یا تلاش برای تأسیس امت واحده در قانون اساسی یکی از مأموریت‌های نظام تعریف شده. لذا مأموریت مجمع تقریب از نظر نظام یک مأموریت رسمی هم هست. یعنی با این که این نهاد یک نهاد مردمی است و فعالیت آن یک فعالیت فراکشوری و فراملی است، مع ذلک در عین حال یک نهادی است که از پایگاه و جایگاه قانونی هم برخوردار است.
به دلیل این که همان طوری که عرض کردم در قانون اساسی آمده که یکی از مأموریت‌های نظام اسلامی تلاش برای تشکیل امت واحده و همگرایی بین ملل اسلامی است.
* ماموریت معاونت اجتماعی مجمع تقریب مردمی کردن تقریب است
فارس: به نظر می‌رسد در میان معاونت‌هایی که هست، فعالیت معاونت اجتماعی مهم‌تر باشد مأموریت‌هایی که برای این معاونت در نظر گرفته‌اید متفاوت است؛ چه بحث‌های دانشجویان، چه بحث‌های رسانه‌ای و چه بحث‌های تجار و بازرگانان. توضیحی بفرمایید که قرار است هدف اصلی این معاونت چه باشد که با طیف گسترده‌ای از مخاطبان روبرو است؟
اراکی: عمده مأموریت معاونت اجتماعی درگیر کردن همه طبقات اجتماعی با مسأله تقریب است. مشکلی که ما در گذشته داشتیم این بود که تلاش‌هایی که در عرصه تقریب انجام می‌گرفت، تقریباً به حوزه علما و رهبران مذهبی و حوزه‌های علمیه و ائمه جماعات محدود بود. خلاصه کار تقریب به علمای مذهب اختصاص داشت.
ما با بررسی‌هایی که انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که کار تقریب را تنها نمی‌توان به حوزه علما محصور کرد. اقشار دیگری داریم که اگر آن اقشار به قشر علما ملزم نشوند تقریب تحقق پیدا نمی‌کند. هر چه هم علما تقریبی باشند، اگر سایر اقشار همین ایده را نداشته باشند و با ایده تقریب همکاری نکنند و خود آنها وارد عرصه تقریب و فعالیت تقریبی نشوند، تقریب تحقق پیدا نخواهد کرد.
یکی از مهم‌ترین اقشار اثرگذار دانشگاهیان و فرهنگیان هستند. از جمله این دانشگاهیان دانشجویان هستند. اساتید دانشگاه‌ها هستند. عناصر فرهنگی هستند. مگر می‌شود اینها را جدا کرد. فرهنگ تقریب را باید به وسیله این مجموعه عظیم اثرگذار در جامعه توسعه داد و توسعه‌دارترش کرد. باید از این قشر عظیم بهره برد. این یک.
ما بانوان را داریم. بانوان یک قشر عظیمی در جامعه هستند. نیمی از جامعه ما را بانوان تشکیل می‌دهند و بسیار اثرگذار هستند. ما باید برنامه‌هایی داشته باشیم که بانوان به وسیله این برنامه‌ها در عرصه تقریب فعال بشوند.
ما اهل رسانه را داریم. رسانه‌داران و اهل رسانه در عرصه تقریب نقش بسیار مؤثری دارند. اصلاً بخشی از کار ضد تقریبی را رسانه‌های وابسته به جهان استکبار دارند انجام می‌دهند. خب در برابر این رسانه‌های استکباری باید رسانه‌های مستقل، رسانه‌های دلسوز، رسانه‌های دغدغه‌دار مصالح مردم و منافع ملت‌ها جمع بشوند و در این راستا کار یکپارچه و سازمان یافته‌ای انجام بدهند.
اینها همه مأموریت‌های معاونت اجتماعی ما است.
فارس: این نکته همان عنوانی است که بعضاً به آن «مردمی کردن تقریب» گفته می‌شود.
اراکی: بله. مردمی کردن تقریب و عمومی کردن تقریب.
فارس: بحث‌های فرهنگی و هنری هم زیر مجموعه معاونت اجتماعی قرار می‌گیرد.
اراکی: بله.
* مجمع تقریب برای حضور در عرصه فرهنگ و هنر ایده می‌دهد و حمایت می‌کند
فارس: مأموریت معاونت اجتماعی در همین بحث مردمی کردن تقریب چیست؟ هدایت کردن فرهنگیان و اهل هنر به این سمت است یا نه. قصد تولید در فضای فرهنگ و هنر کشور را دارد یا چیز دیگر؟
اراکی: سیاست کلی ما این است که بتوانیم کار تقریب را مدیریت بکنیم، نه این که فعالیت‌های تقریبی را به طور ریز خودمان انجام بدهیم. چون چنین کاری از عهده یک سازمان برنمی‌آید. کار تقریب کاری است که باید همه سازمان‌های اجتماعی و همه اقشار مردم به شکلی هر کی کار خودش را انجام بدهد.
آن چه که باید مجمع تقریب عمدتاً انجام بدهد، مدیریت این جریان تقریبی است. در مجموعه‌های مردمی، در نهادها، در دانشگاه‌ها، در حوزه‌ها. این که ما بتوانیم حوزه‌ها را فعال بکنیم. دانشگاه‌ها را فعال بکنیم. مجموعه‌ها را فعال بکنیم. با ایده دادن، با ارتباط برقرار کردن، احیاناً با حمایت کردن است و در آن حدی که بتوانیم حمایت بکنیم. چون هر کاری اگر چه عامل آن کار هم باشد. عامل آن کار انگیزه هم داشته باشد اما گاهی اگر برای انجام این کار حمایتی نشود، وجود عامل کار و وجود انگیزه کفایت نمی‌کند.
این کارهایی است که مجمع تقریب می‌کند. مجمع تقریب ایده می‌دهد. حمایت می‌کند. پشتیبانی می‌کند. گاه می‌شود به طور استثنایی در بعضی از موارد که چاره‌ای نیست، ممکن است وارد عمل بشود و خودش یک کار تقریبی را انجام بدهد. مثلاً فرض کنید در عرصه پژوهش، ما پژوهشگاه داریم. چون در عرصه پژوهش نیاز بود که یک پژوهشگاه ویژه در عرصه تقریب کار بکند. این مهم را ما به عهده گرفتیم.
یا در مثل دانشگاه مذاهب، جای خالی چنین طرحی در جامعه ما وجود داشت که یک دانشگاهی وجود داشته باشد که این دانشگاه همه مذاهب اسلامی را تدریس بکند. اختصاص به مذهب خاصی نداشته باشد. همه اتباع مذاهب اسلامی بتوانند در آن دانشگاه حضور پیدا بکنند. با مذاهب اسلامی متعدد آشنا بشوند. کسی که می‌خواهد فقه اسلامی را بخواند باید با فقه سایر مذاهب آشنا بشود. کسی که می‌خواهد کلام اسلامی را بخواند با کلام سایر مذاهب آشنا بشود. کسی که می‌خواهد تفسیر قرآن کار بکند، باید تفسیر قرآن را از دیدگاه مذاهب مختلف بیاموزد.
جای این خالی بود. چاره‌ای هم نبود. مجمع تقریب خودش آمد و این طرح را اجرا کرد.
فارس: مأموریت معاونت اجتماعی مأموریت درون مرزی است یا برون مرزی یا هر دو؟
اراکی: نه. مثل همه مأموریت‌های مجمع تقریب اعم از برون مرزی و درون مرزی است.
فارس: بنده خبر دارم که شما یک جلسه مفصلی با کارگردان‌ها و هنرمندان داشتید که بیایند در مورد بحث تقریب ورود کنند. فکر می‌کنم این جلسه یک سال و اندی پیش بود. از آن زمان تا الآن حداقل از خروجی که ما در عرصه فرهنگ و هنر و سینما می‌بینیم، خروجی‌ای وجود ندارد. به جز تعدادی مستند کم و زیاد. تنها چیزی که چند وقت پیش بولد شده، مستند اهل سنت ایران بوده است؛ اما شما چند هفته پیش حکمی دادید مبنی بر برگزاری جشنواره سینمایی وحدت اسلامی. این جشنواره با نبود تولیداتی که در خروجی هست متناسب به نظر نمی‌رسد. الآن قرار است که این جشنواره به تولید ترغیب بکند یا خودش تولید بکند؟
اراکی: هر دو کار را می‌کند. ببینید، ما اولاً معتقد هستیم که تولیدات تقریبی داریم منتها اینها معرفی و تروج نشده‌اند.
* کارشناسان معتقدند تولیدات سینمایی برای برگزاری جشنواره فیلم وحدت کافی‌ست/جشنواره هم ترغیب می‌کند هم تولید
فارس: یعنی تعداد بالا است که بشود برایش یک جشنواره برگزار کرد؟
اراکی: بله. در این تعداد هست. البته این را کارشناسان گفتند. من این را از خودم نمی‌گویم. کارشناسانی که در این عرصه کار کرده‌اند اعتقاد دارند که مجموعه‌های خوبی تولید شده منتها اینها هنوز معرفی نشده‌اند. به جامعه معرفی نشده‌اند و این جشنواره از یک سو خود یک زمینه‌ای برای معرفی این آثار فراهم می‌کند.
از سوی دیگر جشنواره انگیزه‌ها را در این راستا زنده می‌کند. از وقتی که ما بحث جشنواره را راه انداخته‌ایم، داریم می‌شنویم که نظیر این کار به طور متعدد از سوی بعضی از نهادها دارد انجام می‌شود. یعنی در عرصه هنر خیلی از نهادها دارند به این نوع کار هنری می‌پردازند. کار هنری مربوط به تقریب، کار هنری مربوط به ایده وحدت جهان اسلام،
به نظر ما انشاءالله در دو سه سال آینده شاهد یک نهضت هنری در این عرصه خواهیم بود. اوضاع را که بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که بحمدالله در این عرصه کارهای خوبی شروع شده. انگیزه‌ها کاملاً زنده شده. امیدواریم که نه تنها در داخل کشور بلکه در خارج از کشور هم شاهد تحولات خوبی در این عرصه باشیم.
* از نهادهای نظارتی فرهنگی در عرصه تقریب گله‌مندیم/ یا نظارت کامل نیست یا دیدگاه‌ها کاملاً منطبقی با معیارهای تقریب نیست
فارس: در بحث فرهنگی هنری و در این فضا آیا شما نظارت بر تولیداتی که ممکن است در داخل کشور. حالا شاید در خارج از کشور یک فضای بازتری داشته باشد ولی حداقل در داخل کشور نظارتی بر نوع تولیداتی که می‌شود و بعضاً ممکن است خلاف جریان تقریب باشد دارید؟ هشدارهایی را به مسؤولین امر فرهنگی می‌دهید یا نه؟
اراکی: ما کراراً از مسؤؤلین فرهنگی خواسته‌ایم. گاهی در نشست‌هایی که داشته‌ایم. گاه پیام‌هایی که فرستاده‌ایم. البته جای خوشبختی است که اغلب مسؤولین فرهنگی ما خودشان به این مسائل توجه دارند. الآن باید نهادهای نظارتی کار خودشان را بکنند. ما گاهی از بعضی نهادها گله‌مند هم هستیم. یا آن نظارت خوب و کامل انجام نمی‌گیرد یا احیاناً دیدگاه‌های آنها دیدگاه‌های کاملاً منطبقی با معیارهای تقریب نیست.
یعنی چیزی را که آنها تقریبی می‌دانند به نظر ما تقریبی نیست یا چیزی را که آنها مضر به تقریب نمی‌دانند، ما آن را مضر به تقریب می‌دانیم. یک همچین تفاوتی در تشخیص وجود دارد که این تفاوت در تشخیص به ما یک مقدار آزار می‌رساند که اقتضا می‌کند که نهادهای فرهنگی در این عرصه باید به یک وحدت رویه‌ای برسند و این کار ما نیست که اینها را به این به این وحدت رویه فرا بخوانیم. این عمدتاً کار دولت است و اگر لازم باشد در این عرصه قانونی تصویب بشود باید تصویب بشود.
* در بخشی از صداوسیما التزام و پایبندی کامل به اصول و معیارهای تقریبی نیست/ شیعه شدن سنی نباید ترویج شود
فارس: من چند وقت پیش با حجت‌الاسلام زمانی صحبت می‌کردم. ایشان عنوان کردند که یک منشور تقریبی در صدا و سیما تصویب شده و باید عملیاتی بشود. ایشان گفتند عملیاتی نشده؛ در صدا و سیمای جمهوری اسلامی بعضاً دیده می‌شود این اتفاق می‌افتد. حالا بعضی‌هایش پررنگ شده و بعضی‌هایش نه در سطح پایینی است. بالاخره صدا و سیما یکی از مؤثرترین رسانه‌هایی است که در کشور ما وجود دارد. شما عملکرد سازمان را نسبت به آن منشور تقریب اگر روی همدیگر بگذارید، چطور می‌بینید؟
اراکی: ببینید، ما هم در دوران آقای ضرغامی جلسه مفصلی با ایشان داشتیم، هم در آغاز تصدی جناب آقای سرافراز، من و همه معاونین‌مان جلسه مفصلی خدمت ایشان داشتیم. هماهنگی‌های خوبی در این عرصه انجام گرفته و قول‌های خوبی هم به ما دادند. منتها ما همچنان احساس می‌کنیم که در بخشی از برنامه‌های صدا و سیما آن التزام و پایبندی کامل به اصول و معیارهایی که باید ملتزم بشوند نیست. یا این که نظارت ضعیف است یا همان طوری که عرض کردم در تشخیص تا حدودی ضعف وجود دارد. امیدواریم این مشکل برطرف بشود.
من در همین ماه رمضان در بعضی از برنامه‌های صدا و سیما دیدم که به نظر ما این برنامه‌های خاصی که من عرض می‌کنم با معیارهای تقریب سازگار نبود. بد نیست من یک نمونه‌اش را بگویم. مثلاً فرض کنید این که بیایند با کسی مصاحبه بکنند که سنی بوده و شیعه شده. بعد هم او بیاید بگوید من تعدادی را شیعه کردم. این کار درست نیست. حالا اگر یک فردی این کار را انجام داده و روی مسؤولیت خودش انجام داده، ما که نباید او را توی صدا و سیما بیاوریم.
چون یکی از چیزهایی که قطعاً مضر به تقریب است و شکاف را زیاد می‌کند، همین است که ما بین مردم پخش کنیم که شیعه‌ها می‌خواهند سنی‌ها را شیعه بکنند. بعد هم بگوییم سنی‌ها می‌خواهند شیعه‌ها را سنی بکنند. یعنی این که جریانی راه بیفتد جریان شیعه کردن سنی، سنی کردن شیعه، این خود مضر به تقریب است.
البته ما معتقد نیستیم که شیعه نباید از تشیع خودش دفاع بکند. طبیعتاً شیعه باید از تشیع خودش دفاع بکند. ممکن است خیلی‌ها بیایند شیعه بشوند یا از آن طرف ممکن است بعضی‌ها سنی بشوند. منتها ما به عنوان مدیریت نظام نباید این جریان‌ها را تشویق بکنیم یا این جریان‌ها را ترویج کنیم؛ به نظر ما ترویج این جریان‌ها به نفع کار تقریب نیست. این یک نمونه بود در همین ماه رمضان داشتیم من نمی‌خواهم بگویم از چه شبکه‌ای شما خودتان دنبال کنید می‌توانید برنامه را پیدا کنید؛ ما قبلاً هم تذکر داده بودیم. خصوص این موضوع هم تذکر داده بودیم ولی متأسفانه به این تذکر جامه عمل پوشانیده نشد.
نظر شما