به گزارش نماینده از تسنیم، طی هفته‌های گذشته ابهام در وضعیت برگزاری جشنواره تئاتر مقاومت باعث شد توجه بسیاری از هنرمندان و مسئولان به این اتفاق سوق داده شود، جشنوارهای که زمزمه‌هایی از شیوه جدیدی در برگزاری آن شنیده می‌شد، اما شفاف سازی لازم و رفع ابهام در این رابطه به خوبی صورت نگفته بود.
اکنون جواد جباری، مدیر عامل بنیاد فرهنگی روایت از تغییر در شیوه کار سخن می‌گوید و البته این خبر که در هفته جاری فراخوان چهاردهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت منتشر و به دست هنرمندان می‌رسد. جباری می‌گوید بیشتر هزینه‌های جشنواره عطوف به مسائل حاشیه‌ای و به نوعی اردو کشی می‌شد، اما حالا هزینه‌های جشنواره را کاهش می‌دهیم و پول را در اجرای عموم هزینه می‌کنیم که البته نیازمند یاری دیگر نهاد به ویژه در استان‌ها را می‌طلبد.
در ادامه گفت‌وگوی تسنیم با مدیر عامل بنیاد فرهنگی روایت را می‌خوانید:
تسنیم: اتفاقی که باعث شد تئاتر مقاومت این روزها بر سر زبان‌ها بیافتد، این است که از چند ماه پیش همواره از فراخوانی نام برده می‌شد که قرار است بزودی اعلام شود، اما این به زودی هنوز فرا نرسیده و هنرمندان از این وضعیت گله‌مند هستند. از طرف دیگر بحث تغییر رویکرد جشنواره مطرح می‌شود و از تبدیل آن به شکل برآیند سخن گفته شد که البته در این باره زیاد شفاف‌‌سازی صورت نگرفته است.
الان هم می‌گویم بزودی، کلمه بزودی مانند فردا است. البته من یادم نمی‌آید که گفته باشیم بزودی فراخوان را منتشر می‌کنیم.
تسنیم: اتفاقا خود بنیاد روایت این خبر را ارسال کرد و اعلام کرد به زودی فراخوان جشنواره را اعلام می‌کند. متاسفانه این به زودی منتشر شدن چندین ماه ادامه دار بود و هنوز هم گویا زمان آن فرا نرسیده است. از طرف دیگر برخی هنرمندان اعتراض داشتند که از ما نمایش‌نامه گرفته اند و سر کارمان گذاشته‌اند و همه این اتفاقات در حالی بود که برگزیدگان جشنواره قبلی هنوز به اجرای عموم نرسیده‌اند. شاید این تلقی درست باشد که هنوز لقمه‌های آماده را استفاده نکرده‌ایم، می‌خواهیم برویم لقمه بعدی را برداریم.
تعداد زیادی از آثار اجرا رفته‌اند. در رابطه با اصل جشنواره، این را باید بگویم که جشنواره تئاتر مقاومت برگزار می‌شود و احتمالا در همین هفته فراخوان آن منتشر می‌شود. ما یک بحثی با دوستان داریم در رابطه با شیوه کار، بنده معتقد به تغییر و تحول در شیوه‌ها هستم و اعتقاد ندارم که همیشه باید یک مدل کار کرد. این یک مقدار جمود فکری می‌آورد، راه و روش اجرای کار فراوان است.
یکی از دلایلی که بنده هم معتقد به این مسیر هستم، دغدغه هنرمندان تئاتر در رابطه با اجرای عموم است. مرتباً در جشنواره‌های مختلف تئاتر این دغدغه از سوی هنرمند مطرح می‌شد که ما معمولا تلاش می‌کنیم و وقت می‌گذاریم و کاری را آماده می‌کنیم که تنها در سه اجرای جشنوارهای خلاصه می‌شود. لذا درخواست این بود که فضای اجرای عمومی را ایجاد کنیم. این حرف کاملا منطقی است و در همین راستا ما تلاش و برنامه‌ریزی کردیم.
دو سال است که تئاتر تعطیل است
از جشنواره سیزدهم به دوستان گفتم که فضایی را فراهم کنید که پیش از حضور آثار در جشنواره، اجرای عموم رفته باشند. آن ها هم شروع کردند. در نتیجه اقداماتی صورت گرفت و تعداد محدودی اجرای عمومی داشتند. تلاش کردیم پس از جشنواره سیزدهم بر اساس تعهدی که مطرح شد فضای اجرای عمومی ایجاد شود و تعداد قابل توجهی روی صحنه رفته اند.
بخشی از مشکلات ما متاثر از شرایط بد تئاتر کشور است. الان دو سال است که تئاتر تعطیل است. ما هم بخشی از تئاتر کشور هستیم؛ امسال برای جشنواره چهاردهم از سال گذشته تلاش کردیم تا می‌توانیم کارهایی که حتما اجرا رفته‌اند را به جشنواره تئاتر مقاومت بیاوریم تا حداقل آن کار هنری در فضای اطراف خود دیده شود. البته برای این اقدام یک سری ملاحظاتی داریم که شامل تبلیغات اثر، میزان مخاطب، نظر مخاطب، کیفیت اثر و ... می‌شود. در چنین شرایطی چند حُسن برای کار وجود دارد، ابتدا اینکه کار به واسطه اجراهای عموم پخته شده است، دوم اینکه اجراهای عمومش را رفته و دیگر اعتراض‌های مرسوم برطرف شده و هم اینکه ما کار را در وضعیت بهتری دیده و انتخاب می‌کنیم.
می‌خواهیم هزینه‌های جشنواره تئاتر مقاومت را به اجرای عموم تزریق کنیم
سال گذشته آثار بسیاری با همین سبک و سیاق از گروه به انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس رسید؛ تعدادی از این آثار پس از مراحل بازخوانی متون به اجرای عموم رفتند. ۳۰ اثر سال گذشته روی صحنه رفتند و الان تعداد ۱۰۰ نمایش آماده اجرای عموم در تهران و شهرستان‌ها هستند. این آثار هم با همین منوال مقدماتش دیده شده و قرار شده این آثار تا زمان برگزاری جشنواره که در هفته مبارک بسیج خواهد بود، اجرا بروند.
مرحله سوم ما بحث فراخوان است. فراخوان بدین معنا که بسیاری هستند که خارج گروه‌های حرفه‌ای، علاقه‌مند به تولید اثر هستند؛ بدون شک ما نباید این گروه‌ها را کنار بگذاریم. پس فراخوان برای این عزیزان است که آثارشان در زمان تعیین شده ارسال کنند تا مراحل بازخوانی و بازبینی انجام شود تا به مرحله اجرای عمومی برسند و پس از آن به سایر آثار ملحق شوند.
برآیند این مدل برگزاری جشنواره این است که پیش از این ما بودجه‌ای را برای جشنواره معین می‌کردیم، همه را به تهران می‌آوردیم و یک هفته جشنواره را برگزار می کردیم، اما در این سیاست جدید به دنبال این هستیم که هزینه‌های برپایی جشنواره را کاهش دهیم و آن پول را به اجرای عموم تزریق کنیم. اکنون هم این مدل در حال اجرا است که ضمن بودجه‌ای که ما به گروه می‌دهیم، استان هم هماهنگ می‌شود، حوزه هنری، ارشاد، سپاه و بسیج و... پای کار می‌آیند.
تسنیم: واقعا کمک می‌کنند؟
آنچه بنده شنیده‌ام این است که کمک می‌کنند.
تسنیم: چقدر کمک می‌کنند؟
حالا جزئیات را باید از دوستان انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس بپرسید. اما بنده که پرسیدم وضعیت حمایت از گروه‌ها خوب بود و تازه اجازه فروش بلیط هم داشتند. خب قرار نیست که همیشه ما رایگان کار را روی صحنه بفرستیم، مخاطب هم باید هزینه کند و اگر این اتفاق رخ دهد، کم کم می‌توانیم به این سمت برویم که مردم برای این گونه تئاتر هم هزینه کنند. تا جایی که به بنده گزارش داده شده، کمک‌هایی هم شده است. یکی از مصادیق آن سالن‌ها هستند، خب در برخی استان‌ها شاید تنها یک سالن قابل استفاده در عرصه تئاتر داشته باشیم؛ پس معلوم است ارشاد آن استان‌ها همکاری لازم را داشته است. در حوزه هنری نیز با آقای رحمت امینی ارتباط خوبی داریم و به هر شکل به ما کمک می‌کنند. در کل هم بنده پوستر آثار را که نگاه می‌کردم لوگو اکثر این نهادها زیر آن بود. معلوم است یک کمکی کرده‌اند که لوگوی آن‌ها زیر پوستر خورده است. البته ممکن است برخی نهادها هم لوگو داده باشند و حمایت نکرده باشند، اما به هر حال حمایت بوده است. برخی هم کمک کرده باشند و لوگو نداده باشند.
این روند باعث می‌شود که ما بودجه خود را هدف‌مند کنیم، چراکه بخشی از بودجه جشنواره که خود ما هم آن را طی سالیان پرداخت کردیم، هزینه اردو کشی است. هزینه رفت و آمد و اسکان و ... هزار مشغله ذهنی و مالی ایجاد می‌کند. در حالی که ما با ایجاد اجرای عموم می‌توانیم کاری کنیم که طی یک سال ۱۰۰ اجرا داشته باشیم که هر کدام بین ۱۵ تا ۳۰ اجرا داشته باشند. خب این اتفاق بزرگی است. البته سال گذشته ۳۰ اجرا بوده و در تهران اکنون نزدیک ۱۵ تا ۱۶ اثر آماده اجرا داریم.
انگیزه دادن به استان‌ها برای ما اهمیت بیشتری دارد
در بخش بین‌الملل هم ما یک سال این کار را کردیم، اما دیدیم زود است و هنوز گروه های خارجی در عرصه تئاتر مقاومت حرفی برای گفتن ندارند. لذا ما تلاش را بر این مسئله متمرکز کردیم که گروه‌های خودمان که نمایش‌های قابل قبولی دارند را به کشور‌های دیگر بفرستیم. رایزنی‌هایی داشته‌ایم هم با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و هم با خود کشورها که آمادگی در این حوزه دارند، اما فعلا نقطه کلیدی و اصلی ما این نیست.
در نتیجه ممکن است ما دو روز بیشتر مراسم اجرایی جشنواره نداشته باشیم، یعنی در یک روز تعدادی نمایش برگزیده اجرا بروند و یک روز هم مراسم اختتامیه و نمادین جشنواره را برگزار می‌کنیم. تلاش ما این است که آثار با کیفیت هم در شهرستان‌ها اجرا بروند و هم امکان اجرای عموم در تهران را داشته باشند. علاوه بر این در استان‌های دیگر هم همین طور است. تلاش داریم نمایش‌های بین استانی را هم راه بیاندازیم تا استان‌ها با یکدیگر تبادل آثار را داشته باشند.
تلاش ما این است که به استان‌ها انگیزه بیشتری بدهیم، چراکه در استان‌ها منابع مالی خوبی وجود دارد و امکان حمایت از تئاتر فراهم است که متاسفانه استفاده مطلوب از آن نمی‌شود. در صورتی که معاونت فرهنگی هنری بسیج، ارشاد، بسیج هنرمندان و حوزه هنری استان‌ها دست در دست هم بدهند می‌توانند اتفاق خوبی را رقم بزنند. ما در دوره‌های سال ۸۱، ۸۲ تئاتر دفاع مقدس جشنواره‌های منطقه‌ای برگزار می‌کردیم و این اتفاق تنها با حمایت خود استان‌ها صورت می‌گرفت و شاید ما یک دهم بودجه آن را تامین می‌کردیم، این نوع کار باعث می‌شد استان‌ها انگیزه بیشتری بگیرند.
ما به دنبال این نیستیم که اگر به یک روش رسیدیم تنها آن را دنبال کنیم، سال گذشته حوزه دفاع مقدس بیشترین فعالیت را در عرصه تئاتر داشته است. البته دوستان مرکز هنرهای نمایشی هم طبق مذاکراتی که مدیرعامل انجمن داشتند گویا استقبال خوبی کرده‌اند.
تسنیم: خیلی‌ها موافق «برآیند» هستند، اما اینکه این برآیند جریان‌ساز هم باشد، مهم است. می‌توانید میزان بودجه‌ای که قرار است برای تئاتر مقاومت هزینه شود را اعلام کنید؟
میزان بودجه ما که یک مسئله طبقه‌بندی شده است.
با توجه به نوع کار، از ۵ میلیون تا ۵۰ میلیون از آثار نمایشی حمایت می‌کنیم
تسنیم: خب بنیاد روایت تا چه میزان می‌تواند از هنرمند حمایت مالی کند تا نمایش خود را روی صحنه ببرد؟
نوع بودجه دادن به آثار متفاوت است و بنا به شرایط کار و استان و عوامل بودجه تعیین می‌شود، مثلا ما از ۵ میلیون تومان شروع می‌کنیم، اما خب امکان دارد نمایشی هم روی صحنه برود و پرهزینه باشد، طبیعتاً ما هم میزان حمایت خود ریا افزایش می‌دهیم.
تسنیم: گفته شده تا سطح ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان هم حمایت مالی می‌کنید.
اگر کاری باشد که با شرایط امروز که در حوزه مقاومت رخ می‌دهد باشد، حتما حمایت می‌کنیم. بالاخره در کنار منابع مالی خودمان، قدرت رایزنی هم داریم، چراکه دیگر نهادها هم از کار خوب استقبال می‌کنند. گاهی اوقات یکی از مشکلات ما همان کار خوب است، کار زیاد انجام می‌شود، اما بعضی کارها باعث می‌شود که دیگر نهادها هم خود را در اجرای آن سهیم بدانند.
همه می‌گویند ما اول باشیم
تسنیم: در بحث تجمیع کارهای دفاع مقدسی در عرصه تئاتر چه کرده‌اید؟ متاسفانه شاهد هستیم برخی نهادهای هم سو با شما مرکز هنرهای نمایشی درست می‌کنند، برخی نمایش در مورد بیداری اسلامی می‌سازند که بیش از آنکه بخواهد حرف خوبی را بزند همه چیز را به تمسخر می‌گیرد و نمونه‌های این چنین که خودتان به خوبی واقف هستید، متاسفانه هدف یکی است اما هر نهادی دوست دارد لوگوی خودش دیده شود.
ما معمولا وقتی شورای سیاستگذاری خود را تشکیل می‌دهیم از همه این نهادها دعوت می‌کنیم و از نقطه نظرات و کمک‌های آن‌ها استفاده می‌کنیم، البته در زمینه همکاری مادی از جشنواره قبلی به این طرف به هیچ عنوان همکار و همراهی نداشته‌ایم و هیچکس به ما کمک نکرد. البته منظور من این نیست که آن‌ها کار نکردند، بلکه هیچگاه کار آن‌ها با ما موازی نبوده است. البته استان‌ها که خوشبختانه طی این اجراهای عمومی همکاری خوبی داشتند و گویا در استان‌ها همدلی و هم زبانی خیلی بیشتر از مرکزیت سازمانی است.
درباره این دوستانی که گفتید متاسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم با این دوستان بر سر یک موضوع مشخص به توافق برسیم و همیشه یکی از دعاهای ما این بوده است که این اتفاق رخ بدهد. بدون شک ظرفیت‌های بسیاری خوبی در تجمیع این اتفاق وجود دارد که اگر دستمان را در دست یکدیگر بگذاریم اتفاقات بزرگی در حوزه تئاتر مقاومت شکل می‌گیرد، اما متاسفانه موانعی وجود دارد و یکی از آن‌ها منیت‌های سازمانی است، همه می‌گویند ما اول باشیم، البته ممکن است بنده انتظار داشته باشم جشنواره تئاتر مقاومت چون متولی‌اش ما هستیم دیگر دوستان هم به کمک ما بیایند، طبیعتا دوستان هم انتظار دارند ما هم به کمکشان برویم. مثلا ما بارها شده است که جریان‌های تئاتر دانشگاهی را حمایت کرده‌ایم، اما زمانی که ما انتظار داریم این همیاری وجود ندارد.
تسنیم: یکی از همین جشنواره‌ها که می‌تواند در صورت تجمیع با جشنواره شما اتفاق بهتری را شکل دهد، جشنواره فتح خرمشهر است.
این جشنواره داستانی دیگر دارد که جزئیات آن را آقای مسافرآستانه و پارسایی بخوبی می‌دانند. علت جدی شدن این جشنواره که از گذشته استانی برگزار می‌شد، این بود که در دوران تعطیلی جشنواره تئاتر دفاع مقدس، وزارت ارشاد گستره آن را بیشتر کرد و تبدیلش کرد به یک جشنواره ملی و حتی یک سال هم کلمه بین‌المللی را به آن اضافه کردند.
از زمانی که جشنواره تئاتر مقاومت به جای جشنواره دفاع مقدس دوباره کارش را شروع کرد، دوستان قول دادند که کم کم جشنواره فتح خرمشهر را دوباره در حوزه منطقه‌ای خودش برگزار کنند.
از وزارت ارشاد گله‌مند هستیم
متاسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت جدی پای کار ما نیست، جشنواره قبلی آقای مرادخانی روی سن رفتند و گفتند که تئاتر مقاومت یکی از ماموریت‌هایشان است، اما تاکنون هیچ نوع همکاری نه دیده‌ایم و نه شنیده‌ایم، هیچگاه در عمل اتفاقی رخ نداده است و ما گله‌مند هستیم، چراکه معاونت سینمایی در برگزاری جشنواره به ما کمک کرد. آقای ایوبی همراهی داشتند و واقعا حضور پیدا کردند؛ اما در حوزه تئاتر و تجسمی به هیچ عنوان ولو یک ریال به ما کمک نشده است.
ما از بسیاری از نهادها از جمله ارشاد صرفاً انتظار کمک معنوی نداریم، ما به یک نهاد مردمی وصل هستیم که اگر همان‌ها یک دعا برایمان بکنند، کافی است.
پول اضافه کاری نیروهای وزارت ارشاد را ما دادیم
تسنیم: امکاناتی چطور؟
آقای مرادخانی البته سالن‌های تئاتر را به ما رایگان دادند، اما خب این وظیفه جاری است. البته پول اضافه کاری نیروهای وزارت ارشاد را ما دادیم.
اخیراً هم بنده با وزیر ارشاد جلسه داشتم و در آنجا گفتم که ما انتظارمان از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خیلی بیشتر از این حرف‌ها است. حتی انتظارمان از صدا و سیما بیشتر از این‌ها است، گاهی دوستان فکر می‌کنند ما یک مجموعه کاملا تجاری هستیم و کار برای جیب خودمان انجام می‌دهیم؛ ما برای نظام کار می‌کنیم و پشتیبان اصلی ما بسیج است، بسیجی که با این همه گستردگی در کشور، وقتی ما می‌خواهیم از بسیج بودجه بگیریم، واقعا چقدر می‌تواند به ما کمک کند.
سالن اسوه در عرصه تئاتر فعال است
تسنیم: سالن اسوه را فعال نمی‌کنید.
اسوه فعال است.
تسنیم: یعنی در اسوه طی دو سال اخیر نمایش‌های مختلفی روی صحنه رفته است؟
احتمالا به شما نمی‌گویند، اما اجرا داشته‌ایم. سالن اسوه چند منظوره است، ما الان سینما روایت را آنجا داریم، درباره تئاتر هم به دوستان گفته‌ایم. اما حرف ما با دوستان این است که کار نمایشی در حوزه مقاومت هرچه باشد مشکلی نیست، البته شرط دارد، شرطش این است که تبلیغات مناسب داشته باشد و مخاطب را به این سالن بیاورند.
طاهری هم متأثر از مدیریت کلان مجموعه‌اش بود و اتفاقی رخ نداد
تسنیم: خب یک سالن باید اجرای مستمر داشته باشد تا شناخته شود.
ما قردادای را با آقای حسین طاهری بستیم که در این سالن نمایش‌هایی روی صحنه برود، اما هیچ اتفاقی رخ نداد. آقای طاهری هم متاثر از مدیریت کلان همان مجموعه بود. اخیرا به آقای رفیعی گفتم شما هر زمان کاری داشتید که بتواند انتظارات را برآورده کند سالنش از ما، حتی من طرحی مانند سینما روایت را برای تئاتر پیشنهاد دادم که حتی نشست نقد و بررسی نمایش‌های دیگر، نمایش‌نامه‌ها و از این دست کارها که استمرار داشته باشد.
تسنیم: به عنوان سوال پایانی، به نظر شما جشنواره تئاتر مقاومت قابلیت سالانه شدن دارد؟
در تئاتر امکان تولید آثار راحت تر و کوتاه تر است، اما نیازمند منابع مالی مناسب و پشتیبانی جدی است، اگر این دو مسئله مهم حل شود، به نظر من جشنواره می‌تواند سالانه شود. اما به نظر من اگر تلاش کنیم جشنواره دو سالانه برگزار شود و سعی کنیم در تولید آثار غنی‌تر را به اجرا بفرستیم، بهتر است.
تصاویر زیر لیست اراهای عمومی است که با حمایت انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس روی صحنه رفته‌اند، نمایش‌هایی که در جلوی آن‌ها توضیحاتی نوشته نشده، اجرا شده‌اند و دیگر آثار با توجه به توضیحات دراولویت اجرا قرار دارند: