نماینده؛ منصور حقیقت پور*/ هفته گذشته، مجلس سنای آمریکا طرح نظارت کنگره بر توافق هسته ای را به تصویب رساند و بدین ترتیب، نیمی از راه تصویب نهایی آن را طی کرد. قدم بعدی، تصویب این طرح توسط مجلس دیگر آمریکا یعنی «مجلس نمایندگان» است و چنانچه این طرح از نظر آنان نیز تصویب گردد به این معناست که توافق هسته‌ای با ایران باید پس از ۵ روز به کنگره (مجلس سنا و مجلس نمایندگان) ارائه شود و نمایندگان ۳۰ روز فرصت خواهند داشت تا آن را بررسی کنند. پس از اتمام این بازه زمانی ۳۰ روزه، سناتورهای کنگره برای تصویب نهایی یا لغو آن رای‌گیری خواهند کرد، در صورتی که کنگره توافق را تصویب نکند، اوباما ۱۲ روز فرصت خواهد داشت تا این تصمیم کنگره را وتو کند، پس از وتوی اوباما نیز، کنگره تنها ۱۰ روز فرصت دارد تا با رای بیش از دو سوم اکثریت کنگره، وتوی اوباما را لغو کند. «گزارش نیم‌سالانه» از مواردی است که این طرح دولت آمریکا را به آن ملزم کرده است. بر این اساس رئیس جمهور آمریکا باید نهایتا ظرف «۱۸۰ روز تقویمی» پس از اجرای توافق هسته‌ای و پس از آن نهایتاً هر ۱۸۰ روز به صورت دوره‌ای گزارشی در مورد وضعیت پایبندی ایران به توافق را به کمیته‌های مربوطه و سران کنگره ارائه دهد. نمایندگان کنگره همچنین عنوان کرده‌اند که توافق هسته‌ای، مسائلی چون پرداخت غرامت به گروگان‌های تسخیر سفارت آمریکا در تهران، «نقض حقوق بشر و حمایت مداوم از تروریسم در سرتاسر جهان» را حل نمی‌کند. در این بخش از مصوبه کمیته روابط خارجی سنا در خصوص اسرائیل، آمده است: «رئیس‌جمهور باید تصریح کند که توافق به هیچ‌وجه تعهد ایالات متحده به امنیت اسرائیل یا حمایت از حق بقای اسرائیل را تضعیف نمی‌کند.»بنابراین، اولین برداشت از این طرح که حدود یکماه در کش و قوس جمهوری‌خواهان، دموکرات‌ها و کاخ سفید قرار داشت، تلاش حزب جمهوری‌خواه برای کارشکنی در توافق هسته‌ای است؛ به گونه‌ای که با روی کار آمدن رئیس جمهور بعدی که به احتمال زیاد از جمهوری‌خواهان است، سند این توافق به نام این حزب زده شود. می توان گفت بخشی از تلاش سخت سناتورها برای تصویب طرح نظارتی کنگره، با هدف استفاده از حقوق و امتیازات قانونی در تقابل با کاخ سفید و بخش دیگر نیز سیاسی و حزبی است. بسیاری از جمهوری‌خواهان کنگره می‌خواهند در مقابل کاخ سفیدی بایستند که معتقدند از اختیارات اجرایی خود نه تنها در موضوعات سیاست خارجی بلکه در بحث‌هایی مثل مهاجرت، قوانین تغییرات آب و هوایی و برخی دیگر از مسائل داخلی آمریکا سوء استفاده کرده است. علاوه بر وجود نوعی بدبینی ذاتی میان جمهوری‌خواهان به ایران بسیاری از سناتورها می‌خواهند که نقش مهم‌تری را در موضوعات مهم سیاست خارجی آمریکا مثل مذاکرات هسته‌ای ایران ایفا کنند.
گفتنی است باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در ابتدا تهدید به وتوی این طرح کرد اما پس از اعمال تغییرات و مصالحه بین نمایندگان دو حزب اعلام کرد این طرح را در چارچوب جدید امضا خواهد نمود. نکته اینجاست که اگر مقامات کاخ سفید دارای نیابت و مشروعیت از جانب کشور ایالات متحده هستند، لازم است تعهداتش در مذاکرات هسته‌ای مورد پذپرش قرار گیرد و چنانچه بر اساس قوانین داخلی این کشور هر گونه توافق هسته‌ای، باید از منظر کنگره آمریکا بگذرد، این امر مسلتزم آن است که ما باید با نماینده‌ای از کنگره و نه دولت آمریکا مذاکره کنیم. توافقات کشوری‌های مختلف با یکدیگر، از آن جهت که مذاکره‌کنندگان، نمایندگان کشورهای خود هستند، نمی‌تواند و نباید با قوانین بعدی تداخل داشته باشد. مسلم است که توافقات ما نمی‌تواند بر بسترهای سست بنا گردد و جریانات سیاسی آمریکا، هر روز تصمیم به تصویب قانون جدیدی بگیرند که اعتبار توافقات را زیر سوال ببرد. اگر کنگره (علی الخصوص مجلس سنا) با دولت این کشور اختلافاتی دارد باید پیش از هر گونه توافق نهایی حل شده باشد؛ در غیر این‌صورت نمی‌توان به تحقق توافقات امید داشت. به عبارت دیگر مذاکره‌کنندگان ایرانی لازم است و باید با توجه به نتیجه کلی تصمیمات تمام نهادهای قانونی آمریکا، به امضاء و اجرای توافق نهایی یا عدم اجرای آن مبادرت ورزند. نکته قابل تاملی که در این میان مطرح است، ابراز نگرانی مکرر و چندباره مقام معظم رهبری از روند مذاکرات به شکل جاری است؛ از جمله اینکه اخیراً فرمودند: «من نمی‌فهمم مذاکره در زیر شبح تهدید چه معنایی دارد؟». در نتیجه، مجلس شورای اسلامی نیز در پاسخ به گستاخی و زیاده‌خواهی کنگره و مقامات آمریکایی، طرحی برای مقابله با طرح نظارت کنگره بر توافق هسته‌ای آماده کرده است. روز گذشته در همین راستا طرح سه فوریتی نمایندگان مجلس برای توقف مذاکرات تا قطع تهدیدات آمریکا را کلید زدند. جواب تهدید - از جانب هر دولت زورگویی که باشد- تهدید است و طرح نمایندگان مجلس شورای اسلامی، یقیناً قدرت بیشتری در مذاکرات هسته‌ای به نمایندگان کشورمان خواهد داد. از سوی دیگر؛ تصویب طرح نظارت بر توافق هسته‌ای در کنگره آمریکا در واقع نوعی توهین به مذاکره‌کنندگان ۱+۵ نیز به شمار می‌آید زیرا توافق در جای دیگری صورت می‌گیرد اما تنفیذ و تصویب آن خارج از اراده مذاکره‌کنندگان در جلسات کنگره نهایی می گردد که در واقع توهین به مذاکره‌کنندگان اروپایی است. الزام کنگره آمریکا به تصریح رئیس جمهور این کشور مبنی بر عدم تضعیف تعهد ایالات متحده درباره امنیت رژیم صهیونیستی و یا حمایت از حق بقای آن، پرده از وابسته بودن تهیه‌کنندگان این طرح بر می‌دارد.
چه توافق هسته‌ای صورت بگیرد و چه نگیرد، رژیم کودک‌کش صهیونیستی امنیت نخواهد داشت و اگر شاهدیم که دولت منفور آمریکا با وجود ترسیم چنین خطوط قرمزی از سوی کنگره باز هم بر ادامه مذاکره اصرار می ورزد، مخالفین داخلی را از عواقب شکست مذاکرات برحذر می‌دارد و می‌گوید اگر توافق به بن بست برسد، همگان آمریکا را مقصر می‌دانند، نه از سر دلسوزی برای کشور ما بلکه به دلیل نیاز مبرمی است که در شرایط فعلی منطقه و جهان به تعامل با ایران مقتدر دارند. رئیس جمهور آمریکا در حالی در پیام نوروزی خود وعده گشایش اقتصادی به مردم ما می‌دهد که کارشناسان برجسته آمریکایی خبر از بحران شدید مالی آمریکا در آینده نزدیک می‌دهند. طرفه آنکه بر مسئولین ما فرض است که زیر بار مذاکره در شرایط تهدید نروند، نیاز آمریکا به مذاکره با ایران را به طور عمیق و شفاف درک کنند و از دادن پاسخ محکم به دشمن، هراس به دل خود راه ندهند زیرا مجلس شورای اسلامی و مردم غیور ایران همواره از موضع بر حق آنان دفاع خواهند کرد.
* نایب رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی
منبع: حمایت