نماینده/سیدعابدین نورالدینی: ۱- آقای روحانی روز یکشنبه در سخنرانی خود در همایش اقتصاد ایران، آنجایی که درباره ضرورت تغییر نگرش راهبردی در رابطه سیاست و اقتصاد سخن می‌گفتند؛ یادشان رفت این تکمله را هم بگویند که نسخه مطلوب او یعنی «یارانه سیاست به اقتصاد» یک آرمان و مطالبه دوردست نیست بلکه یک سال و نیم است که دولت او با تمام توان آن را در دستور کار قرار داده است. بله! مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم با منطق «یارانه سیاست به اقتصاد» آغاز شد. منطقی که اقتصاد را در صدر اولویت‌های خود قرار می‌دهد و تا جای ممکن سایر مفاهیم را پای آن ذبح می‌کند. آقای روحانی به گواهی خودش، وزیر خارجه‌اش و سایر افراد دخیل و نزدیک در مذاکرات هسته‌ای، در این راه با هیچ مانعی روبه‌رو نبوده است. حتی منتقدانی که هرازگاه نسبت به برخی رفتارهای تیم مذاکره‌کننده انتقاداتی داشته‌اند نیز تحمل نشدند و مورد هجوم اهانت و تهمت قرار گرفتند. دست آقای روحانی برای به نتیجه رساندن این نسخه کاملا باز بوده است. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نخستین رئیس‌جمهور ایران بود که با همتای آمریکایی خود گفت‌وگو کرد. وزیر امور خارجه و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز در سطوح مختلف با همتایان آمریکایی خود ارتباط داشته و مذاکره کرده و می‌کنند. رهبر انقلاب در عالی‌ترین سطح تصمیم‌گیری، ضمن تشریح و گوشزد کردن باید‌ها و نبایدها، تمام قد از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای حمایت کرده و می‌کنند و تعابیری برای تیم مذاکره‌کننده به‌کار برده‌اند که برگ اعتبار تیم مذاکره‌کننده در داخل و خارج شده است. مجلس اصولگرا نیز کاملا دست دولت را برای این مذاکرات باز گذاشته است. به‌رغم ایرادات و اشتباهات مهلک تیم مذاکره‌کننده اما صدا و سیمای جمهوری اسلامی به منتقدان رفتار تیم مذاکره‌کننده بویژه توافق ژنو، اجازه حضور در تلویزیون و رادیو نمی‌دهد و تماما یک منولوگ هسته‌ای برای حمایت از تیم مذاکره‌کننده به‌راه افتاده است. همه این شرایط برای آن فراهم شد تا دولت آقای روحانی که معیشت را به مذاکرات هسته‌ای گره زده بود؛ بتواند نسخه «یارانه سیاست به اقتصاد» را اجرا کرده و معیشت را از طریق مذاکرات هسته‌ای بهبود بخشد. بنابراین بیش از یک سال است نسخه مطلوب آقای روحانی یعنی «یارانه سیاست به اقتصاد» در حال اجرا و آزمون است.
۲- در حوزه فنی نیز همین نسخه اعمال شد. در توافق ژنو ایران رسما از حقوق مصرح خود در ان‌پی‌تی عقب‌نشینی کرد. یعنی ایران در توافق ژنو از حقوقی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همه کشورهای عضو به‌رسمیت شناخته بود؛ عقب‌نشینی کرد! بخش مهمی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران تعطیل شد و دستاوردهای مهمی نیز از بین رفت. در این سو، در ایران تقریبا موضوع حل نشده‌ای نمانده و همه چیز روشن است. آنچه آمریکایی‌ها از آن به عنوان break out یاد می‌کنند دیگر برای آنها دغدغه و مساله نیست. آنها تمام مجاری مربوط به
break out را تحت کنترل دارند. محدودیت غنی‌سازی ایران در سطح و اندازه دیگر محل اختلاف نیست. ماشین‌های غنی‌سازی که در همان ژنو تمام شد. بهانه پلوتونیوم هم با پیشنهاد بازطراحی رآکتور اراک مرتفع شده است و این آخری، محدودیت ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نیز یا از طریق انتقال به روسیه یا هر اقدام محدودکننده دیگری قابل رفع است. به موازات این اقدامات، بازرسی‌ها نیز ادامه خواهد داشت. مدالیته ۶ ماده‌ای صالحی و آمانو یک تجربه موفق برای غرب بود. با این حال اما طرف آمریکایی زمانی که موعد تعهداتش رسید؛ توافق ۶ ماهه ژنو را ۷ ماه دیگر به تاخیر انداخت. دلیل هم مشخص است. آمریکایی‌ها تحریم‌ها را لغو نمی‌کنند. براساس اخباری که منابع رسمی هنوز تایید نکرده‌اند؛ آمریکایی‌ها در مسقط و وین صراحتا اعلام کرده‌اند تا ۱۵ سال آینده تحریم را لغو نمی‌کنند. چرا؟ جواب این سوال را جواد ظریف بارها و بارها داده است. موضوع هسته‌ای نیست. ماجرا سیاسی است. همان سیاستی که قرار بود یارانه اقتصاد از آن گرفته شود. سیاست یارانه‌اش را داد. توافق ژنو و ادامه آن تا تیرماه سال آینده سند آن است. اما آیا اقتصاد درست شد؟
۳- اخیرا یکی از سازمان‌های معتبر در ایران درباره مذاکرات هسته‌ای نظرسنجی کرده است که نتایج آن قابل تامل و خیره‌کننده است. این نظرسنجی البته ۲ بار طی یک سال اخیر انجام شده است. یک بار ۹ آذرماه سال گذشته یعنی ۶ روز پس از توافق ژنو و یک بار نیز ۸ آذرماه امسال. با این حال اما سوالات نظرسنجی یکسان بوده است. اما نتایج این نظرسنجی‌ها؛ به عنوان مثال در نظرسنجی سال گذشته ۷۰ درصد شرکت‌کنندگان معتقد بودند به تبع توافق ژنو، وضعیت معیشتی بهبود خواهد یافت. اما در نظرسنجی صورت گرفته در ۸ آذرماه امسال، تنها ۳۷ درصد شرکت‌کنندگان نسبت به اثرگذاری مذاکرات بر معیشت ابراز امیدواری کرده‌اند. یا در سوال دیگر، ۳۲ درصد شرکت‌کنندگان سال گذشته نسبت به ۱+۵ اعتماد داشته‌اند که این رقم در نظرسنجی امسال به ۱۲ درصد رسیده است. از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی پرسیده شد آیا ۱+۵ غنی‌سازی ایران را خواهد پذیرفت؟ سال گذشته یعنی چند روز پس از آنکه آقای روحانی در نامه معروف خود به رهبری اعلام کردند غرب حق غنی‌سازی ایران را پذیرفته، ۵۸ درصد شرکت‌کنندگان به این سوال جواب مثبت دادند اما در نظرسنجی امسال ۱۷ درصد به این سوال جواب مثبت داده‌اند. حتی اگر نظرسنجی نیز به عنوان ملاک قرار نگیرد، این واقعیت قابل انکار نیست که افکار عمومی در ایران براساس یکسری مشاهدات و برآوردها، دیگر همانند سال گذشته نسبت به این مذاکرات خوشبین نیست.
با در نظر گرفتن این شرایط بدیهی است در روزهایی که اوباما راضی به لغو تحریم‌ها نمی‌شود و پاسخ یارانه سیاست را نمی‌پردازد؛ در ایران افکار عمومی نسبت به غرب و به طور کلی نسخه وابستگی اقتصاد به سیاست بی‌اعتماد می‌شود. این تغییر در نگرش افکار عمومی در ایران کاملا قابل درک است. البته این روند در ادامه تشدید نیز خواهد شد. بویژه زمانی که مردم مشاهده می‌کنند نفت، یعنی کالای استراتژیک آنها نیز قربانی همین نسخه شده است و اکنون در بازارهای جهانی نیم بها خرید و فروش می‌شود! کاهش قیمت نفت تابع مستقیم وابستگی اقتصاد به سیاست است. اقتصاد که به سیاست وابسته شود، سرنوشت گستره وسیعی از معیشت مردم نیز تابع تصمیمات سیاسی می‌شود و این یک اشتباه مهلک است.
البته یکی دیگر از نکاتی که درباره پیشنهاد رفراندوم به اذهان متبادر می‌شود، انسداد فضای سیاسی است. پناه بردن به رفراندوم در واقع فرار از تعاملات سیاسی است. اگر یارانه سیاست کارگشا بود، وفاداران از آن بهره‌مند می‌شدند.