به گزارش نماینده، هفدهم مرداد ماه سال۱۳۷۷. اینجا محل کنسولگری ایران در مزار شریف است، من محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران هستم، گروه طالبان چند ساعت پیش وارد مزار شریف شدند.
خبر فوری:«مزار شریف به دست طالبان سقوط کرد، عده‌ای از افراد طالبان در محوطه کنسولگری دیده می‌شوند به من بگویید که چه وظیفه‌ای...»
و ناگهان ارتباط تلفنی قطع می‌شود...
این آخرین پیام و مکالمه شهید محمود صارمی با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) بود.
محمود صارمی از جمله خبرنگاران پرتلاش و آزادهای بود که از حضور در خطرناکترین میدانها ترس به دل راه نداد و به رسالت خویش تا انتها وفادار ماند.
هفدهم مرداد ۱۳۷۷، هیچگاه از یادمان نمیرود. روزی که یکی از اصحاب رسانه، یعنی محمود صارمی، خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی به دست عوامل گروه طالبان به خیل عظیم شهدا پیوست و یک سال بعد در نخستین سالگرد این رخداد به پاس قدردانی از مقام و حرفه شهید صارمی، با تصمیم شورای فرهنگ عمومی کشور، هفدهم مرداد به نام «روز خبرنگار» نامگذاری و در تقویم شمسی ثبت شد.
هفدهم مرداد، نمادی از تلاش و سختکوشی کبوترانی است که عاشقانه و بیپروا در عرصه وسیع اطلاع‌رسانی جان خود را بر کف نهاده و با عشقی وصفناپذیر به کار و حرفه خود، پروازی بی‌پایان و خستگیناپذیر را دنبال می‌کنند.
و بر همین اساس بود که به مناسبت شهادت محمود صارمی، خبرنگار اعزامی خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف افغانستان توسط گروه افراطی طالبان، روز هفدهم مرداد در جمهوری اسلامی ایران به عنوان روز خبرنگار نامگذاری شد.
بد نیست کمی بر اهمیت خبر و خبررسانی توجه کنیم؛ روزنامه به طور خاص و مطبوعات به طور عام در تکوین افکار عمومی بسیار موثرند. برای نشان دادن اهمیت سیاسی مطبوعات بود که بر آن «رکن چهارم دموکراسی» نام نهادند.
مطبوعات و سایر وسایل ارتباط جمعی که به منظور تشریح، تجزیه و تحلیل و تفسیر وقایع و مسائل اجتماعی و ارائه افکار و عقاید عمومی و انعکاس مشکلات و معضلات جمعی، عرضه می‌شوند عنصر اساسی رشد و توسعه فکری در دنیای امروز هستند.
از زمانی که مطبوعات، رکن چهارم دموکراسی قلمداد شد تأثیرات شگرفی بر مطبوعات به وجود آمد و مطبوعات از یک نهاد کاملاً مخبر و ناقل اطلاعات، به یک نهاد موثر و کارا که می‌توانست تاثیرات عمیقی را بر مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم و حکومت بگذارد، تبدیل شد.
با گذشت زمان و گسترش مفهوم‌هایی چون آزادی بیان، حقوق بشر و امثال آن، کم کم مطبوعات هم از قید و بند حاکمان رهایی یافتند و به نشر و اشاعه واقعیات جامعه پرداختند و این چنین بود که سیل اخبار به روی جامعه و مردم باز شد.
صرفنظر از اهمیت مطبوعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی باید گفت؛ امروز که عرصه خبر با دهه‌های گذشته تفاوت چشمگیری یافته و آزادی تبادل اطلاعات موجب رونق رسانه‌های مکتوب و شفاهی شده است به همان میزان نیز مشکلات خبرنگاران دست نخورده باقیمانده و در مواقعی رشد یافته است.
اکنون در اولین سال از روز خبرنگار در دولت تدبیر و امید در حالی خبرنگاران در انتظار گشوده شدن درهای امید هستند که حجت‌الاسلام روحانی ریاست جمهوری وعده‌هایی را به عنوان هدیه روز خبرنگار برای خبرنگاران درنظر می‌گیرد.
وی بیان داشت که دولت لایحه‌ای را در زمینه انجمن مربوط به صنف خبرنگاران تهیه خواهد کرد تا این انجمن بتواند در زمینه کار خبرنگاران فعال باشد و اگر تخلفی انجام گرفت، این انجمن در مورد آن اعلام نظر کند.
وی افزود: در بخش رفاهی نیز اگر در شرایط خاصی مشکل بیکاری برای خبرنگاران به وجود بیاید، نسبت به بیمه تکمیلی آنها اقدام خواهد شد و در روز خبرنگار به وزیر ارشاد و وزیر کار و امور اجتماعی ابلاغ می‌شود که این مسأله را در دستور کار خود قرار داده و عملیاتی کنند.
روحانی ادامه داد: آموزش رایگان فنی کار خبرنگاری نیز از دیگر هدایای دولت برای خبرنگاران کشور در نظر گرفته شده است.
درباره مسائل و مشکلات حوزه خبر، اطلاع‌رسانی و دغدغه فعالان این عرصه، کافی است پای درد و دل خبرنگاران و روزنامهنگاران نشست، تمامی ندارد. این درد و دل‌ها؛ اما کیست که گوش جان به صحبت‌های در دست‌بگیران قلم آگاهی جامعه سپارد و چاره‌ای بر رفع معضلات فعالان این عرصه پیش‌رو قرار دهد.
نبود امنیت شغلی و روانی، عدم در نظر گرفتن تسهیلات ویژه‌‌ای که برای اکثر مشاغل در کشور در نظر گرفته شده از جمله وام مسکن، وام‌‌های کوتاه مدت و بلند مدت، بیمه، تسهیلات بازنشستگی و غیره برای خبرنگاران، قرار گرفتن در معرض بسیاری از بیماری‌های که با استرس سر و کار دارد از جمله دغدغههای خبرنگاران و فعالان عرصه خبر و رسانه است.
اما کیست که پاسخی شفاف به معضلات این قشر ارائه دهد؟ پاسخ این پرسش را تمام خبرنگاران می‌دانند، معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد بدون شک می‌تواند از متولیان اصلی در این زمینه باشد که باید پاسخی روشن، صریح و شفاف به اهالی قلم و رسانه ارائه دهد اما این طور که به نظر می‌رسد برای معاونت مطبوعاتی ارشاد پاسخ به پرسش‌های متداول خبرنگاران بی‌اهمیت است.
از زمانی که حسین انتظامی سکاندار معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد در دولت یازدهم شده است (نوزدهم شهریور سال گذشته)، بارها و بارها سوالات متداول خبرنگاران برای وی به منظور ارائه پاسخی روشن به این اعضای خانواده اطلاع‌رسانی ارسال شده است اما متاسفانه تا این لحظه پاسخی را از سوی این مسئول اطلاع رسانی در وزارت ارشاد دریافت نکرده‌ایم.
۱- خبر خوشی برای خبرنگاران و فعالان این عرصه همزمان با روز خبرنگار دارید؟
۲- سازمان نظام صنفی رسانهای برای دفاع از حقوق خبرنگاران چه زمان تشکیل خواهد شد؟
۳- آیا خبرنگاران می‌توانند منتظر هدیه وزارت ارشاد به مناسبت روز خبرنگار باشند؟
۴- با توجه به اینکه هم‌اکنون بسیاری از خبرنگاران و روزنامهنگاران تحت پوشش خدمات بیمه‌ای نیستند، برنامه معاونت مطبوعاتی ارشاد برای تحقق این مهم چه خواهد بود؟
۵- هم‌اکنون خبرنگاران و روزنامهنگاران برای بازنشستگی با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند، چه برنامه‌ای برای بازنشستگی خبرنگاران در پیش رو دارید، آیا حرفه خبرنگاری به طور قطع جزء مشاغل سخت قرار گرفت؟
این‌‌ها بخشی از سوالاتی که برای این مقام مسئول در وزارت ارشاد فکس و ایمیل شده است اما سکوت معاونت مطبوعاتی ارشاد تنها پاسخ این سوالات بوده است.
باید دید که پاسخگویی به مشکلات و معضلات خبرنگاران از سوی مسئولان رسانه‌ها و کارشناسان علوم ارتباطات چه میزان دارای اهمیت است.
ضرورت تضمین امنیت شغلی و روانی خبرنگاران
محمود عاطفی، رئیس سازمان بسیج رسانه با بیان اینکه نگاه ابزاری مجامع سیاسی به حوزه اطلاع‌رسانی بزرگترین آفت در این عرصه است، گفت: باید تضمین‌ها لازم برای تأمین امنیت شغلی و روانی خبرنگاران به منظور رسالت امور اطلاع‌رسانی ایجاد شود.
رئیس سازمان بسیج رسانه اظهار داشت: هم اکنون دغدغه حوزه رسانه و خبرنگاران اطلاع‌رسانی صحیح و هدایت افکار عمومی است.
وی با تأکید بر ضرورت از میان برداشتن موانع بر سر راه خبرنگاران به منظور تحقق رسالت حرفه اطلاع‌رسانی ادامه داد: در این باره مجموع قوانین برای اینکه خبرنگاران به رسالت اصلی خود بپردازند مورد تأکید قرار گرفته است.
وی ایجاد فضای سیاسی نابخردانه و مسموم را مانع از آن دانست که خبرنگاران بتوانند به هویت وجودی رسالت خود آن طور که باید بپردازند.
لزوم حمایت بیشتر مسئولان از خبرنگاران زن در برابر مخاطرات و فشارهای روحی
همچنین ایراندخت فیاض، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با اشاره به لزوم حضور زنان در حرفه خبرنگاری گفت: در صورتی که حمایت‌های بیشتر و همه‌جانبه از خبرنگاران زن در برابر فشارهای روحی وجود نداشته باشد، این حرفه به شغلی پرخطر برای آنها تبدیل می‌شود.
این فعال جامعه زنان افزود: با توجه به اینکه زنان بیش از نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند بنابراین زنان می‌توانند ارتباط بهتری با آنها برقرار می‌کنند و از طرفی لایه‌‌های مختلف مخاطب، ادبیات مختلفی را می‌طلبد که ضرورت حضور خبرنگاران در این حرفه را پررنگ تر می‌کند
خبرنگاران عموماً از امنیت شغلی لازم برخوردار نیستند
محمدتقی روغنی‌ها سرپرست موسسه ایران با تأکید بر ضرورت توجه وزارت ارشاد به رفع دغدغههای خبرنگاران، گفت: در حال حاضر اکثر خبرنگاران از امنیت شغلی و روانی لازم برخوردار نیستند.
وی با بیان اینکه برای از میان برداشتن دغدغه خبرنگاران در مرحله نخست باید نگرانی‌‌های آنها رفع شود، اظهار داشت: نگرانی اصلی خبرنگاران نبود امنیت شغلی در این حرفه است.
سرپرست روزنامه ایران بیان داشت: خبرنگاران نباید احساس این را داشته باشند که با هر بحث و انتقادی که وارد می‌کنند شغل و حیثیت آنها مورد تنش قرار گیرد.
وی با تأکید بر ضرورت فراهم کردن فضای بدون تنش برای خبرنگاران به منظور پیشبرد رسالت آنها، ادامه داد: البته در این میان وظیفه اصحاب رسانه است که عملکرد حرفه‌ای داشته باشند و چارچوب‌های اخلاقی و حرفه‌ای مبنای کار آنها قرار گیرد.
روغنی‌ها با اشاره به دیگر دغدغههای خبرنگاران از جمله تأمین مسکن، بیمه و بازنشستگی، ابراز داشت: کارفرما و مدیران جراید و رسانه‌ها در مرحله نخست موظف هستند تا خبرنگاران را تحت پوشش بیمه قرار دهند.
صنعت رسانه زیر سرم دولت است
سعید تقی‌پور، رئیس شورای سردبیری روزنامه جهان اقتصاد با انتقاد از اینکه در کشور صنعت رسانه زیر سرم دولت است، گفت: لازم است معاونت مطبوعاتی ارشاد درصدد به تصویب رساندن آیین نامه اجرایی قانون دسترسی آزاد به اطلاعات باشد.
وی صنعت رسانه کشور هنوز به بلوغ نرسیده است، اظهار داشت: در حال حاضر فضا و شرایط لازم برای رشد و بلوغ حوزه رسانه کشور فراهم نشده است.
رئیس شورای سردبیری روزنامه جهان اقتصاد بیان داشت: به علت ضعف و رشد اندک حوزه رسانه در کشور، بسیاری از عوارض و تبعات منفی متوجه خبرنگاران می‌شود.
وی با بیان اینکه متأسفانه صنعت رسانه اجازه رشد ندارد، ابراز داشت: این در حالی است که هم‌اکنون در بسیاری از کشورها صنعت رسانه‌ها حوزه‌ای سود‌آور است.
تقی‌پور بیان داشت: در کشور ما صنعت رسانه زیر سرم دولت است و اگر این سرم (یارانه) به مطبوعات نرسد، شاهد از دست رفتن آنها می‌شویم.
رئیس شورای سردبیری روزنامه جهان اقتصاد ادامه داد: باید برای خبرنگاران و رسانه‌ها، آزادی عملکرد وجود داشته باشد تا بتوانند رشد کنند.
مشکلات خبرنگاران جدی گرفته نشده است/تریبونی برای بازگویی معضلات نیست
همچنین علی گرانمایه‌پور استاد علوم ارتباطات با بیان اینکه تریبونی برای بازگویی مشکلات و معضلات خبرنگاران وجود ندارد، گفت: مشکلات خبرنگاران از سوی مسئولان مربوطه در وزارت کار و رفاه اجتماعی جدی گرفته نشده است.
وی در ادامه تعیین تکلیف معیشت، بیمه، بازنشستگی و همچنین پاسخگویی به بسیاری از دغدغههای خبرنگاران را مستلزم تشکیل سازمان نظام جامع صنفی رسانهای کشور عنوان کرد.
وی بیان داشت: متأسفانه در حال حاضر قانون کار، سختی کار خبرنگاران را جدی نگرفته است و مسئولان ذی‌ربط به این مهم معتقد نیستند.
این استاد علوم ارتباطات اضافه کرد: دولت به بسیاری از صنوف وعده‌هایی داده است این در حالی است که وعده‌ای از سوی دولت به صنف رسانه داده نشده و اقدام خاصی نیز صورت نپذیرفته است.
گرانمایه‌پور افزود: باید تلاش شود تا سیاست دست از سر روزنامهنگاران بردارد و حوزه سیاست و روزنامه‌نگاری از هم جدا شود.
وی متذکر شد: لازم است فضایی ایجاد شود تا روزنامهنگاران فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی فعالیت کنند.
استاد علوم ارتباطات با انتقاد از بی‌توجهی به مسائل و مشکلات خبرنگاران، گفت: خبرنگاران تریبون تمام صنوف هستند در حالی که برای بازگویی مشکلات این قشر تریبونی وجود ندارد.
رسانه‌ها برای ساعت کار خبرنگاران زن سیاستهای خاصی را تدوین کنند
عفت شریعتی، مشاور امور بانوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: با توجه به اینکه خبرنگاری شغلی است که تابع زمان و ساعت نیست رسانه‌ها بهتر است برای ساعت کار خبرنگاران زن سیاستهای خاصی را تدوین کنند.
بازگویی این مطلب خالی از لطف نیست که خبرنگاران برای برخورداری از برخی تسهیلات به سامانه «سمان» پناه برده بودند که بر اساس سیاستهای معاونت مطبوعاتی ارشاد در دولت یازدهم فعالیت این سامانه متوقف شد و هم اکنون منتظر از سرگرفته شدن فعالیت این سامانه با دستور‌العمل جدید هستند.
منبع: فارس