نماینده - انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی برگزار شد که جنگ تحمیلی به پایان رسیده بود و جامعه در دوران سازندگی به سر می‌برد. روند اجرایی، فرهنگی و اقتصادی ایران تغییر پیدا کرده و توجه به اقتصاد بازار آزاد و تمایل بیشتر سرمایه‌گذاران به فعالیت اقتصادی، ذائقه اقتصادی و به تبع آن سیاسی مردم را متحول کرده بود.
در کنار این، جناح چپ که در انتخابات گذشته کرسی‌های بیشتری را در مجلس به دست آورد، با کم‌اقبالی عمومی شعارهایش مواجه شده بود.
پس از وفات امام خمینی در ۱۴خرداد ۶۸ صف بندی های سیاسی در كشور چینش جدید و نظم متفاوتی یافت. یكی از مهم ترین وقایع موثر در این انتخابات ، ریاست جمهوری دوره پنجم و خداحافظی آیت الله هاشمی رفسنجانی با صندلی ریاست مجلس شورای اسلامی بود. پستی كه از آغاز تشكیل مجلس در جمهوری اسلامی ایران همواره با نام هاشمی قرین بود.
عدم حضور هاشمی در مجلس رقابت فراكسیون های چپ (اكثریت) و راست (اقلیت) مجلس سوم را در شرایط جدید كشور به خوبی نمود و بروز داد.
پس از از جدا شدن هاشمی از مجلس بر سر تعیین جانشین وی بین فراكسیون های اصلی مجلس اولین رقابت نیمه رسمی دو جناح در شرایط جدید كشور به وقوق پیوست.
نامزد فراكسیون اكثریت مهدی كروبی نماینده تهران و نایب رئیس مجلس اول در زمان ریاست هاشمی بود و در مقابل وی هم علی اكبر ناطق نوری دیگر نماینده تهران و رئیس فراكسیون اقلیت كاندیدا شده بود.
هر چند با توجه به اكثریت جناح چپ ریاست كروبی از قبل مسجل می نمود اما فراكسیون اقلیت با دادن صد رای به ناطق نوری نشان داد كه بر خلاف هاشمی كه دو جناح بر ریاست وی اتفاق نظر داشتند كروبی از حمایت جناح متمایل به جامعه روحانیت مبارز برخودار نیست و این گونه بود که جامعه روحانیت مبارز به نوعی حضور خود را در مجلس به طرف مقابل یادآوری کرد .
آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت حسین كمالی، مصطفی معین و محسن نوربخش از نمایندگان مردم تهران و حسین محلوجی نماینده مردم كاشان را همراه خود به دولت برده بود و بدین ترتیب بین دو جناح بر سر تعیین جانشینان این نمایندگان نیز در انتخابات میان دوره ای مجلس رقابت پیش آمد.
بهزاد نبوی یكی از وزرای راه نیافته به كابینه جدید هم برای انتخابات میان دوره ای مجلس ثبت نام كرد تا جای نمایندگانی را كه به دولت نقل مكان كرده بودند پر كند.
گفتنی است در آخرین روزهای عمر دولت موسوی هم بهزاد نبوی كه وزیر صنایع سنگین بود علی رغم این كه در لیست وزرای دولت جدید جای خود را به نژاد حسینیان داده بود توسط جناح اقلیت مجلس سوم به علت تخلفات گسترده و سوء استفاده های مالی در شركت سایپا استیضاح شد. این بار شایعه رد صلاحیت او توسط شورای نگهبان دستاویز مناسبی برای جناح چپ بود تا باز هم بحث حمایت شواری نگهبان از جناح راست را همانند انتخابات مجلس سوم مطرح كنند و با دو قطبی كردن فضا آرای لازم را برای ورود به مجلس كسب كنند.
هر چند این تقابل اولین زورآزمایی جدی دو جناح در شرایط جدید كشور بود اما این كه نبوی نامزد مورد حمایت جناح چپ در تهران علی رغم تایید صلاحیت باز هم نتوانست به مجلس راه یابد قابل توجه ترین اتفاق رقابت سیاسی به شمار می رود.
در این انتخابات آقایان محتشمی و سرحدی زاده كه از وابستگان جناح چپ به حساب می آمدند و همچنین اقای موحدی كرمانی و خانم بهروزی كه مورد حمایت جناح راست بودند به عنوان نمایندگان مردم تهران در انتخابات میان دوره ای به مجلس راه یافتند.
این نتیجه نشان داد كه كفه ترازوی مقبولیت عمومی كه به خصوص در دوران انتخابات مجلس سوم بر اثر عملكرد طیفی از جناح راست و همچنین تبلیغات جناح چپ شدیدا به سود جناح چپ سنگین شده بود در حال متعادل شدن و حتی سنگین شدن به سود گروه های وابسته به جناح راست می باشد. رک هادی سجادی پور، دوره چهارم مجلس شورای اسلامی، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۸،ص۳۹ـ ۳۸
اتفاق بعدی كه در ملتهب تر شدن فضای رقابت های سیاسی نقش عمده ای داشت مصوبه مجلس خبرگان رهبری در مورد مرجعیت شورای نگهبان در رسیدگی به صلاحیت نامزدهای انتخابات خبرگان رهبری بود با توجه به این كه بر اساس قانون اساسی مجلس خبرگان رهبری مستقل ترین نهاد نظام اسلامی است تعیین آیین نامه های مربط به تعداد خبرگان ، نحوه انتخاب آنها، مرجع تعیین و تایید اولیه صلاحیت نامزدها و ... به عهده خود اعضا و نمایندگان این مجلس است.
در روز ۲۷تیر ماه ۱۳۶۹ علی اكبر محتشمی پور وزیر سابق كشور و نماینده جدید مردم تهران در مجلس كه سابقه مخالفت ها و عدم همكاری وی با شورای نگهبان به انتخابات مجلس سوم می رسید در نطق پیش از دستور خود گفت :متاسفانه اخیرا شاهد تحركاتی در جهت تضعیف خبرگان هستیم این تحركات مقام و منزلت مجلس خبرگان را از حد فعلی به مجلسی كه فقط نماینده تفكر جناح خاصی باشد تنزل می دهد. رک مشروح مذاکرات مجلس ، ۲۷ تیر ماه ۱۳۶۹
حربه ای که کند شد !
امام خمینی قبل از وفات مولفه ی اصلی تبلیغات جناح چپ را ناكارآمد كرده و وجهه جناح راست را از برچسب طرفداری از از اسلام امریكایی پاك كردند و حتی جدا شدن فرزندان انقلابی شان از جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را كه یكی از گروه های اصلی جناح راست به شمار می رفت یكی از عوامل گرفتار شدن آنان به دام اسلام امریكایی نامید.
از سوی دیگر پس از رحلت امام جناح چپ مناصب كلیدی خود را در دفتر حضرت امام و بالطبع نفوذ ویژه سیاسی خود را در كشور از دست داد و نتواست جایگزینی برای آنان پیدا كند و در نتیجه در راه ترمیم موقعیت خود در كشور و سازگار شدن با وضع جدید شكست خورد.
از طرف دیگر طیف راست كه پیش از این از برچسب حمایت از اسلام امریكایی و ضدیت با ولایت فقیه در انتخابات مجلس سوم به شدت ضربه خورده بود این بار پیشقدم شد و در رونامه ها و نطق های پیش از دستور اعضایش در مجلس جناح چپ را به ضدیت با دولت و همچنین مخالفت با ولایت فقیه و رهبری جدید متهم نمود و همچنین با استناد به عملكرد جناح چپ در مجلس سوم آنان را مانعی در راه سازندگی كشور نامید. رک هادی سجادی پور، دوره چهارم مجلس شورای اسلامی، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۸،صفحه ۵۶
دیدار مدعیان خط امام با دشمن امام
البته عملكرد وابستگان به جناح چپ در مجلس هم به گونه ای بود كه به شكل گیری این تلقی در میان عامه مردم دامن می زد و چرخه آنها را هر روز مخدوش تر می ساخت. یكی از كارهای این طیف دیدار نزدیك به صد تن از آنان با آیت الله منتظری در اواسط سال ۱۳۷۰ بود در این دیدار نمایندگان كه عمدتا بعد از فوت حضرت امام در شمار مقلدین وی قرار گرفته بودند از آیت الله منتظری خواستند تا به تشكیل جلسات درس و بحث به حوزه و نظام گرمی ببخشد این دیدار كه با تلاش حجت الاسلام حسین هاشمیان نایب رئیس مجلس اول و مرتضی الویری رئیس كمیسیون برنامه و بو دجه مجلس كه البته یكی از منشی های مجلس هم بود ترتیب یافت باعث شد تا صف بسیاری از این افراد از نیروهای نظام و انقلاب جدا شود. رک علی شكوهی، نشریه ارزشها، ش۱۶۵
جناح راست در مقابل این اقدام به شدت موضع گرفت و در نطق های پیش از دستور نمایندگان اقلیت در مجلس و همچنین روزنامه های خود به شدت از این اقدام انتقاد كرد و آن را مقابله با نظرات امام و تلاشی برای به صحنه آوردن دوباره آیت الله منتظری نام نهاد.
این شرایط فضای كشور را به گونه ای خاص درآستانه انتخابات مجلس چهارم صف بندی كرده بود به طوری كه مواضع جناح چپ در قبال دولت و مخالفت آنها با دولت نوعی نزدیكی اجباری را میان جناح راست و طیفی از وزیران همفكر هاشمی رفسنجانی به وجود آورد قرابتی كه نتیجه آن در انتخابات مجلس چهارم به خوبی بروز یافت. رک مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، ۱۸ خرداد ۱۳۹۲
گام های متزلزل
طیف چپ از همان ابتدا در این دوره از انتخابات گام‌ها را متزلزل برداشته بود. عناصر وابسته به این جریان در نشست‌های سیاسی خود نگرانی‌هایشان را درباره مسئله بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی عنوان می‌کردند.
در آستانه برگزاری انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی، قوای مقننه و مجریه با تفسیر جدید شورای نگهبان از نحوه نظارت بر انتخابات تحت عنوان نظارت استصوابی رو‌به‌رو شدند.
در این دوره، وزارت کشور در اختیار عبدالله نوری بود. وی با این‌که سعی می‌کرد چهره‌ای مستقل از خود به نمایش بگذارد، اما تمایلات چپگرایانه وی قابل کتمان نبود.
به همین دلیل از نظر وزارت کشور، مسئله نظارت استصوابی دخالت در امور اجرایی تلقی می‌شد و نوری نمی‌توانست نارضایتی خود را از شورای نگهبان اعلام نکند. حتی زمانی که وی برای ایراد سخنرانی به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم دعوت شد با اشاره به ابهامات حقوقی، خواستار شفافیت بیشتر این موضوع شد.
برای روشن شدن ابهامات موجود، نوری با رهبر معظم انقلاب ملاقات کرد. در این دیدار، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تائید نظر شورای نگهبان، استصوابی بودن نظارت این شورا را مورد تاکید قرار دادند و از این پس وزیر کشور عنوان کرد که با اعلام نظر رهبر معظم انقلاب هرگونه ابهامی در این مورد برای وزارت کشور رفع شده است.
در جریان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان نمایندگی انتخابات مجلس شورای اسلامی ، بسیاری از نامزدهای طیف چپ رد صلاحیت شدند. این رد صلاحیت‌ها بیشتر از سوی هیات‌های اجرایی صورت گرفت، هیات‌هایی که از سوی وزارت کشور معرفی شده بودند و بسیاری از اعضای آن لزوما از منسوبان به طیف اصولگرا نبودند.
آیت‌الله احمد جنتی از اعضای شورای نگهبان در همان مقطع، در گزارشی که از روند عملکرد هیات‌های اجرایی و نظارت ارائه کرده بود، گفت: «هیات اجرایی تهران صلاحیت ۱۸۰ نفر را رد کرده بود، اما شورای نگهبان ۷۶ نفر از آنان را دارای صلاحیت تشخیص داد... به هیات‌های بررسی‌کننده صلاحیت داوطلبان اکیدا توصیه شده بود که ضوابط را در نظر بگیرند و کاری به طرز تفکر افراد نداشته باشند.»
وقتی حسن روحانی در لیست جناح راست وارد مجلس می شود !
در این دوره جریان راست برای دستیابی به کرسی‌های بیشتر در مجلس شورای اسلامی به سازماندهی همه نیروهای خود دست یازید و با همه گروه‌های همفکر ائتلاف کرد.
جامعه روحانیت مبارز با شعار پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری و حمایت از هاشمی به همراه جامعه وعاظ تهران، جمعیت موتلفه اسلامی، جامعه اسلامی مهندسین، جامعه اسلامی دانشگاهیان، جامعه اسلامی فرهنگیان، جامعه زینب، جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف و بازار تهران، کانون انجمن‌های اسلامی فارغ‌التحصیلان شبه قاره هند، کانون هماهنگی انجمن‌های اسلامی کارخانجات و شرکت‌های استان تهران، ستاد هماهنگی انجمن‌های اسلامی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی، نامزدهای خود را برای شرکت در چهارمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی به شرح ذیل معرفی کرد:
محمدعلی موحدی کرمانی، سیدعلی غیوری، علی‌اکبر ناطق نوری، عباسعلی عمید زنجانی، علی موحدی ساوجی، محسن مجتهد شبستری، سیدعلیاکبر حسینی، قربانعلی دری نجف‌آبادی، سیدعلیاکبر ابوترابی، سیدرضا تقوی، سیدمحمود دعایی، عباس شیبانی، سعید رجایی خراسانی، مرتضی نبوی، علی‌نقی سیدخاموشی، حبیب‌الله عسگراولادی، محمدرضا باهنر، محمدجواد لاریجانی، سیدمحسن یحیوی، علی عباسپور تهرانی، هاشم رهبری، کاظم سیفیان، شهاب‌الدین صدر، محمود صابر همیشگی، مریم بهروزی، مرضیه وحید دستجردی، نفیسه فیاض‌بخش، پروین سلیحی(لبا‌ف‌نژاد)، منیره نوبخت و حسن روحانی.
علاوه بر تشکل‌های همسو با جامعه روحانیت مبارز برخی از گروه‌های دانشجویی نیز با ارائه فهرست جداگانه در کنار تائید بسیاری از نامزدهای فهرست جامعه روحانیت مبارز به معرفی برخی از نامزدهای اختصاصی خود پرداختند که از آن جمله می‌توان به اتحادیه انجمن‌های اسلامی و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی اشاره کرد.
علاوه بر تهران در بسیاری از شهرستان‌ها نیز نامزدهای انتخاباتی همسو با جریان اصولگرا با شعار محوری پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری و حمایت از هاشمی وارد عرصه رقابت سیاسی شدند.
عملکرد مجلس سوم که طیف چپ در آن اکثریت داشت چندان با سیاست‌های جدیدی که دولت برای ورود به مرحله تازه و نو برای پیشبرد روند اجرایی کشور در نظر گرفته بود همخوانی نداشت. به همین دلیل براساس تصور عمومی که البته تبلیغات رسانه‌ای جریان اصولگرا نیز در به وجود آمدن آن بی‌تاثیر نبود، مجلس آینده حال و هوای دیگری می‌طلبید تا در آن فضا، تصمیمات و طرح‌های اعضای کابینه بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و با مصوبات مجلس راه برای بازسازی و نوسازی کشور فراهم آید.
با توجه به روند قضایا، مجمع روحانیون مبارز و گروه‌های همسو تصمیم گرفتند در انتخابات شرکت نکنند، اما بعدها بنا به توصیه رهبر معظم انقلاب با انتشار بیانیه‌ای عزم خود را برای حضور در انتخابات اعلام و عنوان کردند که فقط به خاطر رهبری در این عرصه شرکت می‌کنند.
با این همه مجمع روحانیون مبارز با شعار خط امام(ره)، ولایت فقیه، قانون اساسی و حل مشکلات اقتصادی در جهت حمایت از محرومان و مستضعفان عزم خود را برای حضور فعال در عرصه انتخابات جزم کرد و در نهایت نامزدهای خود را در تهران به این شرح اعلام کرد: مهدی کروبی، سیدمحمد موسوی خویینی‌ها، محمدرضا توسلی، سیدعلیاکبر محتشمی‌پور، سیدعبدالواحد موسوی لاری، عیسی ولایی، محمدعلی صدوقی، فخرالدین حجازی، محمود دعایی، مرتضی الویری، حسین مظفری‌نژاد، سیدعلیاکبر ابوترابی، سعید حجاریان، محمدحسن رحیمیان، عباس دوزدوزانی، مرتضی کتیرایی، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، محمد سلامتی، نجفقلی حبیبی، محمدسعید تسلیمی، سیدمحمد صدر، شمس‌الدین وهابی، محسن رهامی، سیدمحمد اصغری، سیدمحسن یحیوی، علیرضا محجوب، گوهرالشریعه دستغیب، فاطمه کروبی، مرضیه حدید‌چی و سهیلا جلودارزاده.
در مقایسه با دوره‌های قبل نامزدهای مشترک در فهرست‌های جداگانه جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز کاهش پیدا کرده بود. در این دوره فقط علی‌اکبر ابوترابی، سیدمحمود دعایی و سیدمحسن یحیوی جزو نامزدهای مشترک این دو جریان سیاسی بودند.
در کنار مجمع، ائتلاف خط امام شامل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان (دفتر تحکیم وحدت)، انجمن اسلامی معلمان ایران، انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌ها، انجمن اسلامی مهندسان و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران قرار داشتند و در میان آنان، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران تشکلی جدید‌التاسیس بود و عناصر تشکیل‌دهنده آن اعضای مستعفی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بود که در شرایط فعلی با پسوند «ایران» وارد عرصه انتخابات شده بودند.
عناصر ائتلاف خط امام اگرچه از همفکران مجمع روحانیون مبارز به شمار می‌آمدند، اما در نحوه و نوع ارزیابی و تحلیل‌های خود از مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با مجمع روحانیون تفاوت دیدگاهی داشتند. باوجود این اختلاف نظر ائتلاف خط امام ترجیح داد از فهرست نامزدهای مجمع روحانیون حمایت و خود از ارائه فهرست جداگانه خودداری کند.
انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی بیست و یکم فروردین ۷۱ برگزار شد و در مرحله اول این انتخابات ۱۸ میلیون و ۸۱ هزار و ۴۳۲ نفر در سراسر کشور شرکت کردند که براساس آمار شامل ۶۵ درصد از واجدان شرایط می‌شد.
در مرحله اول ۱۳۵ نفر از منتخبان از ۱۱۳ حوزه به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کردند. در تهران یک میلیون و ۷۱ هزار و ۲۹۹ نفر رای دادند و از این تعداد فقط سیدعلیاکبر حسینی و سیدعلیاکبر ابوترابی موفق به کسب اکثریت آرا برای حضور در مجلس شدند و تکلیف ۲۸ نماینده دیگر به مرحله دوم انتخابات کشیده شد.
از مجموع ۳۰ نفر اول تهران در دوره اول، ۲۹ نفر از نامزدهای جامعه روحانیت مبارز بودند و نفر سی‌ام محمدرضا توسلی نامزد مجمع روحانیون مبارز بود. دیگر نامزدهای مجمع بجز دو نفر جزو افراد برگزیده از ردیف ۳۰ به بعد بودند که باید برای شرکت در مرحله دوم انتخابات رقابت می‌کردند.
مرحله دوم انتخابات هجدهم اردیبهشت ۷۱ و با حضور ۷.۵ میلیون نفر در سراسر کشور برای انتخاب ۱۳۲ نماینده برگزار شد. در تهران چهره‌هایی مانند عباس شیبانی، محمدجواد اردشیر لاریجانی، محسن یحیوی، محمدرضا باهنر، علی‌اکبر ناطق‌نوری، سیدمحمود دعایی، محمدعلی موحدی، سعید رجایی‌خراسانی، حسن روحانی، علی عباسپور تهرانی‌فرد، نفیسه فیاض‌بخش، محسن مجتهد شبستری، علی‌نقی سیدخاموشی، عباسعلی عمید زنجانی، مریم زعفرانی بهروز، پروین سلیحی (لبافی‌نژاد)، سیدمرتضی نبوی، سیدشهاب‌الدین صدر، مرضیه وحید دستجردی، قربانعلی دری نجف‌آبادی، منیره نوبخت، آقاعلی غیوری، سیدرضا تقوی، محمد‌کاظم سیفیان، حبیب‌الله عسگراولادی مسلمان، محمد‌هاشم رهبری، علی موحدی ساوجی و محمود صابر همیشگی موفق به راهیابی به مجلس شورای اسلامی شدند. افراد مورد اشاره همه جزو نامزدهای جامعه روحانیت مبارز و تشکل‌های همسو بودند.
علاوه بر تهران در سایر شهرستان‌ها نیز بسیاری از عناصر وابسته به جریان اصولگرا موفق به راهیابی به مجلس شورای اسلامی شدند.
انتخاب ۲۴۶ نماینده از ۱۷۵ حوزه انتخابیه تا قبل از افتتاح مجلس چهارم به تائید شورای نگهبان رسید. انتخابات در ۱۸ حوزه انتخابیه با ۲۱ نفر نماینده هنوز به تائید شورای نگهبان نرسیده بود و انتخابات در حوزه‌های انتخابیه گنبد، الیگودرز و نطنز با سه نماینده از سوی شورای نگهبان ابطال شد. رک چرا جناح چپ وارد مجلس دوره چهارم نشد؟ ، جام جم آنلاین ، ۲۱ فروردین ۱۳۹۳
توصیه های ده گانه رهبر انقلاب به مجلس چهارم
مجلس چهارم هفتم خرداد ۱۳۷۱ و با حضور نمایندگان مجلس و قرائت پیام رهبر معظم انقلاب فعالیت خود را آغاز کرد.
توصیه های حضرت آیت الله خامنه ای به این مجلس عبارت بود از ؛
- توانمندسازی مجلس در ایفای نقش خود در اداره کشور
- ارتباط با مردم جهت رعایت نیازهای آنان در مصوبات مجلس
- پرهیز از مخالفت مصوبات مجلس با مقررات شرعی به‌وسیله مشورت با علما و نمایندگان دوره‌های قبل و شورای نگهبان
- اصل دانستن رفع فقر و محرومیت طبقات مستضعف در تمام مصوبات و مواجهه با مسئولین
- آشکارساختن «پای‌بندی خود به راه و خط امام (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه)» و «بیزاری خود از سلطه امریکا» در همه حال و هم به زبان و هم در عمل
- حمایت، تعاون، همراهی و مساعدت با دولت خدمتگزار در عین غافل نشدن از نقد و بررسی و نظارت دلسوزانه
- رعایت اولویت‌ها در طرح‌ها و لوایح:
۷-۱ «گشایش اقتصادی برای طبقات کم درآمد»
۷-۲ رشد فرهنگی و سالم سازی فضای فرهنگی و اخلاقی»
- رعایت تقوا، اخلاق و ادب اسلامی در گفتگو‌ها و مباحثات در تریبون مجلس با توجه به پخش مستقیم مذاکرات و پیش‌بینی قانونی لازم برای برخورد با افراد بی‌مسئولیت.
- دقت، سنجیدگی و به کارگیری دانش و اطلاعات برای قاونگذاری صحیح و حکیمانه
۹-۱ حضور در جلسات عمومی و کمیسیون‌ها
۹-۲ مطالعه و تفکر
۹-۳ مشورت با کار‌شناسان
- توصیه‌های اخلاقی به برادران و خواهران نماینده:
۱۰-۱ رعایت تقوا، توکل به خداوند، توجه به معنویت و اخلاق و عبادت،
۱۰-۲ بی اعتنایی به تشریفات زاید و تجملات اسراف آمیز،
۱۰-۳ اجتناب از گروهگرایی،
۱۰-۴ مقدم داشتن مصالح کشور و مردم بر مصالح شخصی و گروهی،
۱۰-۵ انقیاد در برابر حق،
۱۰-۶ پرهیز از توصیه های خصوصی و شخصی، و دوری از صرف نابجای بیت المال،
۱۰-۷ دوستی و مهربانی با رقبای دوران انتخابات، بر حذر بودن از وسوسه ی شیطان و اغوای نفس اماره . رک توصیه‌های رهبر انقلاب به دوره‌های چهارم تا نهم مجلس شورای اسلامی ، دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه ای ، ۷ خرداد ۱۳۹۱