به گزارش «نماینده» سید احسان قاضی زاده هاشمی عضو ناظر شورای نظارت بر سازمان صداوسیما در کمیسیون تبلیغات انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری در نشست علنی امروز (دوشنبه ۲۸ تیرماه) مجلس شورای اسلامی، گزارش اقدامات کمیسیون متبوع خود را در جریان انتخابات اخیر ریاست جمهوری را قرائت کرد.
متن گزارش بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
مراجعه به آرای عمومی از طریق انتخابات، مهم ترین ابزار مشارکت سیاسی در کشورها محسوب می‌شود.
نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن مدرن ترین نظام انتخاباتی، مراجعه به آرای مردمی را به عنوان رکن اصلی قانون اساسی در نظر گرفته است، از این رو هر ۲ سال یکبار مراجعه به آرای مردمی صورت می‌گیرد.
فارغ از نحوه برگزاری انتخابات در این دوره طولانی، وجود چنین سابقه ای، توقع سامان یافتگی اجرای صحیح این پدیده مورد انتظار آحاد مردم ایران است.
با توجه به تفسیر رسمی شورای محترم نگهبان از اصل ۱۷۵ قانون اساسی مبنی بر انحصار دولتی رادیو و تلویزیون و نقش بی بدیل این رسانه در نظام اطلاع رسانی کشور و همچنین مرتفع نمودن اوقات فراغت بسیاری از اقشار جامعه، رسانه ملی جایگاه ویژه‌ای در ایجاد نشاط سیاسی، شورانتخابات و انتخاب آگاهانه در بین اقشار مختلف جامعه و حتی ایرانیان خارج از کشور برای یک انتخاب درست به خصوص در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری و ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در شرایط خاص کرونایی ایفای نقش نمود.
رسانه ملی در انتخابات ۱۴۰۰ با هدف مشارکت آگاهانه و توجه به سرنوشت آینده ایران اسلامی(علیرغم نارضایتی‌های اقتصادی و مشکلات معیشتی، تورم و گرانی‌های افسار گسیخته)، همه اقشار مردم با وفاداری به میهن و لبیک گویی به دعوت رهبر معظم انقلاب و همچنین با هدف ریل گذاری جدید، تحول خواهی و جابجایی قدرت اجرایی کشور به این عرصه ورود کرد.
از این رو به منظور تضمین برخورداری یکسان نامزدهای ریاست جمهوری از امکانات دولتی، و براساس ماده ۶۲ قانون انتخابات کشور، کمیسیون بررسی تبلیغات سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تشکیل شد.
اینجانب همچون دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری، بار دیگر افتخار این را داشتم که به عنوان یکی از نمایندگان قوه مقننه در شورای نظارت بر سازمان صداوسیما، با رای اکثریت مطلق اعضای این شورا به عنوان عضو منتخب ۳ قوه مقننه، مجریه و قضائیه در کمیسیون بررسی انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری حضور داشته باشم.
نکته حائز اهمیت فرا قوه‌ای بودن کمیسیون تبلیغات است که با حضور وزیر کشور، دبیر هیئت اجرایی انتخابات، دادستان کل کشور، رئیس سازمان صداوسیما، عضو شورای نظارت بر صداوسیما و یک نفر به نمایندگی از شورای محترم نگهبان به عنوان عضو ناظر تشکیل می‌شود.
این کمیسیون مسئولیت طراحی، تنظیم برنامه‌ها و نظارت پیش از پخش و نظارت کامل بر پخش زنده و برنامه‌های ۷ نامزد انتخابات را برعهده داشت و کلیه برنامه‌ها براساس قانون و سیاست‌های ابلاغی و مصوبات کمیسیون، اجازه تولید و پخش می‌یافت و سازمان صداوسیما صرفاً یک عضو از پنج عضو کمیسیون بوده و با دارا بودن یک حق رأی، مجری نهایی مصوبات کمیسیون بود.
در این دوره با توجه به تجربه دوره گذشته دستورالعملی مبنی بر "نحوه تضمین برخورداری یکسان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از امکانات دولتی" در ۵ بند تدوین شد.
همچنین با توجه به اینکه رسانه از مهمترین ابزارهای فعالیت و تبلیغات در عرصه رقابت‌های انتخاباتی محسوب می‌شود، اغلب داوطلبان ریاست جمهوری ماه‌ها پیش از آغاز ثبت نام انتخابات، فعالیت خود را در پوشش حضور آرام در فضای مجازی و رسانه‌های مکتوب و خبرگزاری‌ها آغاز کرده بودند.
قانونمند شدن تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بر بستر فضای مجازی، عدالت رسانه ای را به ارمغان آورد.
همچنین با بستر سازی مناسب و با هدف جلوگیری از سواستفاده انتخاباتی از رسانه‌ها، انتقال ترافیک فعالیت های انتخاباتی از پلتفرم های خارجی به پلتفرم‌های داخلی و ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بین رسانه ملی و رسانه های دارای مجوز دستورالعملی تحت عنوان"دستورالعمل فعالیت انتخاباتی رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر" را تدوین کردیم، که پیش از نهایی شدن صلاحیت نامزدها مسئولیت فضای مجازی بر عهده سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (ساترا) بود و بعد از آن و تا پایان اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری براساس قانون انتخابات، کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سیاست‌های خود را هم برای نامزدها، ستاد تبلیغاتی نامزدها و همچنین بر کلیه پلتفرم‌های داخلی ابلاغ و اجرایی کرد.
در این بین معاونت فضای مجازی رسانه ملی زمینه‌هایی را برای ارائه برنامه مناسب نامزدها و همچنین تبادل نظر و آرا فراهم کرد و این مهم با هدف ارتقا سواد رسانه‌ای و آگاهی سیاسی مخاطبان و کمک به انتخاب درست آنها صورت گرفت.
این معاونت با بهره گیری از پلتفرم تلوبیبون و با بیش از ۱۳ میلیون مخاطب فعال از این ظرفیت به عنوان یک شبکه بر خط، شبکه زیرمجموعه‌ای با عنوان "شبکه آرا" را از نیمه‌های اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰، راه اندازی کرد.
معاونت فضای مجازی رسانه ملی افزون بر این، به هر یک از نامزدها یک استودیو و شبکه اختصاصی تحت عنوان "آرا"، برای ارائه برنامه‌هایشان در فضای مجازی اختصاص داد، که در این استودیوها امکان تصویربرداری، ارتباط گیری، پخش زنده و امکان داشتن یک شبکه ۲۴ ساعته در فضای مجازی را فراهم کرد، که هر ۷ نامزد می‌توانستند در پلتفرم‌های تلوبیون، تیوا، لنز و تعداد دیگری از پلتفرم‌هایی که صوت و تصویر فراگیر را پوشش می‌دهند، برای مخاطبین خود برنامه مجزا پخش کنند.
در حوزه سیما برای هر نامزد در مدت ۲۰ روزه تبلیغات، ۵۳۰ دقیقه برنامه طراحی شد و به طور متوسط هر یک از ۷ نامزد با احتساب مناظرات، حدود ۸ ساعت و ۵۰ دقیقه برنامه اعم از برنامه‌های گفتگو محور، مستند و مناظره در تلویزیون اختصاص یافت، همچنین با افزودن سه برنامه جدید سعی شد هر ۷ نامزد از نگاه خانواده نیز مورد سنجش و دقت نظر مردم قرار گیرند که با اختصاص زمان ۱۵ دقیقه‌ای پیش از گفتگوی ویژه خبری یک نفر از نزدیکان و اعضای خانواده هر نامزد به سوالات پاسخ می‌داد، برنامه دیگری که در این زمینه از رسانه ملی در هفته آخر تبلیغات بر روی آنتن رفت "دستخط" بود و آخرین برنامه جدید نیز گفتگوی "بدون تعارف" با نامزدهای انتخاباتی از بخش خبری ۲۰:۳۰ بود.
در کنار شبکه‌های سراسری سیما، شبکه‌های استانی نیز برای اولین بار، ۲۱۰ برنامه از سوی ۷ نامزد برای ۳۰ استان تولید کردند تا جایگزینی برای سفرهای استانی آنها با لحاظ محدودیت‌های کرونایی باشد. این برنامه‌ها با احتساب بازپخش، ۸۴۰ مورد برنامه، ۲۵ هزار و۲۰۰ دقیقه از زمان پخش را به خود اختصاص داد، در حوزه صدای استانها نیز بیش از ۵ هزار و ۷۲ ساعت برنامه با موضوع انتخابات تهیه و پخش شد.
در حوزه صدا نیز رادیو با ۱۵۵ برنامه و ۴۸ عنوان، صدها ساعت برنامه در ایام انتخابات به روی آنتن برد که از این میزان سهم هر نامزد حدود ۴۳۷ دقیقه بود.
در این مجال نمی‌توان نقش مهم مناظره‌های زنده تلویزیونی به عنوان پربیننده ترین، موثرترین و جذاب ترین برنامه‌های تبلیغات انتخاباتی را در افزایش سهم مشارکت و شناساندن نامزدها به مردم نادیده گرفت، موضوعی که پیش از شروع انتخابات و فعالیت رسمی کمیسیون، گمانه زنی‌هایی از پخش ضبطی آن بود، اما با وجود شرایط متعدد جامعه اعم از همه گیری ویروس کرونا، تحریم و مشکلات اقتصادی، نارضایتی‌های مردم از عملکرد و غیر پاسخگو بودن مسئولین و مدیران اجرایی و همچین عملیات روانی دشمن و ایجاد هراس و ناامیدی در بین مردم با اعتماد به افکار عمومی به پخش "زنده"، خواست هر ۷ نامزد انتخابات و نیاز به گرم شدن فضای انتخابات و دعوت از مردم برای حضور حداکثری در پای صندوق رای، این امر جز با زنده بودن مناظرات محقق نمی‌شد.
بر اساس آمار و نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی ایسپا وابسته به جهاددانشگاهی و مرکز تحقیقات صداوسیما، میزان مشارکت قطعی در انتخابات قبل از ثبت نام و در دیماه سال ۹۹ نزدیک به ۲۷ درصد بود، که بعد از شکل گیری فضای انتخابات در کشور این آمار در آغاز ثبت نام نامزدها به ۳۴ درصد و در فرآیند ۲۱ روزه تبلیغات و بسیج افکار عمومی در روز انتخابات میزان مشارکت به ۴۸.۸ درصد رسید که این مهم بر نقش موثر کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در هدف گیری درست، طراحی، تنظیم و پردازش برنامه‌های تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری تاکید دارد.
همچنین بر اساس آمارهای موجود ۸۶.۶ درصد مردم از طریق صداوسیما اقدام به پیگیری مناظره‌ها کرده‌اند و اعتماد به سوالات مناظره‌ها و موضوع بندی برنامه‌های مناظره ۸۳ درصد بود و در نظرسنجی دیگری، ۵۸.۲ درصد مردم، اخبار مربوط به انتخابات را از طریق صداوسیما دنبال کرده‌اند و ۳۲.۱ درصد از طریق فضای مجازی اخبار انتخابات را دنبال می‌کردند.
در مورد شکایات صورت گرفته ۱۱ شکایت از نامزدها و اشخاص حقیقی و حقوقی در حین انتخابات صورت گرفت که در کمیسیون بحث و تعیین تکلیف شد و این اقدام قانونی در قالب پاسخگویی به مطالب توهین آمیز و هتک حرمت سایر نامزدها و یا سایر افراد و یا اقدام مغایر قانون بر اساس ماده ۶۴ قانون انتخابات ریاست جمهوری صورت پذیرفت.
در مورد شکایت از اقدام برنامه‌های انتخاباتی صداوسیما که نامزدها در آن حضور نداشتند، ۳ شکایت واصل شد که این شکایات در شورای نظارت بر صداو سیما رسیدگی خواهد شد.
بیان این نکته نیز حائز توجه است که کمیسیون از ۵ خرداد تا ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ (تا پایان تبلیغات) روزانه بطور متوسط ۱۰ ساعت و در ۲ نوبت تشکیل جلسه داد و بر کلیه اقدامات تبلیغاتی نظارت داشت.
ضمن آنکه کمیسیون نظارت بر تبلیغات سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با یکایک ۷ نامزد تشکیل جلسه داد و ضمن ابلاغ قانون و دستورالعمل‌های تبلیغات انتخابات، در طول تمامی مناظره‌ها، تمامی اعضای این کمیسیون حضور داشتند.
باتوجه به انتقادات وارده نسبت به ۲ مناظره اول، کمیسیون با تغییر محتوا و ساختار در مناظره سوم سعی کرد در آخرین مناظره همه نامزدها دیدگاه‌های خود را شفاف تر و صریح تر مطرح کنند.
این درحالی است که در تمام مناظرات تلویزیونی در دنیا نوع و ساختار مناظره‌ها با برنامه‌های کشورمان متفاوت است، اما به جهت اخلاق‌مداری، پرهیز از اتهام زنی کور و تضارب آرا و دیدگاه‌های متفاوت نامزدها ساختار مناظرات انتخاباتی در ایران با سایر کشورهای دنیا متفاوت طراحی شد.
بر خود لازم می‌دانم خاطرنشان کنم که ضرورت اصلاح بخش قانون تبلیغات انتخابات و قانون اداره صداو سیما بیشتر از پیش حس می‌شود، که انشااله این موضوع از طریق دو کمیسیون تخصصی شوراها و امورداخلی مجلس و فرهنگی پیگیری خواهد شد.
در روند انتخابات ۱۴۰۰ هزاران نفر به مدت یکماه در رسانه ملی، حوزه فضای مجازی، رسانه‌های دیداری، شنیداری و مکتوب در تهران و سراسر کشور فعالیت داشتند که از زحمات آنها تشکر می نمایم.
در پایان لازم می‌دانم از اعضای شورای نظارت بر صداوسیما، اعضای کمسیون نظارت بر تبلیغات سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، رئیس، معاونین و کارکنان رسانه ملی، مدیران خبرگزاری‌ها، مدیران مسئول مطبوعات و نشریات و مدیران کانال‌های خبری و اطلاع رسانی، خبرنگاران، عکاسان و تصویربردارانی که در ایام انتخابات مجاهدانه در جهت تنویر افکار عمومی تلاش کردند، تشکر و قدردانی نمایم.
بررگترین افتخار مهر تایید مقام معظم رهبری بر اقدامات رسانه‌ای صورت گرفته توسط رسانه ملی است که جا دارد از زحمات همه دست اندرکاران تشکر نمایم.