به گزارش «نماینده»- سحر سموات: زندگی در کلانشهرها مسائل و مشکلات خاص خود را دارد؛ یکی از این مشکلات اساسی مسئله‌ای بهنام آلودگی هوا است. این امر بر اثر عوامل مختلفی که به‌صورت ثابت یا متحرک هستند، ایجاد می‌شود. مثلاً افزایش وسایل نقلیه و از طرف دیگر وجود واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ باعث افزایش آلودگی می‌شوند.
آلودگی هوا یکی از ابعاد آلودگی‌های زیست‌محیطی را تشکیل می‌دهد که باعث افزایش بیماری‌های قلبی، تنفسی، کاهش میزان دید، سوزش چشم و خسارت به گیاهان، حیوانات و اشیا می‌شود.
«نماینده» دراین‌باره گفت‌وگویی با «ابوالفضل سروش» نمایندۀ مردم تهران در مجلس شورای اسلامی داشته است که مشروح آن در ادامه می‌آید:
* چقدر به قانون هوای پاک عمل می‌شود؟ آیا نهادهای ذی‌ربط برای تحقق اهداف آن اقدامی انجام داده‌اند؟
به نظر می‌رسد حتی ۳۰ درصد از قانون هوای پاک هم اجرا نشده است؛ یعنی هنوز راه درازی وجود دارد که مجریان بخواهند این قانون را به‌درستی اجرا کنند. در این راستا موارد حائز اهمیتی همچون حمل‌ونقل شهری، هیبریدی کردن و گازسوز کردن خودروها، استفاده از موتورهای برقی و دوچرخه، انتقال صنایع آلاینده از کلانشهرها، بیابان‌زدایی و بسیاری از مسائل دیگر در قانون هوای پاک وجود دارد؛ ولی هنوز زیرساخت‌های آن آماده و اجرایی نشده است.
* آیا مسئولان راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا بهکار گرفته‌اند که نسبت به آن غفلت شده باشد؟
واقعیت آن است که نمی‌توان مسئولان را مقصر دانست؛ چراکه آن‌ها بودجۀ ریالی و ارزی نیاز دارند. در حال حاضر وضعیت ارزی و ریالی کشور خوب نیست که مسئولان بخواهند تمام قوانین هوای پاک را اجرایی کنند. اگر به آن‌ها بگوییم چرا نسبت به این مسئله غفلت شده، پاسخ خواهند داد اگر مجلس بودجه‌ای در اختیار قرار دهد، چنین اقداماتی عملیاتی خواهد شد؛ بنابراین در وضعیت حال حاضر کشور، مهم‌ترین بودجه‌ای که باید به دستگاه‌های اجرایی برای اجرای قانون هوای پاک اختصاص پیدا کند، تخصیص نیافته است.
* آیا نهاد متولی اصلی مقابله با آلودگی هوا وجود دارد که اقدامی کند و به سایر دستگاه‌ها فشار بیاورد تا از آن‌ها مطالبه داشته باشد؟
متولی اصلی مقابله با آلودگی هوا، سازمان حفاظت محیط‌زیست است؛ البته دستگاه‌های زیادی مانند شهرداری‌ها و وزارتخانه‌ها در این زمینه دخیل هستند؛ یعنی یک ارگان، وزارتخانه یا سازمان خاصی متولی این مسئله نیستند چراکه باید وزارت کشور، ناجا و وزارت صنعت، معدن و تجارت دست به دست هم دهند. واقعیت آن است که اگر بخواهیم با هرکدام از آن‌ها صحبت کنیم، از این مسائل شانه خالی می‌کنند و به گردن دیگری می‌اندازند. وضعیت مالی خوبی وجود ندارد که هر نهادی بخواهد عملکرد مستقلی داشته باشد.
بخشی از مسائل و مشکلات بغرنج کشور به عدم دقت‌ها و پیگیری‌های مسئولان برمی‌گردد. من نسبت به این مسئله حساسیت داشتم و از دستگاه‌های مختلف پیگیری می‌کردم. آن‌ها در پاسخ می‌گفتند «قانون موجود خوب است ولی اگر بودجه تخصیص یابد، ساختارها محقق می‌شود». به‌طور مثال برای عرضۀ خودروی هیبریدی یا موتور برقی، باید مسئولان بودجه داشته باشند که چنین مواردی را خریداری کنند و به مردم عرضه کنند تا موتورهای حال حاضر جمع‌آوری شوند.
* هر سال با آلوده شدن هوا، اهمیت توسعۀ حمل‌ونقل عمومی مطرح می‌شود؛ درحالی‌که دولت‌ها و شهرداری‌ها هیچ اقدام جدی در این زمینه انجام نمی‌دهند. بهنظر شما این مسئله ناشی از چیست و چرا هیچ‌وقت شاهد اقدام جدی در این زمینه نیستیم؟
بخشی از این مسئله به عدم تعهد و بی‌تعهدی مسئولان برمی‌گردد و بخشی دیگر به این برمی‌گردد که مسئول حمل‌ونقل شهری، شهرداری‌ها هستند و می‌گویند مطالبات زیادی از دولت دارند؛ درحالی‌که دولت مطالباتشان را پرداخت نمی‌کند. شهرداری تهران چند هزار میلیارد تومان برای حمل‌ونقل زیرساخت‌ها بهخصوص در حوزۀ مترو از دولت طلبکار است ولی دولت هیچ پرداختی تاکنون نداشته که انباشت مبالغ، تبدیل به رقم هنگفتی شده است؛ به‌گونه‌ای که دولت توانایی پرداخت این مبلغ را نخواهد داشت. بی‌مسئولیتی‌های گذشته و افزایش بدهی‌ها، باعث شده که دولت توان پرداخت آن را نداشته باشد.
* طبق قانون وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شده که موتورسیکلت‌ها را برقی کند. آیا در این زمینه اقدامی انجام شده است؟
به وزارت صنعت، معدن و تجارت تکلیف شده که موتورسیکلت‌ها را برقی کند؛ درحالی‌که شاید پنج درصد تعهداتش را هم انجام نداده است.
* آیا مجلس در این زمینه اقدامی انجام نمی‌دهد که وزارت صنعت، معدن و تجارت را مکلف به انجام چنین تکلیفی کند؟
در چنین شرایطی در هر نقطه‌ای از کشور اگر بر روی هر موضوعی دست گذاشته شود، بهخصوص چنین مسائلی، دولت بودجه‌ای ندارد که بخواهد اختصاص دهد. اگر هم مجلس به دولت فشار بیاورد که چنین بودجه‌ای را تخصیص بدهد، بی‌فایده خواهد بود. به‌طور مثال برای وزارت صنعت، معدن و تجارت ۱۰۰ تومان بودجه در نظر گرفته می‌شود درحالی‌که ۵۰ تومان تخصیص هم به این وزارتخانه تعلق نمی‌گیرد؛ چراکه قرار بود سازمان برنامه‌وبودجه مبلغی را پرداخت کند؛ درحالی‌که نصف آن را پرداخت کرده است. در چنین شرایطی نباید از دولت انتظار داشت. اولویت اول دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت، کالاهای اساسی و ارزاق عمومی هستند. بحث آلودگی هوا و موتورهای برقی، اولویت‌های ثانویه دولت است. آن‌ها (دولت و وزارت صمت) می‌گویند در چنین شرایطی، اگر ما بتوانیم ارزاق عمومی مردم را تهیه می‌کنیم، انتظار عرضۀ موتور برقی را از ما نداشته باشید.
* در برخی از کلانشهرها موضوع انتقال صنایع آلوده به‌کندی انجام می‌شود. این اقدام با چه موانعی روبه رو است؟
دلیل آنکه در برخی از کلانشهرها موضوع انتقال صنایع آلوده به‌کندی انجام می‌شود، عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی است. به‌طور مثال قرار بود صنایع سنگ شهرری به خارج از شهر منتقل شود؛ درحالی‌که شهرری منطقۀ ۲۰ تهران است که در آنجا یک کارگاه و شهرک صنعتی ساخته شده است. در این راستا وزارت جهاد کشاورزی و استانداری هرکدام یک بازی درمی‌آورند؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت به آن‌ها پروانۀ ساخت نمی‌دهد و می‌گوید باید سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت جهاد کشاورزی مجوز ارائه دهند؛ یعنی یک گیر پیچ در پیچ وجود دارد که ناشی از عدم هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مربوطه است. آن‌ها درگیر یکسری کاغذبازی‌های اداری هستند. در این راستا باید استانداران استان‌های صنعتی این مسئله را مورد توجه قرار دهند که مقداری نسبت به این مسئله بی‌توجه هستند.
* به گفتۀ اعضای شورای شهر، دولت هیچ اقدامی برای پرداخت سهم خودش در قبال توسعۀ حمل‌ونقل عمومی انجام نمی‌دهد. با توجه به اینکه دولت و شورا همسویی سیاسی دارند، چرا چنین بودجه‌ای تسویه نمی‌شود؟
در این راستا بحث سیاسی وجود ندارد که بگویند چون دولت و شورای شهر همسو هستند، پس بودجه برای دولت باشد یا چون همسو نیستند، بودجه‌ای در اختیار دولت گذاشته نمی‌شود. واقعیت آن است که دولت در جاهایی بی‌تعهدی کرده و از چند سال پیش بودجه‌ای تخصیص نداده و این مبالغ انباشته شده و در حال حاضر توان پرداخت آن را ندارد؛ درحالی‌که باید به‌صورت قسط‌بندی این بودجه تخصیص یابد. به‌طور مثال بگویند میزان مطالبات پرداختی ۲۰ هزار میلیارد تومان است؛ ۴ میلیارد الآن، ۴ میلیارد سال آتی و ۴ میلیاردهای دیگر سال بعدتر. این مسئله ربطی به همسویی سیاسی ندارد؛ چراکه مربوط به بحث پولی و مالی (بودجه) است. اگر بحث همسویی سیاسی مطرح بود که در حال حاضر همسویی زیادی بین اعضای شورا و دولت وجود دارد؛ ولی وقتی پولی وجود ندارد و دولت بی‌تجربگی و کم‌تعهدی در تکالیف قبلی خود کرده است، مردم باید جور آن را بکشند.