به گزارش «نماینده» ، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در همایش ملی حکمرانی اسلامی که صبح امروز (دوشنبه) در دانشگاه دفاع ملی برگزار شد، با گرامیداشت آغاز هفته وحدت و ولادت پیامبر اسلام و امام جعفر صادق و همچنین تشکر از دست اندرکاران این همایش گفت: رسول الله در قالب دعایی روایت است که از خدا می خواهیم حقیقت اشیا را به ایشان نشان دهد. این حدیث نشانگر این است که انسان می تواند حقیقت اشیا را درک کنند.
وی افزود: مفهوم حکمرانی لایتغیر نیست و ممکن است جهت گیری آن ثبات داشته باشد ولی در طول زمان این مفهوم سیال است. این تغییر هم از نظر شکل بوده و هم از منظر محتوا است. با تغییر در حوزه تکنولوژی و ارتباطات توجه به بحث حکمرانی بسیار مهم است.
رئیس مجلس تصریح کرد: افزایش آگاهی مردم نسبت به ساختار حکمرانی کشور باعث شده است که دیگر عموم مردم ساختارهای سنتی را قبول ندارند. تغییر برق آسای حوزه ارتباطات و همچنین در هم تنیدگی مسائل اداره کشور سبب شده تا حکومت ها نمی توانند به صورت یکجانبه مسائل را حل کرده و مردم نیز ساختار قبلی را قبول نمی کنند.
لاریجانی ادامه داد: فهم جایگاه دیگر بازیگران مانند بخش خصوصی و گروه های مردم نهاد در بحث درک جایگاه حکمفرمایی و همچنین حکمفرمایی خوب بسیار مهم بوده و جایگاه آنان شناخته شود.
وی اظهار داشت: بانک جهانی ۶ شاخص برای حکمرانی خوب اعلام کرده که عبارتند ازحق اظهار نظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت، اثربخشی دولت، کیفیت تنظیم گری، حاکمیت قانون و کنترل فساد که هر کدام نمره ای داشته و در مجموع مشخص می شود ساختار حکمرانی خوب بوده یا بد. البته جهت گیری ما در بحث حکمرانی اسلامی شاید در بخشی از قسمت ها اشتراکاتی داشته باشیم ولی جهت گیری ها قطعا متفاوت است.
رئیس قوه مقننه خاطرنشان کرد: ما در بحث شاخص های حکمرانی از منظر بانک جهانی در ۱۵ سال گذشته تنزل کرده ایم ولی باید توجه شود که این متوسط نمرات است و ما در بخشی از آن ها پیشرفت کرده ایم. این نکته را نیز باید توجه داشت که برخی از تعاریف این شاخص ها مورد قبول ما نیست.
لاریجانی اضافه کرد: ما نواقصی داریم ولی باید محل آن را پیدا کرد. دولت هایی که بعد از انقلاب آمدند قصد خدمت به کشور و ملت را داشتند و بخشی از امور را اداره کردند. به طور مثال در زمان جنگ تا حدودی سیاست سوسیالیستی به دلیل جنگ و فضای حاکم اجرا شد.
وی گفت:همچنین در دوره سازندگی به فکر آبادانی کشور بودند و یا در دوره توسعه سیاسی نیز اقداماتی در بهبود برخی شاخص ها انجام گرفت. در دوره ای نیز عدالت مدنظر دولت بود و در مقطعی بهبود مناسبات بین المللی مورد هدف دولت قرار گرفت. اولا با بررسی این روند متوجه می شویم که هر دولت بخشی از شاخص های حکمرانی خوب را اجرا کرده، البته نواقصی نیز داشت.
رئیس مجلس ادامه داد: مشکل ما در نظریه پردازی است و باید بگویم در اوایل انقلاب، مقاله‌ای در کیف شهید بهشتی بود که شاخص های توسعه اقتصادی را در بر داشت و این نشان می دهد از همان ابتدا بحث نظریه پردازی وجود داشت.
لاریجانی گفت: برای رسیدن به بحث حکمرانی مطلوب باید به آثار گذشتگان و حکما بازگردیم و آرای آنان را مطالعه کنیم. در اکثر آرای متفکران ما که در زمینه فلسفه حکومت سخن گفته‌اند محور عدالت مورد اهمیت بوده است. البته باید در تعریف عدالت از منظر آنان با مفهموم غربی تامل شود. مثلا فارابی ازجمله حکمایی است که عدالت را محور تفکرات خود قرار می دهد.
وی افزود: مفهوم عدالت از منظر غربی ها در سه بخش تقسیم می شود؛ گروه فایده گرایان رسیدن به لذت است. بخش دیگری که اختیارگرایان هستند بحث بازار آزاد است و برقراری عدالت را در ایجاد بازار آزاد می دانند. گرایش دیگر که شهودگرایان هستند، به بخشی اصول معتقد هستند ولی نه به طور کامل که منبعث از فلاسفه یونان است. تعریف حکمرانی از منظر بانک جهانی نیز در همین سه دسته تعریف می شود و باید گفت که تعریف عدالت از منظر این سه نحله طبیعی است.
رئیس قوه مقننه بیان کرد: در حکمرانی خوب از منظر اسلامی باید فلسفه حکمرانی مطلوب را تعریف کرده و بعداً مقتضیات آن را درک کنیم. سنت حکمای ما در این بود که در مواجهه با آرای اندیشمندان به خصوص غربی، آن را در چارچوب تفکر اسلامی تعریف می‌کردند که این روش در آثار علمای شیعه بیشتر نمود پیدا می کند.
لاریجانی تصریح کرد: نص اصلی اسلامی ما هدایت انسان ها بوده است و ایجاد قسط و عدل محور است. حکمای ما نیز به عدالت تاکید داشته اند. در اسلام فطرت مهم است و باید آن را درک کنیم.
وی اضافه کرد: در سرشت انسان استدلالی است که برخی غریضی بوده و برخی دیگر روحی بوده است. آثار علمای اسلام طوری است که بیشتر به صورت تاکید داشته اند.
رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: از منظر بررسی فطرت انسان به پنج مفهوم می رسیم. انسان ها دارای گرایش حقیقت جویی هستند که دقیقا به همان حدیثی که در ابتدای عرایضم گفتم، برمی گردد. مورد دیگر فضیلت جویی انسان است که بخشی فردی و بخشی دیگر اجتماعی است. مورد سوم گرایش به جمال و زیبایی است. چهارم گرایش به عشق و پرستش است.
علی لاریجانی افزود: اگر استعدادهای انسانی را درک نکنیم، حکمرانی دقیقا همان تعریف غربی می شود ولی از منظر اسلامی که عدالت محور است، باید بر اساس فطرت عمل کنیم و حکمرانی مطلوب همه اصول را در برمی‌گیرد.
وی تصریح کرد: اگر فیلسوفان ما عدالت را محور قرار می دهند به این معنی است که وجه کمال گرایی و استعدادهای درونی انسان مورد توجه قرار گرفته و مبنای حکومت باشد.
رئیس مجلس ادامه داد: دموکراسی بدون عدالت معنا ندارد و اگر عدالت ایجاد نشود، دموکراسی واقعی و توسعه سیاسی ایجاد نمی شود. همچنین آزادی لزوم عدالت است. دلیل مبنا قرار گرفتن عدالت در حکمفرمایی اسلامی و مطلوب بحث حوزه فطرت انسان است.
لاریجانی گفت: برای رسیدن به عدالت مورد نظر اسلام باید به دو تعریف توجه کنیم؛ اولین نکته این است که وقتی تئوری انسان کامل را از منظر اسلام بررسی می کنیم، به این مفهوم می رسیم که تمامی وجوه او باید بالفعل شده، رشد کند و تک ساحتی نباشد.انسان کامل تک بعدی نیست و متوازن است.مورد دیگر نیز به ظهور امام زمان است. در زمان قیامت روایت داریم که ظلم همه جا را دربرگفته و با ظهور امام عصر، راهها امن می شود، همه نعمات شکوفا می شود، فقر وجود نخواهد شد و همه عالم می شوند. از همین رو است که عدالت برقرار می شود و این عدالت از فعلیت یافتن نیات انسان ها حاصل می شود که در نهایت موجب رشد همگان می شود.
وی افزود: برای رسیدن به حکمرانی مطلوب اسلامی باید اول قانون مبنای سلوک اجتماعی شود، زیرا بدون آن هرج و مرج اتفاق می افتاد. دوم مورد اهمیت قرار دادن آمایش سرزمین است تا همه استعداد ها شکوفا شود که البته در جمهوری اسلامی در این نقطه مشکلاتی دارد. نکته سوم آزادی فکر، رقابت اقتصادی و سیاسی وجود داشته باشد تا با ایجاد حرکت استعدادهای آنها بالفعل شوند.تداوم قدرت و ثروت موجب اخلال در عدالت و از بین رفتن رقابت است. مشارکت حداکثری ملت در تمامی شئون سیاسی، فرهنگی و سیاسی صورت پذیرد و با ایجاد میدان، استعدادها شکوفا شود.
رئیس مجلس خاطر نشان کرد: مورد چهارم مرز آزادی باید برای رشد استعداد انسان مشخص شود. مرز آزادی در جایی است که به رشد آدمی لطمه نزند. رشد معنوی کم از دیگر رشدها نیست و نباید کاری صورت پذیرد که به آن لطمه بخورد. مورد پنجم افکار عمومی و توجه به آن است و باید زمینه را طوری فراهم کرد که این موضوع در فضای امن اخلاقی رشد کند.
رئیس قوه مقننه بیان کرد: ششم داشتن نظام تامین اجتماعی برای افرادی است که نیازمند است. مورد هفتم نیز بحث اهمیت دادن به موضوع اختلاف طبقاتی و کاهش آن است. مورد هشتم بحث آموزش است که باید خلاقانه انسان را پرورش دهد. مورد نهم به میزان ثروت زایی و رشد اقتصادی برمی گردد که باید به آن نیز توجه شود. دهم امنیت است که باید بستر رشد را فراهم کند.