به گزارش "نماینده" در سال‌های اخیر و بدنبال توسعه اکوسیستم نوآوری در ایران، شاهد شکل گیری زیست بوم استارتاپی کشورمان هستیم که بازیگران مختلفی در آن ایفای نقش می‌کنند. شتابدهنده‌ها یکی از مهمترین بخش‌های اکوسیستم استارتاپی هستند که ضمن تامین نیازهای مالی کسب‌وکارهای نوپا، نقش مربی‌گری را نیز برعهده دارند.
بدنبال رشد و توسعه این زیست بوم در کشورمان، شتابدهنده‌های مختلفی نیز پا در این عرصه نهادند و هرکدام ماموریت‌هایی تخصصی یا عام برای خود تعریف کرده اند تا بتوانند استارتاپ‌ها و تیم‌های خلاقی را در حوزه‌های مورد نیازشان پرورش دهند و بتوانند مرزهای دانشی و نوآوری صنعت خود را جلو برند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از نیازهای اصلی هر استارتاپی، تبلیغات و بازاریابی از طریق تبلیغات کلان است. این بخش هزینه زیادی را بر دوش استارتاپ‌ها می‌گذارد، گاهی تا هفتاد درصد سرمایه مورد نیاز یک استارتاپ، برای ورود به بازار استارتاپ و تبلیغات مصرف می‌شود. حل این مسئله مفهوم جدید شتابدهی رسانه‌ای را بر مبنای اضافه کردن یک شریک رسانه‌ای در کنار شریک مالی، به ادبیات استارتاپی وارد می‌کند.
شتابدهی رسانه‌ای در واقع سرمایه‌گذاری مراکز بزرگ رسانه‌ای است بر استارتاپ‌ها، که بجای آنکه سرمایه ریالی در اختیار تیم‌ها قرار دهد، منابع و کانال‌های تبلیغاتی خود را مستقیما در اختیار استارتاپ‌هایش قرار می‌دهد تا مرحله رشد تصاعدی و تغییر مقیاس برایشان فراهم شود. این مفهوم را Media VC نیز می‌توان نام نهاد. این در حالی است که شتابدهی رسانه‌ای در ایران مفهومی نو و تازه بشمار می‌رود و هم اکنون در ایران تنها در مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای کسب‌وکارهای دیجیتال توسکا در حال انجام است.
نوع همکاری و مشارکت مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا با استارتاپ‌ها
این مرکز از آذرماه 1397 و بدنبال امضای تفاهم نامه همکاری در توسعه کسب وکارهای نوپای دیجیتال و بین مرکز ملی فضای مجازی، همراه اول، معاونت فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، معاونت کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان فناوری اطلاعات ایران راه اندازی شده و فعالیت خود را آغاز نموده است. طبق این تفاهم نامه این مرکز متعهد به اختصاص سهمیه تبلیغی صداوسیما به استارتاپ‌ها با استفاده از ظرفیت‌های شرکت توسعه کسب‌وکار ایرانی (توسکا) و انجام تبلیغات ویژه کسب‌وکارهای کوچک و نوپای دیجیتال در صداوسیما با تخفیف مصوب است.
در این راستا مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا دو نوع همکاری را با استارتاپ‌ها تعریف کرده است؛
1- استفاده از ظرفیت‌های تبلیغی در برنامه‌های زنده صدا و سیما به صورت حمایتی و بدون دریافت هیچ هزینه‌ای که برای کسب‌وکارهای نوپا فرصت مناسبی را جهت معرفی ایجاد می‌کند.
2- تبلیغات کلان تلویزیونی که برای کسب‌وکارهایی که در مرحله رشد و بلوغ خود رسیده‌اند مناسب است، چرا که این همکاری در قبال دریافت سهم از درآمد و یا در صورت تمایل، دریافت سهم از سهام انجام خواهد گرفت.
بطور کلی این مرکز درصدد است استارتاپ‌هایی که به مرحله‌ای از رشد خود رسیده‌اند که تبلیغات تلویزیونی می‌تواند موجب رشد سریع آن‌ها شود و به اصطلاح آن‌ها می‌توانند افزایش مقیاس دهند (scale up) را مورد حمایت قرار دهد. این استارتاپ‌ها علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های صدا و سیما در ارائه محصولات خود به مخاطبان، از خدمات شتابدهی شتابدهنده تخصصی کسب و کارهای دیجیتال این شرکت نیز استفاده می‌کنند.
آنتن زنده تلویزیون در اختیار استارتاپ‌ها
تاکنون مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا 114 درخواست مشارکت از استارتاپ‌ها را بررسی نموده‌است. استارتاپ‌ها پس از ارائه طرح تجاری و مدارک مربوط به ارزش‌گذاری آن‌ها، وارد مرحله راستی آزمایی می‌شوند. در حین بررسی تیم‌ها، حمایت از ایشان نیز آغاز می‌شود. استارتاپ‌های آزمایش آنلاین، به‌زی، آلاء، کشمون، داستان من، بیدبرگ، نوبار، سبکتو، گهواره، پیچاپ، تین تک و کافه گلدون از جمله استارتاپ‌هایی هستند که با حمایت مرکز نوآوری و شتابدهی توسکا تبلیغات آن‌ها در رسانه ملی پخش شده‌است، بطوریکه تاکنون حدود 500 دقیقه آنتن زنده تلویزیون از برنامه‌های فرمول یک، به خانه برمی‌گردیم، شب آفتابی و ... به حضور استارتاپ‌ها اختصاص داده شده‌است. در برنامه به خانه برمی‌گردیم بنیانگذاران استارتاپ‌ها معمولا به همراه خانواده در این برنامه حاضر می‌شوند و در فضای صمیمانه‌ای به گفتگو و معرفی کسب‌وکارشان می‌پردازند و در برنامه پرمخاطب فرمول یک با اجرای علی ضیاء در تعامل با مجری درباره استارتاپ خود توضیح می‌دهند. در برنامه تخصصی شب آفتابی نیز صاحبان کسب‌وکار توسط کارشناس برنامه به چالش کشیده می‌شوند.
هر استارتاپ در این برنامه‌ها امکان معرفی کسب‌وکار خود را دارد و علاوه بر گویش مجری، زیرنویس و نمایش المان‌های تبلیغاتی، کانال‌های ارتباطی با استارتاپ‌ها (ارسال پیامک و معرفی نحوه دسترسی از طریق وب) نیز معرفی می شود که تاثیر قابل ملاحظه‌ای در معرفی استارتاپ به مخاطب و مراجعه به آن را جهت کسب اطلاعات و یا دریافت خدمات و محصولات داشته‌است، به عنوان نمونه حضور چند دقیقه‌ای آزمایش آنلاین در برنامه به خانه برمی‌گردیم توانست فروش آن روزش را حداقل چهار برابر افزایش دهد و مدرسه من با افزایش بازدید هزار برابری مواجه شده‌است. همچنین آرمه تخفیف پارسیان نیز در هنگام حضور در برنامه به خانه بر می‌گردیم بیش از هزار درخواست فروش داشته‌است.
استارتاپ‌های طرف قرارداد با مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا علاوه بر حضور در برنامه‌های نام برده شده، امکان پخش تیزر تبلیغاتی در شبکه‌های سراسری و استانی تلویزیون را نیز دارند. همچنین با توجه به عدم توانایی مالی استارتاپ‌ها برای ساخت تیزر، زیرنویس و ... توسکا حداکثر همکاری را در این زمینه با استارتاپ‌ها داشته‌است و به صورت رایگان اقدام به طراحی و ساخت تیزر و زیرنویس نموده‌است.
نقش‌آفرینی توسکا در اکوسیستم استارتاپی
یکی از عوامل مهم رشد شرکت‌های استارتاپی برگزاری رویدادهای مختلف در این حوزه است. بر همین اساس مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا علاوه بر شتابدهی رسانه‌ای، در شش ماه گذشته از شش رویداد کسب وکاری از جمله یازدهمین جشنواره ملی رسانه‌های دیجیتال، هشتمین نمایشگاه بین المللی نوآوری و فناوری اینوتکس 2019، نمایشگاه الکامپ 98 و ... حمایت نموده و ضمن معرفی کامل این رویدادها، زمینه معرفی استارتاپ‌های برگزیده را نیز فراهم نموده‌است.
این شرکت همچنین در راستای فرهنگ سازی کسب‌وکار، از برنامه‌های تلویزیونی مرتبط با حوزه‌های کسب‌وکارهای نو حمایت نموده و زمینه ساخت برنامه‌های جدید با ساختار جدید را با الگوبرداری از برنامه‌های بین المللی فراهم آورده‌است.
نحوه مراجعه به مرکز نوآوری و شتابدهی
مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای کسب‌وکارهای دیجیتال در مدت زمان کوتاه با بیش از 70 استارتاپ همکاری موفق داشته، اما هم اکنون این سوال مطرح می شود که ظرفیت این مرکز برای حمایت از استارتاپ‌ها چقدر است. موضوع قابل توجه این است که اقدامات مرکز نوآوری تنها به استارتاپ‌های مذکور محدود نمی‌شود و به نظر می‌رسد با توجه به پتانسیل‌ها و برنامه‌ریزی‌های موجود این امکان وجود دارد تا از سایر استارتاپ‌های نوپا حمایت کرده و از این طریق به اشتغالزایی و توسعه اقتصاد نوین کشور کمک کند.
بر همین اساس تنها استارتاپ‌های دیجیتال در بستر وب، موبایل، اینترنت، تجارت الکترونیک، بازی‌های آنلاین و نرم افزارهای سرویس محور که فاز تست و ارایه اولیه محصول به بازار را انجام داده و جهت حضور قطعی در بازار ارایه خدمات دیجیتال با کیفیت و وسعت به کاربران آمادگی دارند می‌توانند از طریق سایت www.tooska.ir از نحوه همکاری با این مرکز آشنا شده و در صورت تمایل درخواست خود را ثبت کنند.
این استارتاپ‌ها قطعا باید دارای شخصیت حقوقی بوده و دارای طرح تجاری مشخص و قابل ارزشیابی، مدل تجاری قابل اتکا، زیرساخت‌های مورد اعتماد، رشد پایدار، مجوزهای کامل فعالیت دیجیتال و مدیریت خدمات مشتریان باشند.
تیم‌هایی که در مرحله شتابدهی قبول شوند، توسط شتابدهنده سرمایه‌گذاری می‌شوند. این سرمایه بصورت باکس تبلیغات کلان در صداوسیما در اختیار تیم قرار می‌گیرد. در صورت نیاز و تایید کمیته سرمایه گذاری، امکان سرمایه‌گذاری مستقیم و همچنین اعطای وام قابل تبدیل به سهام نیز وجود دارد.
همانطور که گفته شد، مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا در ازای باکس‌های تبلیغات، البته بعد از کارشناسی میزان ارزش محصول، درصدی از درآمد و یا در صورت تمایل ایشان درصدی از سهام استارتاپ را دریافت خواهد نمود. این مرکز هزینه‌های تبلیغات را خود راسا به صداوسیما پرداخت می‌نماید و استارتاپ باید تضمین دهد که می‌تواند با این تبلیغات درآمد کسب نماید.
توجه به این نکته ضروری است که مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای توسکا نیز مانند سایر Media VCها با این محدودیت مواجه است که تنها امکان سرمایه‌گذاری و همکاری با استارتاپ‌هایی که در مرحله بلوغ به‌سر می‌برند و به حمایت تبلیغاتی کلان نیاز دارند، را دارد زیرا تبلیغات کلان در رسانه تلویزیون به عنوان یک رسانه پرهزینه برای هر کسب‌وکاری مناسب نیست و فقط استارتاپ‌هایی می‌توانند از فرصت این همکاری استفاده کنند که دارای محصول قابل عرضه باشند، از بازار انبوه برخوردار بوده، به محصول خود اعتماد کامل داشته و اصول و موارد فنی را رعایت کرده باشد.
استارتاپ‌های موفق بخش‌های بزرگ و موثر اقتصادی آینده جوامع را تشکیل می‌دهند. وجود استارتاپ‌های موفق و بالغ در هر جامعه تضمینی بر توسعه اقتصاد خواهد بود. بر همین اساس حمایت از کسب‌وکارهای نوپا و دیجیتال در دنیای امروز ضروری به نظر می‌رسد به ویژه اینکه می‌تواند گامی در راستای اشتغالزایی و کاهش وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی نیز باشد.
ظرفیت نامحدود تبلیغاتی برای استارتاپ‌های غیرحمایتی
در پایان لازم به ذکر است گزارش فوق صرفاً در حوزه حمایتی و شتابدهی رسانه‌ای و تبلیغاتی شرکت توسکا ارائه شده و برای شرکت‌ها و یا استارتاپ‌هایی که خود توان مالی لازم را داشته و ضرورتی به استفاده و بهره‌مندی از حمایت‌های ویژه توسکا ندارند؛ مانند هر شرکت و یا کسب‌وکار دیگری امکان تبلیغات رادیویی و تلویزیونی در رسانه ملی در ازای پرداخت هزینه‌های مصوب سازمان صداوسیما فراهم است و شرکت کسب‌وکار ایرانی (توسکا) هیچ محدودیت، ممیزی و یا سخت‌گیری برای آن‌ها قائل نیست.