به گزارش «نماینده»- سحر سموات: بخش کشاورزی ایران ظرفیت‌های فراوانی برای صادرات دارد، عدم توجه کافی به این مسئله باعث شده است کشور از درآمدهای ارزی این بخش محروم باشد. بر اساس اعلام فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) ۲۵ درصد از محصولات کشاورزی جهان در ایران تولید می‌شود. در آخرین آمار، ایران در تولید زعفران، پسته، خاویار، زرشک، انار و توت رتبۀ اول را در جهان دارد و در خرما، زردآلو رتبۀ دوم و در تولید هندوانه، گیلاس، طالبی، سیب درختی، گردو و خیار رتبه سوم را در جهان دارد.
همچنین بر اساس آمار بیش از ٢۵ درصد از اشتغال کشور مربوط به بخش کشاورزی و صنایع جانبی آن است. بر این اساس این سؤال به‌وجود می‌آید که چرا ایران نتوانسته است با وجود برخورداری از چنین ظرفیت‌هایی، از بخش کشاورزی ارزآوری مناسبی داشته باشد؟ علت این مسئله را می‌توان به بی‌ثباتی سیاست‌های صادراتی بخش کشاورزی و دامپروری و دخالت دولت در اقتصاد نسبت داد.
برای بررسی بیشتر موانع رونق تولید در بخش کشاورزی به‌سراغ «یوسف داوودی» نمایندۀ مردم سراب در مجلس و یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی رفتیم.
* به نظر شما پتانسیل‌های کشاورزی در رونق تولید چیست؟
در بخش کشاورزی محورهایی هستند که در رونق تولید مؤثرند. ما محصولات زراعی مانند گندم، جو، ذرت، سویا و زعفران داریم که البته گندم، جو و ذرت اهمیت بیشتری دارد. بهتر است یارانه‌ای که بابت دریافت ذرت به کشورهای خارجی داده می‌شد، در بخش داخلی تزریق شود تا کشاورزی خودمان تقویت شود.
مورد دوم، محصولات باغی شامل میوه و مرکبات است که این محصولات هم برای کشور بسیار مهم است و در بخش صادرات اهمیت دارد. محصولات زراعی، در بخش تأمین نیاز داخلی اهمیت حیاتی داشته و به‌عنوان کالایی در پدافند محسوب می‌شود تا بتوان در صورت عدم واردات، گندم تولید داخلی نیاز کشور را تأمین کند. محصولات باغی مانند مرکبات علاوه بر ارزآوری و صادرات بر تأمین نیاز کشور نیز مؤثر است.
امروز ما در بخش دام، طیور و آبزیان با مشکل روبه‌رو هستیم و برای رونق تولید در این بخش باید یارانه‌های ۱۴ میلیارد دلاری که برای واردات محصولات کشاورزی در کشور استفاده می‌کردیم را به کار ببریم تا تولید در این بخش رونق بگیرد.
*چطور می‌توان از این ظرفیت‌ها در اشتغال‌زایی استفاده کرد؟
کاملاً مشخص است. ما پول نفت را می‌دهیم و با این پول گوشت قرمز خریداری می‌کنیم و این بر تقویت دامداری بقیۀ کشورها مؤثر است. با تقویت بخش داخلی به‌عنوان نمونه برای هر ۱۰ رأس دام، دو نفر اشتغال‌زایی ایجاد شده و به‌دنبال آن فرآوری و تولید کارخانه نیز بر ایجاد اشتغال تأثیرگذار است.
* با توجه به اینکه بخش عمدۀ تولید ناخالص کشور از محصولات کشاورزی و صنایع وابسته به آن است، رونق تولید چه میزان می‌تواند در این امر مهم تأثیرگذار باشد؟
اشتغال‌زایی در دامداری‌ها، مرغداری‌ها، پرورش ماهی و زنبورعسل و کرم ابریشم را اگر در نظر بگیرید؛ همۀ این‌ها باعث اشتغال‌زایی می‌شود. اگر این موارد را تقویت کنیم و بتوانیم صادرات را افزایش دهیم، ارزآوری بسیاری با این مشاغل می‌توانیم به کشور داشته باشیم. اشتباهی که در ماه‌های اخیر انجام دادیم این بود که پول نفت و گازی که از صادرات به کشور وارد شده بود را صرف رونق تولید در کشورهای دیگر کردیم؛ مانند واردات ذرت که موجب بهبود کار کشاورزان آمریکایی، برزیلی و کانادایی شده است.
*دلیل اینکه در تولید کشور رونق وجود ندارد و گوشت و دام زنده از کشورهای دیگر وارد می‌کنیم، چیست؟
اینکه نفت را فروختیم و گوشت وارد کردیم و دامداران توان رقابت نداشتند و برخی از دامداری‌ها ورشکسته شدند این است که با ارز دولتی گوشت وارد شد و بهتر بود تا این پول صرف رونق تولید و کمک به دامداران داخلی می‌شد، ارز دولتی با قیمت ارزان را برای واردات دام هزینه می‌کردیم. اگر این ارز برای خرید دام داخلی مصرف می‌شد، هم وضعیت تولید دام کشور بهتر بود و افراد بسیاری به دامداری روی می‌آوردند و هم صنعت دامداری توسعه می‌گرفت. باید این رویکرد تغییر پیدا کند تا در پرورش کرم ابریشم و ماهی نیز رونق داشته باشیم و بتوانیم در بازارهای جهانی رقابت کنیم.
*در بخش زعفران نیز محصول به کشورهای دیگر صادر شده و با بسته‌بندی‌های متفاوت و شکیل به‌نام تولید همان کشور صادر می‌شود. چطور می‌توان به زعفران‌کاران کمک کرد؟
یکی از کارهایی که جهاد کشاورزی در این حوزه انجام می‌دهد، در اختیار قرار دادن پیازچۀ زعفران به کشاورزان به‌صورت رایگان و نیز ارائۀ وام‌های بدون بهره یا کم‌بهره به کشاورزان است.
این امر باعث شده در مناطقی که در گذشته زعفران کشت نمی‌شد، مانند آذربایجان شرقی، زعفران با تعداد کلاله‌های بیشتر کشت شود. زعفران محصولی کم‌آب و پرسود است و باید از سال‌های گذشته این برنامه اجرا می‌شد. با توزیع رایگان پیازچۀ زعفران در بین کشاورزان، رونق تولید در بخش زعفران در حال پیشرفت است.
*راهکارهای افزایش رونق تولید و اشتغال‌زایی در بخش کشاورزی و حوزۀ دامپروری چیست؟
اشتغال‌زایی در حوزۀ کشاورزی بسیار بیشتر و پایدارتر از حوزۀ صنعت و خودروسازی است و این اشتغال موجب قطع وابستگی به کشورهای دیگر و تضمین استقلال کشور، امنیت غذایی در جامعه می‌شود؛ بنابراین لازم است کمک بیشتری به بخش کشاورزی وارد شود و از صندوق توسعۀ ملی و ارزهای دولتی بیشتر استفاده شود تا تولید در بخش‌های کشاورزی، دام، طیور و آبزیان رونق گیرد.
اگر ما به بخش کشاورزی رسیدگی کنیم، درآمد بیشتری می‌توانیم داشته باشیم و با رفع نیازهای کشور از نظر لبنیات، گوشت، تخم‌مرغ و عدم وابستگی به دیگر کشورها به امنیت پایدار دست خواهیم یافت. کشاورزی صنعت و اقتصاد مادر کشور است؛ باید از اقتصاد نفتی خارج شویم و به‌سمت اقتصاد پایه کشاورزی و دامی روی آوریم.
*به‌نظر شما راهکار افزایش رونق تولید در بخش کشاورزی و دامی چیست؟
در یک جمله می‌توان گفت که با پول نفت، حوزۀ کشاورزی و دامی دیگر کشورها را تقویت نکنیم. با درآمد نفتی کشور کشاورزان، دامداران، مرغ‌داران، پرورش‌دهندگان ماهی و کرم ابریشم و زنبورعسل داخل کشور را تقویت کنیم.
*آیا در حوزۀ کشاورزی و محصولات آن در بخش صادرات موفق عمل کردیم؟
در حقیقت نسبت به کشورهای دیگر موفق نبودیم؛ زیرا کشاورزی متکی به نفت شده و با همین پول نفت، کشاورزی را ضعیف کرده‌ایم. برای تهیۀ ذرت و خوراک دام باید با استفاده از درآمد نفتی کشور خوراک دام و طیور از دیگر کشورها خریداری کنیم و به این ترتیب دامداران وابسته به کشورهای خارجی شده‌اند. حدود ۹۰ درصد سویا، ۶۵ درصد جو و ۹۰ درصد ذرت وارداتی است و این‌ها به‌دلیل ضعف مدیریت و وابستگی به درآمد نفتی است. باید کشاورزان و دامداران داخلی را تقویت کرد.
*آیا در کمیسیون طرح و لایحه‌ای مرتبط با این مسائل مطرح شده است؟
تمامی این موارد به وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد شده تا اجرایی شود و در بودجۀ سال ۹۸ نیز آمده است.