انواع کپسول آتش نشانی
خاموش کننده یا کپسول اطفاء حریق به عنوان ابزاری برای خاموش کردن آتش سوزی‌های کوچک در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. کپسول‌های آتش نشانی در انواع متقاوتی وجود دارند و هر کدام برای نوعی از آتش سوزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مطلب در مورد انواع کپسول‌های آتش نشانی صحبت خواهیم کرد.
شاید لازمه‌ی آشنا شدن با انواع کپسول‌های آتش نشانی، آگاهی از انواع آتش سوزی‌ها باشد. به همین منظور در ادامه با انواع آتش سوزی‌ها آشنا خواهیم شد.
منشأ آتش سوزی‌ها یکسان نیست. آتش سوزی‌ها بر اساس سوخت و منابع به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
- کلاس A: مواد محترقه در این گروه شامل مواد جامد مانند چوب، کاغذ و یا پارچه هستند.
- کلاس B: مواد محترقه در این گروه شامل مایعات قابل اشتعال نظیر بنزین و یا روغن است.
- کلاس C: گازها به عنوان مواد محترقه در این گروه به شمار می‌روند.
- کلاس D: مواد محترقه در این گروه انواع فلزات هستند.
- آتش سوزی‌های الکتریکی: آتش سوزی دستگاه‌ها و تجهیزات برقی در این گروه قرار دارد.
- کلاس F: روغن‌های پخت و پز از جمله مواد محترقه در این گروه به حساب می‌آیند.
انواع کپسول‌های آتش نشانی
اساساً کپسول‌های آتش نشانی به پنج گروه تقسیم می‌شوند. در واقع خطر آتش سوزی کلاس‌های مختلف در محیط کار، نوع کپسول آتش نشانی مورد نیاز شما را مشخص می‌کند. وزن و اندازه‌ی مناسب کپسول آتش نشانی به اندازه‌ی نوع آن از اهمیت برخوردار است.
اگرچه کپسول‌های آتش نشانی به پنج گروه تقسیم می‌شوند، اما خاموش کننده‌های آبی و پودر خشک دارای مدل‌های مختلفی هستند که کپسول‌های آتش نشانی را به هشت نوع تبدیل می‌کنند:
- آبی
- بخار آب
- اسپری آب
- فوم
- پودر خشک – استاندارد (Standard)
- پودر خشک – تخصصی (Specialist)
- دی اکسید کربن
- شیمیایی سرد
لازم به ذکر است هیچ خاموش کننده ای وجود ندارد که برای تمامی انواع آتش مناسب باشد.
خاموش کننده‌ی آبی
یکی از مقرون به صرفه ترین روش‌ها در خاموش کردن آتش‌های کلاس A، کپسول‌های آتش نشانی آبی هستند. این کپسول‌ها برای مواد طبیعی مانند کاغذ، مقوا، پارچه، چوب، ... استفاده می‌شوند. از این نوع کپسول آتش نشانی به هیچ عنوان در آتش سوزی‌هایی که جریان الکتریسیته در آن دخیل است، آتش سوزی‌هایی که در آشپزخانه اتفاق می‌افتند و آتش سوزی‌هایی که منشأ آن‌ها گازها و مایعات قابل اشتعال است نباید استفاده کرد.
مکانیزم این خاموش کننده‌ها اسپری کردن جت آبی بر سطح خارجی، خنک کردن آن و جلوگیری از احتراق مجدد است.
مکان‌هایی که در آن‌ها به کپسول آتش نشانی آبی نیاز است
- ساختمان‌هایی که با مواد طبیعی مانند چوب ساخته شده اند
- اماکنی که در آن‌ها مواد طبیعی یافت می‌شود، مانند: دفاتر کاری، مدارس، بیمارستان‌ها، ساختمان‌های مسکونی،انبارها. درحقیقت می‌توان گفت بیشتر ساختمان‌ها نیازمند این نوع کپسول هستند.
محل قرارگیری کپسول‌های آتش نشانی آبی نزدیکی درب خروجی ساختمان و یا واحد است.
رنگ لیبل (برچسب) این نوع از کپسول‌های آتش نشانی قرمز روشن است.
تفاوت بین خاموش کننده‌های اسپری آبی و بخار آب
خاموش کننده‌های اسپری آب به جای نازل جت به نازل اسپری مجهز هستند و این موضوع به معنی این است که سطح بیشتری را در زمان کمتری پوشش می‌دهند. بنابراین می‌توان گفت آتش سریع‌تر خاموش می‌شود. خاموش کننده‌های بخار آب اما نازل متفاوتی دارند. از طریق نازل این نوع از کپسول آتش نشانی ذرات میکروسکوپی آب خارج می‌شود. این ذرات آتش را خفه کرده و همینطور دیواری از بخار بین آتش و شخصی که در حال استفاده از کپسول است ایجاد می‌کنند. این دیوار ایجاد شده به کاهش گرما کمک فراوانی می‌نماید.
خاموش کننده‌ی فوم (کفی)
این نوع از خاموش کننده‌ها در آتش سوزی‌های کلاس B بسیار رایج هستند، ولی از آنجایی که پایه‌ی آن‌ها آب است در آتش سوزی‌های کلاس A نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. از خاموش کننده‌های فوم در آتش سوزی‌های که منشأ آن‌ها مواد طبیعی مانند کاغذ، مقوا، پارچه، چوب و همینطور مایعات قابل اشتعال مانند نفت باشد استفاده می‌شود. این دسته از کپسول‌های آتش نشانی در آتش سوزی‌های آشپزخانه، آتش سوزی‌هایی که در آن‌ها جریان الکتریسیته وجود دارد و فلزات قابل اشتعال نبایست استفاده شود.
دقیقاً همانند کپسول‌های آتش نشانی آبی، خاموش کننده‌های کفی نیز اثر خنک کنندگی بر آتش دارند. مکانیزم خاموش کنندگی آتش از طریق این کپسول‌ها بدین گونه است که فوم آتش را از طریق عایق کردن شطح بیرونی و جلوگیری از رسیدن بخارهای قابل اشتعال به هوا مهار می‌کند.
مکان‌هایی که در آن‌ها به کپسول آتش نشانی فوم نیاز است
- ساختمان‌هایی که از مواد طبیعی مانند چوب ساخته شده باشند
- اماکنی که در آن‌ها مواد طبیعی یافت می‌شود، مانند دفاتر کار، مدارس، بیمارستان‌ها، ساختمان‌های مسکونی، انبارها
- ساختمان‌هایی که در آن‌ها مایعات قابل اشتعال نگهداری می‌شود
در حقیقت می‌توان گفت تمامی ساختمان‌ها به کپسول‌های آبی و یا فوم نیاز دارند.
محل قرارگیری کپسول نیز نزدیک درب خروجی ساختمان و جایی که احتمال آتش سوزی نوع A و B وجود داشته باشد است.
برچسب این نوع کپسول به رنگ کرم می‌باشد.
خاموش کننده‌ی پودر خشک
کپسول آتش نشانی پودر خشک استاندارد به نام "ABC" نیز شناخته می‌شود، چرا که آتش سوزی‌های کلاس A، B و C را مهار می‌کند. اگرچه استفاده از این نوع خاموش کننده در فضای بسته توصیه نمی‌گردد. دلیل این موضوع این است که پودر موجود در این کپسول‌ها ممکن است به راحتی استنشاق گردد و در عین حال پس مانده‌های پودر پس از خاموش شدن آتش به سختی تمیز می‌شود. از این نوع خاموش کننده در آتش سوزی‌هایی که منشأ آن‌ها مواد طبیعی مانند کاغذ، مقوا، پارچه، چوب و همینطور مایعات قابل اشتعال مانند نفت، گازهای قابل اشتعال مانند استیلن و جریان الکتریسیته باشد می‌توان استفاده کرد. نوعی از این کپسول‌های آتش نشانی به نام specialist وجود دارد که فقط مخصوص فلزات قابل اشتعال مانند تیتانیوم می‌باشد. از کپسول‌های پودر خشک نباید در آتش سوزی‌هایی که روغن‌های پخت و پز و یا تجهیزات برقی بالای 1000 ولت را شامل شوند استفاده کرد. همانگونه که ذکر شد استفاده از این گروه از خاموش کننده‌ها در فضاهای سربسته توصیه نمی‌گردد.
خاموش کننده‌های پودر خشک آتش را ازطریق ایجاد یک حفاظ بین منبع آتش و منبع اکسیژن مهار می‌سازند.
مکان‌هایی که در آن‌ها به کپسول آتش نشانی پودر خشک نیاز است
- محیط‌های کاری که از گازهای قابل اشتعال برای فرآوری‌های شیمیایی استفاده می‌کنند
- اماکنی که جوشکاری انجام می‌شود
- گاراژها
- مکان‌هایی که دارای دیگ‌های بخار بزرگ و صنعتی هستند
بهترین محل قرارگیری این گروه از کپسول‌های آتش نشانی نزدیکی منبعی است که احتمال آتش سوزی از آن وجود دارد.
تفاوت بین خاموش کننده‌ی پودر خشک استاندارد و تخصصی
خاموش کننده‌های استاندارد و تخصصی دقیقاً مانند یکدیگر کار می‌کنند، با این تفاوت که نوع تخصصی فقط برای فلزات قابل اشتعال استفاده می‌شود. نوع تخصصی دارای دو مدل است: "L2" فقط برای آتش سوزی لیتیوم و نوع "M28" برای دیگر فلزات قابل اشتعال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برچسب این نوع از کپسول آتش نشانی آبی رنگ است.
خاموش کننده‌ی دی اکسید کربن (CO2)
خاموش کننده‌های CO2 عمدتاً برای آتش سوزی‌های ناشی از جریان الکتریسیته استفاده می‌شوند. آن‌ها همینطور آتش سوزی‌های کلاس B را نیز پوشش می‌دهند. از این گروه از کپسول‌های آتش نشانی در آتش سوزی‌هایی که در آشپزخانه اتفاق می‌افتد، آتش سوزی‌هایی با منشأ کاغذ، پارچه یا چوب و همینطور فلزات قابل اشتعال نباید استفاده کرد.
خاموش کننده‌های CO2 از طریق جابجایی اکسیژنی که ماده برای سوختن نیازمند آن است، آتش را مهار می‌کنند.
مکان‌هایی که در آن‌ها به کپسول آتش نشانی CO2 نیاز است
- اماکنی که در آن‌ها تجهیزات الکترونیکی یافت می‌شود، مانند: دفاتر کار، آشپزخانه‌ها، سایت‌های ساختمانی.
- لازم به ذکر است تمامی وسایل نقلیه می‌بایست کپسول آتش نشانی CO2 دو کیلوگرمی به همراه داشته باشند.
برچسب این نوع از خاموش کننده، به رنگ سیاه است.
خاموش کننده‌های شیمیایی سرد
خاموش کننده‌های شیمیایی سرد به منظور مهار آتش سوزی‌های کلاس F، شامل روغن‌های پخت و پز و چربی‌ها طراحی شده اند. از این گروه از کپسول‌ها در کلاس A نیزمی‌توان استفاده کرد. بنابراین برای آتش سوزی‌های با منشأ روغن‌های پخت و پز، مواد طبیعی مانند کاغذ، مقوا، پارچه و چوب می‌توان از خاموش کننده‌های شیمیایی سرد استفاده نمود. این نوع خاموش کننده‌ها نبایست برای آتش سوزی‌های ناشی از مایعات و گازهای قابل اشتعال، جریان الکتریسیته و فلزات قابل اشتعال استفاده کرد.
مکانیزم خاموش کردن آتش توسط این نوع از کپسول‌ها جالب است: کپسول لایه ای از کف بر روی سطح آتش ایجاد کرده و از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری می‌کند. اسپری موجود در آن نیز خاصیت خنک کنندگی دارد.
مکان‌هایی که در آن‌ها به کپسول آتش نشانی شیمیایی سرد نیاز است
- آشپزخانه‌های صنعتی
- غذاخوری‌ها
برچسب روی این گروه از کپسول‌ها زرد رنگ است.
کپسول آتش نشانی بر حسب مکانی که قرار است نصب و در صورت لزوم استفاده شود می‌بایست انتخاب و تهیه گردد. موادی که در هر مکان وجود دارند می‌توانند آتش سوزی‌های متفاوتی را باعث شوند. در حقیقت کپسول آتش نشانی با توجه به کلاس آتش سوزی که احتمال به وجود آمدن آن داده می‌شود انتخاب می‌گردد. قیمت کپسول آتش نشانی بر اساس نوع و وزن کاملاً متفاوت است و برای خرید آن می توانید به وب سایت تجهیزات ایمنی یونکس مراجعه کنید.