رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه‌ی «گام دوم انقلاب» با مرور تجربه‌ی ۴۰ ساله‌ی انقلاب اسلامی اعلام کردند: انقلاب «وارد دوّمین مرحله‌ی خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده است». گام دومی که باید در چارچوب «نظریه‌ی نظام انقلابی» و با «تلاش و مجاهدت جوانان ایران اسلامی» به‌سوی تحقق آرمانِ «ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه)» برداشته شود.
سید مرتضی نبوی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در یادداشتی به تحلیل بیانیه‌ی گام دوم با تأکید بر تبیینِ وظایف نخبگان و جوانان پرداخته است.
نقش عنصر رهبری در پیشبرد انقلاب
در خصوص بیانیه‌ی راهبردی گام دوم انقلاب باید توجه کنیم این پیام از جانب چه شخصیت و جایگاهی صادر شده است. یکی از نکات برجسته‌ی انقلاب و جمهوری اسلامی، جایگاه رهبری چه در زمان امام (ره) و چه در زمان رهبر معظم انقلاب است. این شخصیت‌ها بسیار مؤثر در پیشبرد انقلاب و پیشرفت‌های نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند. رهبری با اتکا به علم، عدالت، تقوی و تزکیه نفس از تأییدات الهی نیز برخوردار هستند.
امام خمینی (ره) تحقق اهداف انقلاب در داخل کشور را منوط به نابودی رژیم شاهنشاهی می‌دانستند. مسبب مشکلات منطقه‌ای را رژیم صهیونیستی و همچنین مشکلات در سطح جهان را زیر سر آمریکا می‌دانستند. ایشان در این بستر برای انقلاب اسلامی هدف‌گذاری کردند. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بر انقلابی ماندن نظام و مسئولین بسیار تأکید دارند و در سند چشم‌انداز نیز این عبارت را افزودند که با «هویت انقلابی و اسلامی» باید پیش برویم. رهبر انقلاب در این بیانیه نگاهی جامع به گذشته، حال و آینده‌ی انقلاب اسلامی داشته‌اند. این بیانیه خطاب به جوانان و ناظر به چهل سال آینده صادر شده است.
بیانیه گام دوم و وظایف نخبگان و جوانان
در اصطلاحات ادبی بارها به واژه‌ی "براعت استهلال" برخورده‌ایم. کلمه‌ی براعت به معنی توفیق و به کمال رسیدن است و استهلال نیز به معنای دنبال ماه گشتن است. در قدیم دیده شدن ماه در ماه مبارک رمضان اهمیت خاصی داشت بنابراین افرادی که چشمان تیزبین‌تری داشتند بر روی بلندی‌ها رفته تا ماه را در شب اول تشخیص داده و به دیگران اطلاع دهند. واژه‌ی براعت استهلال در ادبیات ما جاری است. در شاهنامه‌ی فردوسی که حاوی چندین هزار بیت است در واقع ابیات آغازین نوعی براعت استهلال است و آشکار می‌کند در کل این مجموعه‌ی گسترده چه چیزی وجود دارد.
در قرآن کریم، سوره‌ی حمد براعت استهلال است و در حقیقت چکیده‌ی کل قرآن در این سوره آمده است و نیز در هر سوره‌ای، آیات ابتدایی براعت استهلال همان سوره است یعنی به صورت چکیده، کل مفاهیم یک سوره‌ی بزرگ در آیات ابتدایی همان سوره بیان شده است. این بیانیه نیز به خاطر جایگاه و شخصیت رهبری و نیز شناخت جامع ایشان نسبت به مسائل و مشکلات داخلی و جهانی، نوعی براعت استهلال است. یعنی از زاویه دید و افقی بالا، رهبر انقلاب گذشته، حال و آینده را مشاهده کرده و این بیانیه را به‌صورت چراغ راهی برای چهل سال آینده‌ی انقلاب قرار داده‌اند. یک بیانیه‌ی راهبردی بایستی مهم‌ترین مسائل داخلی و خارجی را تشخیص داده، مسائل را شناسایی کرده و سپس مدیریت کند. همچنین بایستی قادر به شناسایی فرصت‌ها و تهدیدات بوده و با حداکثر استفاده از فرصت‌ها، تهدیدات را نیز به فرصت تبدیل کند. بیانیه‌ی گام دوم انقلاب تمامی این ویژگی‌ها را دارد.
باید خط به خط این بیانیه تبیین و با پژوهش‌های علمی کاربردی چگونگی تحقق موارد ذکر شده در آن آشکار گردد.
وظیفه‌ی نخبگان و صاحبان تجربه این است تا این گفتمان را به روز و معتبر نگاهداری کرده و نظامات اداری را به نوعی اصلاح کنند تا به کارآمدی بیشتر نظام کمک کند. نخبگان باید از نقش خود در توزیع این بیانیه‌ی راهبردی، گفتمان‌سازی پیرامون آن و انتقال مفاهیم آن به نسل جوان آگاه باشند. انتظار می‌رود نخبگان این وظایف را به عهده گرفته و بیانیه‌ی راهبردیِ گام دوم انقلاب را به صورت گفتمان قابل جذب در سطح مردمی انتشار دهند. این بیانیه باید تبدیل به گفتمانی غالب در سطح کشور و جبهه‌ی مقاومت شود.
نسل جوان نیز با توجه به فرهیختگی‌های کسب شده باید نقش‌آفرین باشند. جوانان باید مدیریت آینده را به دست گرفته تا جهشی محسوس در انقلاب و اداره‌ی نظام را در سال‌های پیش‌رو شاهد باشیم.
برخورد تشریفاتی ممنوع!
برخورد تشریفاتی با این بیانیه نوعی برخورد نادرست است. در واقع تکرارِ بدون تبیین این بیانیه راه به جایی نمی‌برد. این راهبردها بایستی به برنامه‌های عملیاتی تبدیل شوند و همچنین ارتباط میان این بیانیه با عموم مردم و نسل جوان برقرار شود. اگر ایمان داشته باشیم که منبع صادرکننده‌ی در جایگاه نگاهی جامع از افقی بالاست؛ بنابر این نباید با این بیانیه برخورد تشیفاتی داشت.
رهبر معظم انقلاب توصیه‌ای کلیدی نیز در این بیانیه داشته اند. نگاه خوش‌بینانه به آینده و همین‌طور امید صادق و متکی بر واقعیت‌های عینی یکی از مسائل بسیار مهم است. این مسئله وظیفه‌ای است بر دوش نخبگان تا با امیدبخشی به جامعه و برطرف‌سازی شبهات، راهکارهایی برای رفع مشکلات ارائه دهند و فضای روشنی را ایجاد کنند.