اوایل آغاز بهکار مجلس دهم، رویۀ رأیگیری برای سؤال از وزرا از «رأیگیری دربارۀ قانعکننده بودن جوابهای وزیران در مجلس قبل» به «رأیگیری دربارۀ وارد بودن سؤال نمایندگان در این مجلس» تغییر کرد؛ این تغییر رویۀ هیئترئیسه برخی حواشی را بهدنبال داشت و تا مدتها نیز برای نمایندگان باسابقه، موجب اشتباه در رأی دادن میشد. بهتازگی هیئترئیسۀ مجلس نحوۀ رأیگیری را به روال پیشین برگردانده و همانند مجلس قبل، پاسخهای وزیر را به رأی میگذارند.
برای بررسی علت تغییر این روند و نکات دیگری پیرامون سؤال از وزرا، بهسراغ « محسن کوهکن» یکی از اعضای کمیسیون تدوین آییننامه داخلی مجلس رفتیم.
«محسن کوهکن» در گفتوگو با «نماینده» اظهار داشت: «آنچه در حال حاضر نسبت به آن عمل میشود، براساس برداشتی است که قبلاً که از آییننامه انجام شده و اختلافنظرهای نیز در این رابطه وجود دارد. به نظر بنده نیز آییننامه قبلاً همین را میگفت که آیا سؤالی وارد هست یا نیست.»
وی ادامه داد: «بر فرض مثال، میگفتند فلان پروژه را در فلان محل باید اجرا میکردید، چرا این پروژه اجرا نکردید، بخش راهآهن، درمان و یا هر چیز دیگر. این یک سؤال است و پرسش از نمایندهها دربارۀ اینکه این سؤال درست است یا غلط، منطقی به نظر نمیرسد.»
عضو کمیسیون تدوین آییننامه داخلی مجلس افزود: «ارزیابی باید روی پاسخ باشد که نماینده بررسی کند ببیند پروژۀ اعتباری نداشته یا نه، من که قرار است به این موضوع رأی بدهم بررسی کنم ببینم همکارم انتظار دارد یک پروژهای که اعتبار نداشته اجرا شود؟ لذا وقتی ببینم پاسخ وزیر قانعکننده است، به آن رأی میدهم.»
کوهکن افزود: «همین سؤال در یک جایی مطرح میشود و نماینده استدلال میکند، مشخص میشود که این پروژه اعتبار و ردیف داشته و باید مدتها قبل با ردیف و اعتباری که داشته این پروژه اجرا میشده، چرا اجرا نشده؟ نتیجۀ تعلل دستگاه اجرایی است؛ اما پاسخی که وزیر میدهد میگوید به این دلایل این پروژه اجرایی نشده است. اینجا قضاوت ما روی پاسخ است، میبینیم پاسخ قانعکننده نیست، این پروژه ردیف داشته، اعتبار داشته، فلذا شما باید اجرا میکردید.»
کوهکن خاطرنشان کرد: «اما یک بحث ظریفی هست و آن این است که شما وقتی سؤال را به رأی میگذارید، 50 درصد نمایندگان بهعلاوۀ یک نماینده باید رأی بدهند به اینکه سؤال وارد است، وقتی پاسخ را به رأی میگذارید، 50 درصد نمایندگان بهعلاوۀ یک نماینده باید رأی بدهند که پاسخ قانع کننده است؛ فلذا در این تغییر آییننامه، میتوان گفت که بهنوعی به ضرر دستگاه اجرایی تمام میشود؛ زیرا در رأیگیری آمار حاضرین محاسبه میشود و این تعدادی که در رأیگیری شرکت نکردند به ضرر وزیر میشود.»
وی توضیح داد: «کسانی که شرکت میکنند و رأی ممتنع میدهند دوباره به ضرر وزیر است؛ اما زمان روالی قبلی، آن کسی که در رأیگیری شرکت نمیکرد و آن کسی که رأی ممتنع میداد، چون سؤال باید اکثریت مطلق 50 درصد بهعلاوۀ یک حاضرین در صحن را میآورد بهصورت طبیعی به نفع دستگاه مورد سؤال بود.»
کوهکن در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه «چرا وزیری که سه کارت زرد میگیرد، استیضاحش به جریان نمیافتد» گفت: «یک زمانی دوستان ما مطرح کردند که وقتی وزیر سه کارت زرد گرفت، این بهمنزله استیضاح تلقی و بحث رأی اعتماد مجدداً مطرح شود که در مصوبه اولیه بود، شورای محترم نگهبان ایراد گرفت، ایرادش هم ایراد درست و به حقی بود. ایراد این بود که پروسۀ استیضاح در قانون اساسی شکل خاص خودش را دارد و باید آن مسیر را طی کند؛ لذا پذیرفته شده نبود که بهصورت اتوماتیک وقتی وزیر سه کارت زرد گرفت بهمنزله استیضاح تلقی شود. گفتند که نهایتاً باید آن سازوکار مربوط به استیضاح را طبق قانون اساسی طی کند.»
عضو کمیسیون تدوین آییننامه داخلی مجلس با بیان اینکه «وزیر تنها در صورتی میتواند بعد از کسب سه کارت زرد استیضاح شود که فرآیند قانونی را که در قانون اساسی پیشبینی شده است، طی کند» گفت: «این موضوع از اختیارات نمایندگان است.»