هر از چند گاهی انتشار توییتی از سوی یک از مسئولین اجرایی و یا نمایندگان مجلس جنجالی میشود. نقدهای بسیاری بر نحوۀ حضور و عملکرد مقامات کشور در شبکههای اجتماعی وجود دارد و علیرغم آنکه برخی بر حضور آزادانه در فضای مجازی تأکید دارند اما گروه دیگری از صاحبنظران سیاسی و اجتماعی بر لزوم ایجاد چارچوبهای تعریف شده برای حضور در این فضا تأکید میکنند. در این زمینه با «رضا تقیپور» عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم به گفتوگو نشستیم.»
رضا تقی پور در گفتوگو با «نماینده» با بیان اینکه فضای مجازی فرصتهایی را برای ارتباطات جمعی فراهم کرده است اظهار کرد: «طبیعتاً هر فناوری از این دست کاربردهای خاص خود را دارد.»
وی افزود: «اگر مخاطب ما عموم مردم باشند و قصد به نظرخواهی گذاشتن موضوعی را داشته باشیم فضای مجازی میتواند مفید باشد و در تعاملاتی از این دست منشأ اثر و سودمندی قرار بگیرد.»
این عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم با تأکید بر اینکه «در این میان نباید فضای مجازی را به ابزاری برای فشار بر مسئولین و یا یک مجموعه و دستگاه تبدیل و یک فضا و میدان جدید ایجاد کنیم» گفت: «ژورنالیسم افراطی اکنون دارد این کار را انجام میدهد و از فضای مجازی برای جوسازی و فضاسازی علیه هر چیزی که مدنظر دارد استفاده میکند.»
تقی پور ادامه داد: «باید چارچوب و مقرراتی برای این فضا همچون مطبوعات وجود داشته باشد تا تبدیل به میدانی برای زد و خورد در مقابل دیدگان مردم نشود و اتلاف وقت و انرژی را در پی نداشته باشد.»
وی ادامه داد: «هر مطلبی که بیان میشود اگر جنبۀ اطلاعرسانی داشته باشد بسیار خوب است، اما آنجا که پای منافع حزبی، جناحی، شخصی و گروهی در میان است اگر این جریان بدون چارچوب و بدون قید و رها ادامه پیدا کند آسیبهایی برای گروههای اجتماعی بهدنبال خواهد داشت.»
این عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم با اشاره به کمرنگ شدن اعتبار فضای مجازی اظهار کرد: «در حال حاضر شاهد هستیم صاحبان و مالکان شرکتهای بزرگی همچون فیسبوک و توییتر اقرار میکنند که انتشار اخبار فیک، جعلی، نادرست و افترا باعث کمرنگ شدن اعتبار فضای مجازی شده است.»
تقیپور در پاسخ به این پرسش «نماینده» مبنی بر اینکه «برخی نمایندگان قائل به آزادی بیان در شبکههای اجتماعی هستند ولی با توییتهایی که در صفحات شخصی خود منتشر میکنند هزینههای سنگینی را به کشور تحمیل میکنند، نظرتان دراینباره چیست» گفت: «اگر یک چارچوب مشخص وجود نداشته باشد مسائلی از این دست رخ میدهد. پیشزمینه ضروری و لازم، فراهم شدن زیرساختهای حقوقی و قانونی این کار است. هماکنون بسیاری از کشورها قواعد و مقررات مشخصی برای حضور و استفاده از شبکههای اجتماعی وضع کردهاند.»
وی اضافه کرد: «باید مرز بین اظهارات نظرات عادی با اظهاراتی که جزء اسرار و امنیت ملی بهحساب میآید معین شود. تعیین حد و حدود امنیت ملی در این موضوع بسیار ضروری است. در مثل مناقشه نیست، اما آیا فردی بهصرف نمایندۀ مجلس بودن مجاز است بهعنوان مثال آدرس یک محل نظامی را توییت کند یا خیر؟»
این عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم با اشاره به اتفاقی که دو ماه گذشته در مجلس رخ داد و اظهارات یکی از نمایندگان در جلسۀ غیرعلنی مجلس به بیرون درز پیدا کرد گفت: «متأسفانه امروز شاهد هستیم مطالبی که در جلسات غیرعلنی مجلس مطرح میشود از طریق برخی نمایندگان به بیرون نشر داده میشوند. نمایندگان مجلس باید در این زمینه پاسخگو باشند.»
تقی پور ادامه داد: «اگر قرار است جلسهای در مجلس محرمانه باشد فحوای آن چگونه در قالب توییتر و دیگر شبکههای اجتماعی بیرون میرود؟ و اگر قرار است غیرمحرمانه باشد چرا خبرنگاران را راه نمیدهند؟ چنین رفتارهایی مشکلساز میشوند و نمایندگان باید این مسائل را قبل از آنکه دیگران بر آنها خرده بگیرند حل کنند.»
وی با بیان اینکه «قانونمداری امری است که تکتک نمایندگان مجلس باید از آن استقبال کنند نه آنکه قانونگریزی و به تعبیری یله و رها بودن را ترویج دهند» گفت: «اولین جایی که از این رفتارها ضرر میکند همین سیستم قانونگذاری است، زیرا قوانینش غیرمؤثر خواهد شد.»
این عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم در پاسخ به پرسشی دربارۀ اینکه «آیا در شورای عالی فضای مجازی پیرامون نحوۀ عملکرد و فرهنگ حضور مسئولین در فضای مجازی بحث شده است» اظهار کرد: «در شورا موارد کلی مطرح میشود. باید چارچوبی که مرز بین اطلاعات عمومی و اطلاعات دولتی و حکومتی یا اسرار امنیت ملی را مشخص میکند تعریف شود.»
تقیپور ادامه داد: «قطعاً کشور تاکنون از این منظر متضرر شده و اطلاعاتی که مورد هدف و طمع سیستمهای جاسوسی بوده منتشر شده و علیه منافع ملی کشور مورد استفاده و بهرهبرداری قرار گرفته است متأسفانه برخی مقامات تحت عنوان سمت و مسئولیتی که دارند به خود اجازه میدهند هر اطلاعاتی را بدون ملاحظۀ اینکه قابلانتشار و طبقهبندی هست یا خیر منتشر میکنند. یک علت این امر آن است که مسئولین ما آموزشی برای نحوۀ استفاده از فضای مجازی نمیبینند.»
وی با بیان اینکه «اطلاع دارم در کشورهای خارجی اشخاصی که قرار است به منصب نمایندگی مجلس برسند و یا مسئولیتی را بپذیرند حتماً در زمینۀ استفاده از فضای مجازی آموزش میبینند» گفت: «این فضا برای انتشار مطالب عمومی بسیار مناسب است؛ اما اگر آن را ابزار و اهرمی برای اینگونه مسائل قرار بدهیم قطعاً به ضرر جامعه است و اعتبار این فضا بهطورجدی زیر سؤال خواهد رفت.»
این عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم تصریح کرد: «کمااینکه در حال حاضر بسیاری از این نرمافزارها و شبکههای اجتماعی شروع به ریشهیابی تهدیدات موجود کردهاند که ازجملۀ آنها میتوان به ایجاد رباتهایی اشاره کرد که به نقل اخبار جعلی و فیک از سوی افراد مختلف میپردازند. در این صورت دیگر اعتباری برای این فضا باقی نخواهد ماند.»
تقیپور در پاسخ به اینکه «چه نهادی باید چارچوبی برای حضور در شبکههای اجتماعی تعیین کند؛ شورای عالی فضای مجازی، مجلس یا دولت؟» اظهار کرد: «هر سه نهاد شورای عالی فضای مجازی، مجلس شورای اسلامی و دولت میتوانند در سطح خود چارچوبهای لازم را برای حضور در فضای مجازی ایجاد کنند.»
وی ادامه داد: «البته سیاستگذاریهای کلی و کلان در شورای عالی فضای مجازی صورت میگیرد. در این زمینه بسیار خلأ داریم. گزارشاتی از مسئولین و نهادهای ذیربط ازجمله نیروی انتظامی پیرامون جرائم مختلف مالی، پولی، بانکی، حیثیتی، هتک آبرو و مسائل خانوادگی ارائه میشود ولی هیچ عکسالعملی را از مجلس نمیبینیم.»
این عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم با تأکید بر اینکه «با توجه به تحول روزافزون تکنولوژی و میزان جرایمی که در این فضا رخ میدهد مجلس قطعاً نیازمند قانونگذاریهای جدید و اصلاح قوانین موجود هستیم» عنوان کرد: «میان آنچه امروز برای دفاع از حریم شخصی مردم موردنیاز است با قوانینی که اکنون داریم فاصله وجود دارد و مجلس باید این خلأ را پر کند.»
تقیپور دربارۀ فرهنگ استفاده از فضای مجازی و حضور در شبکههای اجتماعی در میان مسئولین کشور گفت: «اگر تعارف را کنار بگذاریم باید بگوییم که بله فرهنگ درست استفاده از فضای مجازی در بین برخی از مسئولین کشور وجود ندارد.»