ماهنامه«نماینده»- «کاری که وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌دهد تنها خرید چند محصول است؛ آن هم اگر هوا و سایر شرایط خوب باشد، محصول را می‌خرند و اگر هم شرایط مساعد نباشد، محصول را نمی‌خرند و ایجاد چالش می‌کنند» این بخشی از صحبت‌های «شمس‌الله شریعت‌نژاد» در گفت‌وگو با ماهنامه «نماینده» است که به بررسی وضعیت تولید و واردات برنج پرداخته است. وی معتقد است به‌راحتی می‌توانیم در تولید برنج خودکفا شویم به‌شرطی که بهره‌وری در واحد سطح را مورد توجه قرار دهیم.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
*طبق قانون دولت در زمان برداشت برنج نباید مجوز واردات صادر کند. با این حال در خبرها آمده بود در زمان مجاز واردات به مدت ۳ سال برنج وارد کشور شده و عملاً این محدودیت صوری به‌شمار می‌آید. تحلیل شما چیست؟
اینکه گفته می‌شود به اندازه ۲ یا ۳ سال مجوز واردات صادر شده به اعتقاد من این‌طور نیست و این بیشتر فضاسازی است. اما اینکه در مقطع کوتاهی مثلاً زمان برداشت محصول برنج، واردات را ممنوع کنند نمی‌تواند مؤثر باشد چون محصول برنج فاسدشدنی نیست و می‌توانند برای مدت طولانی برنج‌های وارد شده را نگهداری کنند. به‌عبارت دیگر کافی است واردکنندگان فرصت کوتاهی داشته باشند تا بتوانند برای مدت طولانی و با حجم وسیع برنج را وارد کشور کنند.
*مدفعان واردات برنج معتقدند تولیدات داخلی پاسخ‌گوی نیاز کشور نیست. آیا با مدیریت صحیح برنج تولید داخلی از واردات بی‌نیاز نیستیم؟
در استان مازندران به‌تنهایی ۲۳۰ هزار هکتار برنج‌کاری صورت می‌گیرد. اگر برآورد درستی انجام شود و روی افزایش راندمان در واحد سطح کار کنیم می‌توانیم در تولید برنج، کشور را خودکفا کنیم. اگر روی برنج‌های پرمحصول تضمین خرید انجام شود به‌راحتی به خودکفایی می‌رسیم اما متأسفانه اراده‌ای برای این مهم وجود ندارد. ما بهترین برنج دنیا را تولید کرده اما از سوی دیگر برنج هندی وارد می‌کنیم، برنجی که اصلاً برنج نیست یعنی در کارخانه تولید می‌شود و از زمین برداشت نمی‌شود. چنین برنجی را به وفور وارد کشور کرده و بازار داخل را از آن برنج مملو می‌کنیم و به قیمت ۵۵۰۰ می‌فروشیم اما حاضر نیستیم امتیازی به تولیدکننده داخلی بدهیم تا برنج با کیفیت و قیمت مناسب به دست مصرف کننده داخلی برسد و از واردات هم بی‌نیاز شویم.
عده‌ای در بحث واردات برنج منافعی دارند که این مانع از اقدام مناسب برای حمایت از تولید برنج داخلی می‌شود. به‌عبارت دیگر در حال حاضر منافع واردکننده بیشتر از منافع تولیدکننده اهمیت دارد. متأسفانه اراده‌ای برای افزایش تولید و حمایت از آن در کشور وجود ندارد؛ نمی‌دانم منافع برخی افراد ایجاب می‌کند یا ناآگاهی وجود دارد! واردات برنج در دست افراد خاص است؛ مافیای موجود در این بازار اجازه حضور هر کسی را به‌موضوع واردات برنج نمی‌دهد و واردات به‌صورت انحصاری به‌دست آن افراد است.
*آیا وزارت جهاد کشاورزی و دولت توان و امکان مقابله با مافیای وارد کننده برنج را ندارد؟
به‌نظر من دولت این امکان را دارد اما نمی‌دانم چه موانعی بر سر راه وجود دارد که چنین فضایی برای واردات بی‌رویه، بارویه، با مجوز، بی‌مجوز و... مشاهده می‌شود. باید با چنین رویه‌ای برای حمایت از تولید داخلی مقابله شود.
*چه اندازه سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی با شعار امسال همسو است؟ میزان رضایت‌مندی نمایندگان از عملکرد این وزارتخانه چه اندازه است؟
کاری که وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌دهد تنها خرید چند محصول است؛ آن هم اگر هوا و سایر شرایط خوب باشد محصول را می‌خرند و اگر هم شرایط مساعد نباشد محصول را نمی‌خرند و ایجاد چالش می‌کنند. ما در زمینه محصولاتی که تضمین خرید برای آنها وجود ندارد مانند میوه‌ها دچار معضل هستیم.
*به صادرات اشاره فرمودید، آیا زمینه صادرات برنج ایرانی در منطقه وجود دارد؟
قطعاً وجود دارد؛ کشورهایی که به‌دنبال برنج مرغوب و درجه بالا هستند می‌توانند از مشتریان برنج ایرانی باشند. انصافاً برنج ایرانی از مرغوب‌ترین برنج‌هاست. باید دولت مساعدت کند تا برنج ایران به بازار معرفی شود و امکان صادراتش فراهم باشد. متأسفانه تولیدکنندگان ما هیچ‌گونه شناختی از بازارهای هدف و ذائقه مشتریان ندارند. آنها هیچ سهمی در صادرات ندارند. تعاون روستایی باید در این زمینه به وظایف خود عمل کند که متأسفانه تعاون روستایی حتی نمی‌تواند مجمع خود را با دو سوم اعضا تشکیل دهد چه برسد به اینکه برای صادرات محصولات به کشاورزان کمک کند! چون اعضای شرکت تعاونی هیچ سودی از حضور در آن نمی‌برند و در نتیجه هیچ انگیزه‌ای برای تشکیل جلسات ندارند.
*آیا تولید برنج با کاهش مواجه شده است؟
خیر؛ کاهش تولید نداشته‌ایم بلکه در چند سال گذشته افزایش تولید داشتیم و شرایط برای رشد بیشتر هم فراهم است که این مهم با افزایش راندمان در واحد سطح امکان‌پذیر است اما تلاشی برای انجام این کار صورت نگرفته است.
*مشکل حال حاضر تولیدکنندگان برنج چیست؟
عمده‌ترین مشکل برنج‌کاران، تولید نیست بلکه بازار است. بازار مناسب برای این صنف بازاری است که تولید برای آنها صرفه اقتصادی داشته باشد. هزینه کارگران بالا رفته، بعضاً کودها نامرغوب و تأمین آن نیز سخت است. نهاده‌ها در بازار آزاد عرضه می‌شود و کیفیت قابل اعتمادی ندارند. اینها مواردی است که کشاورزان با آن مواجه هستند. امیدواریم در سال حمایت از کالای ایرانی، پشت پرده واردات برنج مشخص شود تا شاهد حمایت از برنج ایرانی باشیم.