ماهنامه «نماینده» / وزارت تعاون که عمر و قدمتی ۲۰ ساله در کشور داشت در دولت دهم در وزارت کار و رفاه اجتماعی ادغام شد؛ این در حالی است که تعاون در قانون اساسی در کنار بخش‌های دولتی و خصوصی، پایه سوم اقتصاد محسوب می‌شود و بسیاری کارشناسان از تقلیل جایگاه آن در حد یک معاونت، ناراضی و گلایه‌مند هستند.
به‌گفته معاون تعاون وزارت کار، متوسط سهم تعاونی‌ها در اقتصاد جهانی کمتر از ۵ درصد است، حال آنکه در ایران سهم این بخش اندکی بالاتر و حدود همان ۵ درصد است. این نرخ برای اروپا ۷/۵ درصد و در کشورهایی مانند نیوزلند ٢٠ درصد و فرانسه ١٤ درصد است. از نظر تعداد هم وضعیت ایران بد نیست، در دنیا ۲ میلیون و ٦٠٠ هزار تعاونی وجود دارد حال آنکه در ایران ١٠٠ هزار تعاونی فعال داریم، این بدان معناست که هر چند ایران ۱/۲ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده، اما ۴ درصد تعاونی‌های جهان را هم در اختیار دارد.
البته از نظر اعضا، تعاونی‌های متعارف ما که ١١ میلیون نفر هم عضو آنها هستند، در مقایسه با یک میلیارد عضوی که در تعاونی‌های جهان وجود دارد، رقم بالایی نیست. اما با توجه به نگاه ویژه‌ای که به بخش تعاون در کنار بخش دولتی و خصوصی در قانون اساسی شده، باید وضعیت بهتری در این حوزه پیدا می‌کردیم. همچنین با توجه به عنایاتی که مقام معظم رهبری در موضوع تعاون داشتند و همواره بر توسعه آن تأکید داشته‌اند، در سیاست‌های کلی اصل ٤٤ هم بر این موضوع تأکید شده است. با این حال سهم تعاون همچنان کمتر از حد انتظار است.
در همین راستا فراکسیون تعاون خرداد ماه سال گذشته و در راستای تقویت بخش تعاون و رفع مشکلات تعاونی‌ها در مجلس شورای اسلامی تشکیل شد.
************** ۱ صفحه با عکس حسن چور **************
با «شهباز حسن‌پور»، نماینده مردم سیرجان و بردسیر و عضو هیئت رئیسه و سخنگوی فراکسیون تعاون مجلس شورای اسلامی در این باره گفت‌وگویی انجام دادیم. او به ارائه گزارشی از وضعیت فعلی تعاونی‌ها در کشور پرداخت و دورنمایی از وضعیت آتی آنها ترسیم و اظهار کرد: «خوشبختانه نظام جمهوری اسلامی در حوزه تعاونی‌ها اقدامات خوبی را از اوایل انقلاب داشته است، اما با برخوردهای سلیقه‌ای در دولت‌های مختلف روبه‌رو هستیم.»
- سهم ۲۵ درصدی تعاونی از اصل ۴۴
وی افزود: «طبق فرمایشات مقام معظم رهبری و آنچه اصل ۴۴ قانون اساسی مشخص کرده است، باید ۲۵ درصد اقتصاد کشور در اختیار تعاونی‌ها قرار بگیرد.»
سخنگوی فراکسیون تعاون مجلس شورای اسلامی با اشاره به حضورش در فراکسیون تعاون در چند دوره مجلس گفت: «در مجلس دهم نیز عضو هیئت رئیسه فراکسیون تعاون هستم؛ اعتقاد و علاقه ما ارتقا و رشد تعاونی‌هاست. علاوه‌بر آنکه از تعاونی‌ها به‌عنوان یک ارزش در دین اسلام یاد شده، در کشور ما نیز انسان‌های بزرگی برای تعاونی‌ها تا پای جانشان ایستادند. از جمله خوب‌های عرصه تعاونی را شهید مظلوم بهشتی و یاران باوفایش می‌دانم که جایگاه مترقی تعاون در قانون اساسی ماحصل دیدگاه شهید بهشتی بود.»
- اقدامات فراکسیون تعاون
حسن‌پور در پاسخ به اینکه تا کنون فراکسیون تعاون مجلس برای فراهم‌سازی فرصت‌های جدید در حوزه تعاون چه اقداماتی انجام داده است، گفت: «خوشبختانه فراکسیون تعاون یکی از فراکسیون‌های موفق مجلس است. نهایت همکاری‌ها و پیگیری‌ها صورت پذیرفته و ما بنا به‌تقاضای هیئت رئیسه اتاق تعاون سعی کردیم همراه و همکار با هیئت رئیسه و تعاونی‌های کشور باشیم.»
وی به توسعه تعاونی‌ها در استان کرمان اشاره کرد و افزود: «از تعاونی‌ها حمایت کرده‌ایم و امروز اکثر تعاونی‌های ما در کرمان جزو موفق‌ترین تعاونی‌های کشور هستند و امیدواریم در سال آینده جهش‌های بیشتری در بخش تعاونی شاهد باشیم.»
- برخورد سلیقه‌ای دولت‌ها با تعاونی
نماینده مردم سیرجان و بردسیر در مجلس شورای اسلامی درباره اقدامات انجام شده در حوزه کارآفرینی و اشتغال اظهار کرد: «وقتی می‌گوییم اقتصاد کشور در اختیار تعاونی‌ها باشد، به این معناست که باید کارآفرینی در بخش‌های حساس و اقتصادی نقش خود را به‌خوبی ایفا کند. اما متأسفانه دولت‌ها با تعاونی‌ها سلیقه‌ای برخورد کردند.»
- گلایه از وزیر کار
وی ادامه داد: «بنده به‌شدت از وزیر کار و تعاون گلایه‌مندم که به تعاونی‌ها توجهی نکرد و در لایحه‌ای که درباره تعاونی‌ها مطرح بود به‌هیچ عنوان حق تعاونی‌ها لحاظ نشده و دچار دوگانگی بود و در عمل دیدیم طرحی که باید به قانون تبدیل می‌شد، متأسفانه مطرح نشد.»
حسن‌پور در پاسخ به اینکه آیا با توجه به عملکرد دولت در این بخش، رایزنی و مذاکرات کتبی با وزیر کار و تعاون داشته‌اید؟ عنوان کرد: «بنده در مواقع مختلف به‌صورت شفاهی و کتبی به وزیر تعاون و کار پیرامون عدم توجه به تعاونی‌ها تذکر داده‌ام. اگر باز هم توجهی نشود حتماً سؤال از وزیر را در دستور کار قرار خواهم داد.»
عضو هیئت رئیسه و سخنگوی فراکسیون تعاون مجلس شورای اسلامی در ادامه به اشتغال‌زایی در مناطق روستایی نیز اشاره کرد و گفت: «متأسفانه عملکرد دولت در این حیطه ضعیف بوده است و حداکثر ۵ درصد اقتصاد در دست تعاونی‌هاست. نقش تعاونی‌ها در اقتصاد کشور ۵ درصد است درحالی‌که باید ۲۵ درصد باشد. در واقع منحنی به‌سمت وضعیت بد حمایت دولت از تعاونی‌هاست و دولت باید حتماً این نقیصه را جبران کند. مسئول مستقیم این بخش نیز وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی است.»
- موانع بنگاه‌های تعاونی
وی موانع پیش روی بنگاه‌های تعاونی را نیز تشریح و اظهار کرد: «یکی از موانع اصلی، عملکرد ضعیف برخی تعاونی‌ها و تعهداتشان در قبال اعضاست. اما در مجموع عملکرد ضعیف دولت‌هاست که خود باعث شده ما نتوانیم در این بخش به موفقیت‌هایی که مد نظر قانون‌گذار است دست پیدا کنیم.»
حسن‌پور افزود: «امیدوارم با توجه به ظرفیت‌ها و مزیت‌هایی که در حوزه تعاونی‌ها در کشور داریم، سال آینده جهش بیشتری در بخش تعاونی‌ها داشته باشیم.»