به گزارش «نماینده»، علی باقرزاده در برنامه تلویزیونی پرسشگر که با موضوع چالش‌های سوادآموزی روی آنتن شبکه آموزش رفت، با بیان اینکه طی ۵۰ سال اخیر مفهوم مرتبط با سواد دائما در حال توسعه بوده است، گفت: حداقل در ۱۰ سال گذشته موسسات بین المللی در تعریف سواد به چند کلیدواژه اساسی اشاره کرده‌اند که «تکثر سواد» شامل سواد اقتصادی، فرهنگی، اطلاعاتی، سیاسی و اجتماعی از جمله آنهاست.
وی افزود: مشارکت مدنی و بهبود سلامت نیز در تعریف سواد مورد تاکید قرار گرفته و اخیرا در توصیه نامه آموزش بزرگسالان بحث مواجهه با محیط رو به رشد در محیط فناورانه مطرح شده است. فرد باسواد باید بتواند مشکلات فردی، اجتماعی و اقتصادی‌اش را در این محیط حل کند.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه در نهایت هر مهارت، قابلیت و توانایی که کمک می‌کند تا فرد زندگی بهتری داشته باشد در دایره تعریف سواد می‌گنجد اظهار کرد: به نوعی خویش‌فرمایی و خوداتکایی در حوزه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی را تحت عنوان مفهوم سواد می‌شناسیم.
باقرزاده مکانیسم‌های تعیین سطح سواد در کشور را تشریح کرد و گفت: یکی از مهمترین روش‌هایی که در کشور ما و اغلب کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن است که توسط مرکز آمار صورت می‌گیرد. روش دیگری که اخیرا متداول شده استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی ثبتی است. این پایگاه بخوبی شکل گرفته و تمام مراکز آموزش عمومی و عالی به آن متصل هستند.
وی افزود: روش سوم نیز سنجش سواد است که در برخی کشورها انجام می‌شود و هزینه بر است و افراد در آزمون استاندارد عملکردی شرکت می‌کنند. البته زمینه اجرای این روش در ایران هنوز فراهم نشده است.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه موظف هستیم آخرین آمار باسوادی را طبق آخرین آمار سرشماری سال ۹۵ اعلام کنیم، به مقایسه آمار بیسوادی ازسال ۵۵ تا ۹۵ در رده سنی کلیه افراد بالای ۶ سال پرداخت و گفت: در سال ۵۵، ۴۷.۵درصد(چهل و هفت و نیم درصد) باسواد داشتیم. این عدد در سال ۶۵ به ۶۱.۸ درصد، در سال ۷۵ به ۷۹.۵ درصد، درسال ۸۵ به ۸۴.۶ درصد، در سال ۹۰به ۸۴.۸ درصد و در سال ۹۵به ۸۷.۶ درصد رسیده است.
باقرزاده تعداد افراد بیسواد را در سال‌های یاد شده نیز اعلام کرد و گفت: سال ۵۵، ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر، سال ۶۵، ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر، سال۷۵، ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر، سال ۸۵، ۹ میلیون و ۸۳۰ هزار نفر، سال ۹۰، ۱۰ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر و سال ۹۵، ۸ میلیون و ۷۹۰ هزار نفربیسواد در کشور داشته ایم.
وی افزود: درصد باسوادی در گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ سال، ۹۸.۲ درصد، در گروه سنی ۱۰ تا ۲۹ سال به ۹۷.۳ درصد و در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال به ۹۴.۷ درصد رسیده است.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه از مجموع ۸ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بیسواد اعلام شده در سال ۹۵، ۲میلیون و ۸۵۰ هزار نفر زیر ۵۰ سال سن دارند و حدود ۵ میلیون و ۸۶۰ هزار نفر بالای ۵۰ سال سن دارند که در اولویت کاری نهضت نیستند گفت: درواقع وضعیت بیسوادی برخلاف آمار هشت میلیونی گروه سنی بالای ۶ سال آنقدرها هم بد نیست و در واقع این نرخ در جمعیت فعال کشور حدود ۹۵ درصد است.
باقرزاده ادامه داد: البته این اطلاعات بر اساس خوداظهاری افراد به ثبت می رسد و ممکن است در همه موارد پاسخ مردم یکسان نباشد. به عنوان مثال در مواردی اگر مامور سرشماری از مادر خانواده سوال کند وی تقریبا سطح سواد اعضای خانواده را بالاتر می‌گوید ولی پدر خانواده سطح سواد را پایین تر می‌گوید. در این خصوص یه یک مساله دیگر نیز برخورد کرده ایم و آن بالارفتن سطح توقع مردم از سواد است. اگر کسی قبلا می‌توانست نامه بنویسد و بخواند باسواد محسوب می‌شد اما اکنون دیگر تعریف مردم فقط خواندن نوشتن نیست. برخی مردم در سرشماری گفته بودند بیسواد اند اما بررسی کردیم مدرک بالای کلاس پنجم داشتند. در پژوهش هایی از آنها سوال کردیم ۲۹ درصد گفتند " پنجم ابتدایی الان سواد نیست و باید دیپلم داشته باشی".
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی علل ریشه کن نشدن بیسوادی در کشور را تشریح کرد و گفت: از عمده ترین دلایل این است که نمی‌توانیم کودکان شش ساله را کامل تحت پوشش ببریم. این امر یک دلیل قانونی دارد و آن این است که آموزش الزامی نیست. در واقع همه قوانین ناظر بر رایگان بودن آموزش هست ولی ناظر بر اجباری بودن آن نیست و قانون اجبار افراد برای ثبت نام در دوره ابتدایی نداریم.
وی تاکید کرد: البته نمی‌توانیم حق آموزش را احیا کنیم اما حقوق دیگر را معطل کنیم. وقتی که میگوییم آموزش اجباری شود یعنی اگر کسی نیامد باید مجازات‌هایی را چه در حقوق فردی و چه در حقوق اجباری تحمل کند که اکنون این بستر در کشور وجود ندارد. البته قانون حمایت از کودک، تحصیل را حق کودک می داند و اگر ولی دانش آموزی از رفتن فرزندش به مدرسه ممانعت کند تحت تعقیب قرار می گیرد که لازم هست ولی کافی نیست.
باقرزاده با اشاره به ترک تحصیل کودکان گفت: افرادی را داریم که وارد مدرسه می‌شوند اما در دوره ابتدیی آن را ترک می‌کنند که ۵۳ درصد به حوزه اقتصادی برمی گردد. ۳۵ درصد دلایل اجتماعی چون طلاق و اعتیاد والدین، ۷ درصد دلایل فردی عمدتا در حوزه جسمانی، ۵ درصد دلایل آموزشی چون نبودن مدرسه دارد. بر این اساس ۸۸ درصد ترک تحصیل دلایل اقتصادی و اجتماعی دارد، بنابراین اگر بخواهیم مشکل را حل کنیم باید در این بخش سرمایه گذاری کنیم.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با اشاره به اینکه باید در این میان به نهادهای حمایتی توجه کنیم تاکید کرد: البته تصور می‌کنم آموزش و پرورش می‌تواند بهترین متولی باشد و باید هزینه‌های تحصیل، کتاب، یونیفرم، بیمه و... را با مکانیسمی در اختیار مدرسه و آموزش و پرورش محلات قرار دهیم.
باقرزاده ادامه داد: اکنون با تعدد نهادهای تصمیم‌گیر در حوزه کودکان بیرون از مدرسه مواجه هستیم، به این معنا که پول را به یک وزارتخانه می دهند از وزارت آموزش و پرورش سوال می کنند که چرا بچه ها به مدرسه نمی آیند. برای رسیدن به نقطه موفقیت آمیز جدید باید راه‌ها و روش های جدیدی طی کنیم که اعتماد به مدرسه و آموزش و پرورش منطقه از جمله آنهاست. آموزش و پرورش باید کودکان را شناسایی و مداخله بهنگام انجام دهند.
وی درباره اجباری شدن سوادآموزی در کشور گفت: طرحی را به دولت پیشنهاد دادیم که در سال ۹۴ مصوب شد و در بند ۴ آن آمده بود از ابتدای سال ۹۵ هرکس بخواهد گواهینامه یا جواز کسب بگیرد باید سواد داشته باشد. متاسفانه علیرغم آنکه پژوهش ها نشان می‌دهد بین سطح سواد و تصادفات جاده‌ای ارتباط مستقیم وجود دارد اما در مجلس اعلام شد که خلاف قوانین موجود است و فعلا به نتیجه نرسیده است.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی درباره علل بالابودن نرخ بیسوادان در دهه گذشته اظهار کرد: به هرحال باید این را هم در نظر داشته باشید که جمعیت کشور در این سال ها از ۲۷ به ۶۸ میلیون افزایش یافته و به همان نسبت مشکلات اقتصادی نیز رشد کرده و دلایل عدم ورود کودکان به مدرسه متنوع شده است. از سوی دیگر نرخ پایداری سواد در بزرگسالان در دنیا پایین است.
باقرزاده افزود: همچنین با غنی نبودن محیط زندگی افراد سواد آموخته روبرو هستیم. باید برای یادگیری مادام العمر، متون مناسب آن سطح سواد نیز وجود داشته باشد. اکنون متون و کتب موجود در بازار یا برای افراد زیر هجده سال و یا برای بزرگسالان تحصیلکرده است و در واقع برای بزرگسال کم سواد محتوا و کتاب بسیار کم است و جمعیت کم سواد در سیاست گذاری‌ها مورد غفلت قرار گرفته‌اند.
وی با بیان اینکه جمعیت قابل توجهی در این رده داریم گفت: در کنار جمعیت بیسواد حدود ۸ میلیون نفری، حدود ۱۰ میلیون کم سواد داریم که درواقع باسواد هستند اما تحصیلاتشان در حد ابتدایی است.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه جزو معدود کشورها و دولت‌هایی هستیم که پاداش باسوادی به افراد می دهیم اظهار کرد: این رقم در سال ۹۴، ۱۳۰ هزار تومان در سال ۹۵، ۱۳۴ هزار تومان و اکنون ۱۳۸هزار تومان است که به افرادی که باسواد می شوند تعلق می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه یکی از چالش‌های سوادآموزی، گره خوردن همکاری آموزش دهندگان با استخدام رسمی آنهاست عنوان کرد: در اساسنامه سازمان نهضت سوادآموزی آمده است که هرشخصی پنج سال در سازمان کار کند استخدام می شود. اما این قانون مکرر اصلاحیه خورده و در نهایت به وضع طرح ها و قوانینی از سوی مجلس رسیده ایم.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی درباره استخدام آموزش دهندگان نهضت سوادآموزی گفت: قریب به ۸۵ تا ۱۰۰ درصد آموزش دهندگان ما مدرک لیسانس و بالاتر دارند. آموزش دهنده در بدترین شرایط باید فرد بیسواد را پیدا کرده و در بدترین شرایط وی را سرکلاس درس بیاورد و معمولا زحمات زیادی را متحمل می شود.
وی افزود: در قانون آمده است که نیروهای آموزش دهنده تجمیعی قبل از سال ۹۲ مشمول تبصره اصلاحی بند ۱۰ ماده ۱۷ قانون تعیین تکلیف نیروهای حق التدریس می شوند. اگر قرار است برای حق التدریس ها و پیش دبستانی ها تصمیمی بگیرند برای آموزش دهندگان نیز مصداق دارد و روح قانون این را می‌گوید. فروردین امسال نیز طرحی ارائه شد و مجلس پیش نویسی برای تعیین تکلیف همه گروهها آماده کرده و آماده ایم تا در صحن علنی تصویب شود و هرچه به قانون تبدیل شود اجرای آن را بر خود فرض می دانیم.
به گفته باقرزاده ۹۵ درصد فعالیت های این سازمان از طریق برونسپاری صورت می گیرد و ۵۷۰ شرکت همه ساله اقدام به عقد قرارداد با این مجموعه می کنند.