ماهنامه «نماینده» / مجلس شورای اسلامی به‌عنوان یکی از مردمی‌ترین نهادهای موجود در کشور در حوادث و رخدادهای مبتلابه انقلاب اسلامی، همچون همه اقشار مردم دارای نقش و تأثیرگذاری بوده است. میزان مردمی بودن این نهاد از سخنان امام خمینی (ره) قابل تشخیص است.
«مجلس تنها مرجعی است که برای یک ملت است. مجلس قوه مجتمع یک ملت است و مجلس از همه مقاماتی که در یک کشور هست بالاتر است...» (صحیفه نور، ج ۱۲، ص ۱۷)
مقام معظم رهبری نیز در خصوص جایگاه مجلس و مردمی بودن آن فرمودند: «جایگاه مجلس، جایگاهی بسیار عالی برای انعکاس نظرات و اراده ملت در وضع قوانین و مقررات و رگه‌های اجرایی است.» (بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ ۲۷ آذرماه ۱۳۷۰)
حفظ جایگاه مردمی مجلس از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون به‌راحتی به دست نیامد. بلکه با حضور در کنار مردم و حتی پیشاپیش آن‌ها در مشکلات و سختی‌های مبتلابه همچون جنگ تحمیلی و اهدای خون ده‌ها نفر از برگزیدگان راست‌قامت محقق شد.
نقش مجلس شورای اسلامی در دفاع مقدس از ۲ جنبه قابل‌بررسی است. اولین جنبه به تصویب رساندن قوانین و لوایح موردنیاز برای تقویت قدرت دفاعی کشور و حمایت از رزمندگان، تقویت ساختار و سازمان سازمان‌های نظامی و حتی غیرنظامی درگیر جنگ تحمیلی (از ارتش و سپاه تا جهاد سازندگی).
در این خصوص در طول سال‌های ۱۳۵۹ الی ۱۳۶۷، صدها لایحه و مفاد قانون در مجلس شورای اسلامی مورد تصویب قرار گرفت.
دومین جنبه قابل‌بررسی، در حضور مستقیم در صحنه‌های نبرد با دشمن بعثی و حتی هدایت و فرماندهی رزمندگان شکل گرفت. تصور حضور دانشمندی همچون شهید مصطفی چمران که فارغ‌التحصیل دانشگاه برکلی بود و می‌توانست زندگی راحت و آسوده‌ای در آمریکا را تجربه کند، در خط مقدم و تشکیل ستاد جنگ‌های نامنظم و وارد کردن ضربات جدی به نیروهای عراقی و در نهایت شهادت در دهلاویه را نمی‌توان به فراموشی سپرد.
از جمله اقدامات مهم شهید چمران می‌توان به ایجاد هماهنگی بین نیروهای ارتش، سپاه و نیروهای داوطلب مردمی حاضر در جبهه اشاره کرد. در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ که شهید چمران برای همیشه به بدن خسته از جنگ‌های چریکی استراحت می‌دهد، علاوه بر مسئولیت نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی، عضو و نماینده حضرت امام (ره) در شورای عالی دفاع و همچنین فرماندهی ستاد جنگ‌های نامنظم را بر عهده داشت.
شهید حجت‌الاسلام مهدی شاه‌آبادی از دیگر نمایندگان شهید مجلس شورای اسلامی در دفاع مقدس است. وی که برای بازدید از وضعیت رزمندگان در یکی از مواضع پدافند هوایی نیروی هوایی کشورمان حضور یافته بود، بر اثر اصابت ترکش گلوله توپخانه بعثی در ۶ اردیبهشت ۱۳۶۲ و در جزیره مجنون به شهادت رسید.
پس از ذکر این دو نمونه از شهدای گران‌قدر مجلس شورای اسلامی و در تجزیه‌وتحلیل جنبه دوم نقش مجلس شورای اسلامی در دفاع مقدس، به تقسیم‌بندی وقایعی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در آن به شهادت رسیدند می‌پردازیم.
به‌طورکلی نمایندگان شهید مجلس شورای اسلامی در سال‌های دفاع مقدس در وقایع زیر به شهادت رسیدند؛
۱) شهادت بر اثر انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران به دست منافقین (تعداد ۲۷ تن)
۲) شهادت بر اثر ترور (تعداد ۵ تن)
۳) شهادت در منطقه عملیاتی دفاع مقدس (تعداد ۲ تن)
۴) شهادت بر اثر مورد اصابت قرار گرفتن هواپیما توسط نیروی هوایی بعثی عراق در اول اسفند ۱۳۶۴ (تعداد ۸ تن)
البته علاوه بر نمایندگان شهید، تعدادی از کارکنان مجلس شورای اسلامی نیز در وقایع مختلف به شهادت رسیدند. کارمندان شهید مجلس علاوه بر «شهادت بر اثر انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران به دست منافقین (تعداد ۲ تن)»، «شهادت در منطقه عملیاتی دفاع مقدس (تعداد ۲ تن)»، بر اثر جنایت رژیم آل سعود در «جمعه خونین مکه در مرداد ۱۳۶۶ (تعداد یک تن)» نیز به شهادت رسیدند.
* در خاتمه این یادداشت کوتاه به‌منظور یادآوری نام و خاطره شهدای مجلس شورای اسلامی و با هدف نشر ارزش‌های دفاع مقدس، اسامی شهدای مجلس شورای اسلامی در این بخش ذکر می‌گردد:
۱. شهید رحمان استکی؛ نماینده مردم شهرکرد ۲. شهید سیدرضا پاک‌نژاد؛ نماینده مردم یزد ۳. شهید علیرضا چراغ‌زاده دزفولی؛ نماینده مردم رامهرمز ۴. شهید حجت‌الاسلام سیدمحمدتقی حسینی طباطبایی؛ نماینده مردم زابل ۵. شهید دکتر سیدمحمدباقر حسینی لواسانی؛ نماینده مردم تهران ۶. شهید دکتر شمس‌الدین حسینی نائینی؛ نماینده مردم نائین ۷. شهید حجت‌الاسلام غلامحسین حقانی؛ نماینده مردم بندرعباس ۸. شهید حجت‌الاسلام محمدعلی حیدری؛ نماینده مردم نهاوند ۹. شهید عباس حیدری؛ نماینده مردم بوشهر ۱۰. شهید حجت‌الاسلام سیدمحمدکاظم دانش؛ نماینده مردم شوش و اندیمشک ۱۱. شهید حجت‌الاسلام دکتر غلامرضا دانش‌آشتیانی؛ نماینده مردم تفرش و آشتیان ۱۲. شهید علی‌اکبر دهقان؛ نماینده مردم تربت‌جام ۱۳. شهید دکتر سیدعبدالحمید دیالمه؛ نماینده مردم مشهد ۱۴. شهید حجت‌الاسلام سیدفخرالدین رحیمی؛ نماینده مردم ملاوی لرستان ۱۵. شهید سید محمدجواد شرافت؛ نماینده مردم شوشتر ۱۶. شهید میربهزاد شهریاری؛ نماینده مردم رودباران ۱۷. شهید حجت‌الاسلام دکتر قاسم صادقی؛ نماینده مردم مشهد ۱۸. شهید حجت‌الاسلام محمدحسین صادقی؛ نماینده مردم درود و ازنا ۱۹. شهید حجت‌الاسلام سیدنورالدین طباطبایی نژاد؛ نماینده مردم اردستان ۲۰. شهید حجت‌الاسلام محمدحسن طیبی؛ نماینده مردم اسفراین ۲۱. شهید سیف ا... عبدالکریمی کومله؛ نماینده مردم لنگرود ۲۲. شهید حجت‌الاسلام عبدالوهاب قاسمی؛ نماینده مردم ساری ۲۳. شهید حجت‌الاسلام عمادالدین کریمی بیژنی نژاد؛ نماینده مردم نوشهر ۲۴. شهید حجت‌الاسلام محمدعلی منتظری؛ نماینده مردم نجف‌آباد ۲۵. شهید عباسعلی ناطق نوری؛ نماینده مردم نور ۲۶. شهید محمد نصیری لاری؛ نماینده مردم لارستان ۲۷. شهید حجت‌الاسلام علی هاشمی سنجانی؛ نماینده مردم اراک ۲۸. شهید دکتر حسن آیت؛ نماینده مردم تهران ۲۹. شهید مجتبی استکی؛ نماینده مردم شهرکرد ۳۰. شهید حجت‌الاسلام محمدتقی بشارت؛ نماینده مردم سمیرم ۳۱. شهید دکتر مصطفی چمران؛ نماینده مردم تهران ۳۲. شهید سیدابوالقاسم داوودالموسوی دامغانی؛ نماینده رامهرمز ۳۳. شهید محمدمهدی ربانی املشی؛ نماینده تهران ۳۴. شهید سید نورالدین رحیمی؛ نماینده ملاوی ۳۵. شهید حجت‌الاسلام ابوالقاسم رزاقی؛ نماینده تنکابن و رامسر ۳۶. شهید حجت‌الاسلام غلامرضا سلطانی؛ نماینده کرج ۳۷. شهید حجت‌الاسلام مهدی شاه‌آبادی؛ نماینده تهران ۳۸. شهید سید حسن شاه‌چراغی؛ نماینده دامغان ۳۹. شهید حجت‌الاسلام سیدرضا کامیاب؛ نماینده مشهد ۴۰. شهید محمد کلاته‌ای؛ نماینده بجنورد ۴۱. شهید علی معرفی زاده؛ نماینده خرمشهر ۴۲. شهید حجت‌الاسلام مهدی یعقوبی؛ نماینده تربت حیدریه
- اسامی کارکنان شهید مجلس شورای اسلامی از سال ۱۳۵۹ الی ۱۳۶۷
۴۳. شهید علی‌اصغر آقازمانی ۴۴. شهید حسین ارادتی ۴۵. شهید احمد شهریاری ۴۶. شهید نصرالله عوایدی ۴۷. شهید محمدحسن محمدعینی.
*پژوهشگر و نویسنده