به گزارش «نماینده»، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته در سومین باری که باید بر اساس گزارش‌های رسمی، پایبندی ایران به توافق هسته‌ای موسوم به برجام را تایید کند، از این کار خودداری کرد و مسئولیت بررسی این موضوع را به کنگره این کشور سپرد.
برخی تحلیلگران بر آن هستند که این اقدام ترامپ به رد برجام منتهی نخواهد شد و ممکن است همه چیز به روال سابق بازگردد. در مقابل گروهی هم با واقع‌بینی به این موضوع نگاه می‌کنند و می‌گویند ترامپ تلاش کرد ایران را تحت فشار بگذارد تا برجام را از بین ببرد.
اروپای متزلزل
در این میان آنچه اهمیت دارد این است که برجام توافقی بود که علاوه‌بر آمریکا، کشورهای اروپایی نیز در آن سهم داشتند. فدریکا موگرینی بلافاصله بعد از سخنرانی ترامپ در جمعه، ۲۳ مهر در مقابل دوربین رسانه‌ها حاضر شد و اعلام کرد که ایران به این توافق پایبند بوده است. با این حال در چند روزی که از سخنرانی ترامپ گذشت همه نگاه‌ها به سمت اعلام مواضع سیاستمداران اروپایی بود. در نهایت هم در نشست سران اتحادیه اروپا سران سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه یکبار دیگر تایید کردند که ایران به برجام پایبند بوده است و آنها هم خواستار حفظ توافق برجام هستند.
موافقت با حفظ برجام
پیگیری ها نشان داد که سیاست خارجی کشورهای اروپایی با موضوع حفظ برجام هماهنگ است. در این خصوص کاترین ری، سخنگوی فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصریح کرد: «وزرای خارجه کشورهای اروپایی عضو اتحادیه اروپا با ماهیت توافق برجام موافق هستند و می‌خواهند این توافق باقی بماند.» این اظهارنظر کاترین ری درخصوص مواضع موافق وزرای خارجه اتحادیه اروپا در حالی صورت گرفت که در چند وقت اخیر ۲۸ تن از سران اتحادیه اروپا نیز با انتشار بیانیه‌ای در محافل رسمی خواستار حفظ این توافق شدند.
کالین رالی، مامور ارشد سابق اف‌بی‌آی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» :
آمـریکا برای اروپا تصمیم می‌گـیرد
از طرفی دیگر کالین رالی مامور ارشد سابق اف‌بی‌آی در گفت‌وگوی با «فرهیختگان» معتقد است با وجود اینکه منافع اروپا در بسیاری از مواقع هم‌راستا با منافع آمریکا نیست اما این کاخ سفید است که برای اروپا تصمیم می‌گیرد. مشروح این مصاحبه در روزهای آتی منتشر خواهد شد.
بیانیه اتحادیه اروپا
در بخشی از بیانیه این وزرای خارجه اتحادیه اروپا آمده است:
۱ - برجام، محصول ۱۲ سال دیپلماسی که اتحادیه اروپا زمینه آن را فراهم کرد و با رای تمامی اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد در قالب قطعنامه ۲۲۳۱ تصویب شد، یک عنصر مهم در معماری منع توسعه هسته‌ای بین‌المللی و امنیت منطقه است. اجرای موفقیت‌آمیز آن تضمین می‌کند که برنامه‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز باقی بماند. اتحادیه اروپا تاکید می‌کند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشت بار تایید کرده که ایران به تمام تعهدات هسته‌ای خود در قبال این توافق و تحت یک بازرسی سختگیرانه و همه‌جانبه عمل می‌کند.
۲- اتحادیه اروپا به تداوم اجرای موثر تمامی بخش‌های برجام متعهد است. اتحادیه اروپا تاکید می‌کند که لغو تحریم‌های هسته‌ای روی مناسبات اقتصادی و تجاری با ایران تاثیر مثبتی داشته و از جمله برای مردم ایران نیز مفید بوده است. همکاری‌ها را تقویت کرده و زمینه را برای تداوم دیالوگ با ایران فراهم می‌کند.
۳- اتحادیه اروپا معتقد است که عدم تایید وفاداری ایران به برجام از سوی ترامپ در چارچوب سیاست داخلی آمریکاست. اتحادیه اروپا، آمریکا را تشویق می‌کند تا به برجام متعهد بماند و قبل از اتخاذ تصمیم‌های بعدی ضرورت‌های امنیتی آمریکا، متحدانش و منطقه را در نظر بگیرد.
۴- با وجودی که اتحادیه اروپا نگرانی‌های خود در زمینه موشک‌های بالستیک و افزایش تنش در منطقه را ابراز می‌کند، تاکید دارد که با این مسائل باید در خارج از چارچوب برجام و به اشکال و در کانال‌های مناسب برخورد شود. اتحادیه اروپا آمادگی آن را دارد که به شکل فعالی از طرح‌ها برای تضمین ثبات و صلح در منطقه حمایت کند.
۵- در دوران تهدیدهای هسته‌ای پیچیده، اتحادیه اروپا مصمم است که برجام را به‌عنوان عنصر مهمی در معماری منع توسعه هسته‌ای در سطح جهان حفظ کند.
اروپا تعهد داد
بعد از انتشار بیانیه اخیر سران ۲۸ کشور اروپایی، پربن آمان سخنگوی اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «سران اتحادیه اروپا پنجشنبه در نشست شورای اروپا در بروکسل توافق کردند تعهد مشترک خود را به توافق هسته‌ای نشان دهند. آمان نوشت که بندهای مربوط به ایران در بیانیه پایانی اجلاس سران بدون تغییر تصویب شد.»
تناقض در رفتار سران اروپا
در حالی که ۲۸ تن از سران اتحادیه اروپا تایید می‌کنند که می‌خواهند به توافق هسته‌ای پایبند بمانند و حتی سران کشور انگلیس، آلمان و فرانسه هم در این راستا داد سخن داده‌اند، روسای این سه کشور موضع دیگری را هم اتخاذ کرده‌اند. طبق گزارش یک رسانه آمریکایی، سران فرانسه، آلمان و انگلیس «بر حفظ فشار بر ایران» در موضوعات برنامه موشکی و رفتارهای منطقه‌ای ایران تاکید کردند. با این حال ماکرون چندی پیش گمانه‌زنی کرده بود که برای پاسخ به نگرانی‌های موشکی غرب، توافق دیگری در این زمینه با ایران انجام شود.
همراهی شورای امنیت سازمان ملل
طی روزهای گذشته علاوه‌بر جلسه سران اتحادیه اروپا، شورای امنیت سازمان ملل هم جلسه‌ای داشت. طی این جلسه که محوریت آن خاورمیانه بود و قرار بود به موضوع فلسطین پرداخته شود، سران کشورهای عضو این شورا بدون پرداختن به فلسطین، توافق برجام را مورد نقد خود قرار دادند. گزارش‌ها حکایت داشت که نماینده ژاپن از توافق برجام حمایت کرد و آن را موافق با صلح جهانی دانست. نماینده چین هم موضعی مشابه داشت. نماینده انگلیس نیز در این جلسه به‌طور کامل موافق برجام صحبت کرد. همچنین واسیلی نبزیا، نماینده روسیه برجام را وسیله‌ای برای حفظ صلح تلقی کرد. به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا نسبت به حفظ برجام دیدگاه مثبتی دارد. البته نباید فراموش کرد این نگاه مثبت به دلیل رویه مثبت‌نگری به ایران نیست، بلکه آنها در ماهیت جمهوری اسلامی ایران را تهدیدی برای خود و آمریکا می‌دانند که از طریق این توافق توانستند این کشور را مهار کنند.