به گزارش «نماینده»، دستورالعمل جذب معلم در روزهای اخیر منجر به شکل‌گیری اعتراضات مختلفی به وزارت آموزش‌وپرورش شد. در این دستورالعمل که شرایط مصاحبه داوطلبان ورودی به دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی تشریح شده است، در بخش سنجش سلامت، لیست بلند بالایی از بیماری‌ها برای بررسی فهرست شده است که اعمال جراحی روی کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس، سنگ کیسه صفرا، جوش شدید صورت، ناباروری و موهای زاید صورت زنان، میگرن شدید و دیابت بی‌مزه بخشی از آنهاست.
در این دستورالعمل لهجه نیز یکی از ممنوعیت‌های استخدام به شمار می‌آید و در ارتباط با آن آمده است: «لهجه غلیظ و غیر قابل تغییری که مانع تلفظ برخی حروف فارسی مثل چ، گ، ژ، ق و ... می‌شود، برای دوره ابتدایی و دروس ادبیات فارسی ممنوع و در دوره راهنمایی و دبیرستان صرفا دروس اختصاصی مثل ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست و ... و یا در امور اداری و دفتری بلامانع است.»
با ابلاغ این دستورالعمل از سوی آموزش‌وپرورش، واکنش‌های زیادی در فضای مجازی از سوی کاربران و پس از آن برخی مسئولان کشور صورت گرفت.
شهیندخت ملاوردی دستیار رئیس‌جمهور در امور شهروندی و مسعود پزشکیان نایب رئیس مجلس شورای اسلامی از منتقدان به بخشنامه جذب معلم بودند.
برخی کاربران فضای مجازی نیز در پیام‌های خود چنین اعلام کردند:
* دانش‌آموزان معلمانی را که لهجه غلیط داشته باشند، نمی‌پذیرند و این مسئله باعث می‌شود تا با متوجه نشدن بخش‌هایی از تدریس معلم شاهد افت نمرات باشیم.
* موارد مطرح شده نوعی تبعیض است. گنجاندن مباحثی مانند ناباروی، جوش شدید یا موی زائد جزو بیماری‌هایی ممنوعه برای استخدام عجیب است بهتر است به جای این مسائل بر مباحث جامعه شناختی و روانی معلمان حساس‌تر شوند تا دیگر شاهد تنبیه بدنی دانش‌آموزان نباشیم.
* ناباروری چه ربطی به استخدام دارد؟ و اگر قرار است انسان کامل استخدام کنند، وضعیت حقوقی معلمان نیز تغییر می‌کند؟
مسئولان آموزش‌وپرورش در برابر هجمه انتقادها بر این باورند که هر دستگاهی برای جذب نیرو استانداردهایی دارد و آموزش‌وپرورش نیز برای جذب معلم این استانداردها را تعریف کرده است.
اسفندیار چهاربند رئیس مرکز برنامه ریزی نیروی انسانی وزارت آموزش‌وپرورش که این شیوه نامه توسط او و همکارانش تهیه شده است در این رابطه می‌گوید: برای هر شغلی استانداردهایی تعریف شده است که معلمی در دنیا سختگیرانه‌ترین استانداردها را به لحاظ جسمی و روانی دارد. در بررسی سلامت جسمی و روحی افراد مواردی وجود دارد که باید این اطمینان را بدهد این فرد برای دوره خدمت ۳۰ ساله از سلامت کامل و آمادگی لازم برخوردار است؛ تا دو سال گذشته مجموعه‌ای از معاینات صورت می‌گرفت که برای کارگر ساده یک کارخانه کفایت می‌کرد اما در دو سال گذشته استانداردها را بازبینی کردیم و از سال گذشته اجرایی شد.
او گفته است: این استانداردها ویژگی‌های مربوط به سلامت جسمی که در طول ۴ سال تحصیل برای دانشجو معلمان نیاز است بررسی می‌شود، همچنین این استانداردها مواردی را می‌سنجد تا در طول خدمت فرد موانعی ایجاد نشود و براین اساس بیماری‌هایی که مانع از انجام حرفه معلمی شود موانعی برای استخدام محسوب می‌شوند و باید این ضوابط را به دو دسته تقسیم کرد؛ نخست ضوابطی که محدودیت‌هایی برای استخدام ایجاد می‌کند و دوم ضوابطی که پرونده پزشکی داوطلب را تشکیل می‌دهد اما مانع استخدام نیست.
برخی منتقدان نیز گنجاندن لهجه غلیظ را به عنوان یکی از ممنوعیت‌های استخدامی، تبعیض‌آمیز دانسته و آن را دامن زدن به مباحث قومیتی می‌دانند.
سید بابک هاشمی نکو کارشناس آموزشی در رابطه با شیوه‌نامه جذب معلمان به تسنیم گفت: باید بهترین‌ها به عنوان معلم در آموزش‌وپرورش جذب شوند و منزلت و معیشت معلم به قدر کفایت تأمین و شرایطی فراهم شود که منتخب‌ترین افراد به تعلیم و تربیت نسل جدید جامعه بپردازند. باور داریم حتی ظاهر مربی بر باطن دانش‌آموز اثرگذار است و فردی که به عنوان معلم جذب می‌شود از نظر ظاهر، سلامت روانی، جسمی و هوشی باید در رتبه بالایی باشد.
وی افزود: ظاهر و پوشش نامناسب معلم بر دانش‌آموزان تأثیرگذار است همچنین شرایط جسمی و بیماری‌های معلم می‌تواند مانع از تدریس یا حضور مناسب او در کلاس درس شود اما مهمتر از این موارد سنجش ویژگی‌های جامعه شناختی معلم، نحوه برخورد، متانت، تعهد، فن بیان و آراستگی ظاهر است. چه بسا معلمی که دانش رشته را دارد اما نمی‌تواند آن را به خوبی بیان کند.
این کارشناس آموزشی ادامه داد: هر چند هنوز هم معتقدیم معلمان جزو گروه مرجع جامعه هستند و صورت خود را با سیلی سرخ نگه می‌دارند اما در برخی مواقع دانش‌آموزان از شرایط معلمان گلایه دارند مثلا لهجه یا گویش معلمانی که با گرفتن انتقال از یک استان به استان دیگر می‌روند باعث می‌شود دانش‌آموز متوجه تدریس معلم و مفاهیمی که ارائه می‌کند نشود و این مسئله در کیفیت آموزش تاثیر می‌گذارد. : معلم باید انگیزه لازم برای این شغل را داشته باشد نه اینکه بگوید از بد حادثه به این رشته آمده‌ام. افرادی که انگیزه و عشق معلمی را دارند باید به این شغل وارد شوند.
وی تاکید کرد: میزان احاطه به اطلاعات عمومی و فناوری‌های روز بسیار مهم است. شروط آموزش‌وپرورش در بحث سلامت جسم مصداق سنگ بزرگ علامت نزدن است، خواهد بود چرا که در بخشنامه مربوطه بسیار جزئی شده‌اند این در حالی است که بررسی برخی بیماری‌های مطرح شده نیاز به آزمایشات مختلف با تجهیزات پزشکی مختلف دارد و به سادگی قابل تشخیص نیست و باید ویژگی‌های روحی و روانی را جدی‌تر سنجید.
به اذعان موافقان این شیوه نامه، معلمی یک شغل است و مانند مشاغل تخصصی دیگر، معلم شدن دارای شرایط و ضوابطی متناسب با ویژگی‌های این حرفه است و همه افراد با شرایط جسمانی، روحی و روانی و تحصیلات و علایق متفاوت، نمی‌توانند معلم شوند. برای استخدام پلیس، خلبان، مهماندار، آتش‌نشان، بین نیازهای شغل و ویژگی‌های شاغل تناسب وجود دارد.
اما منتقدان به شیوه نامه جذب معلم، آن را آرمانگرایانه و بسیار سختگیرانه می‌دانند و برخی آن را به مسابقه زن و مرد شایسته تعبیر کرده‌اند از سوی دیگر در بحث تشخیص شدت لهجه، فرد مصاحبه کننده دچار خطا شده یا نظر شخصی خود را اعمال کند.
در همین رابطه مهدی بهلولی از کارشناسان آموزشی در یادداشتی در نقد شیوه نامه جذب معلمان گفته است: شکی نیست که یکی از راهکارهایی که باید در بهسازی آموزش‌وپرورش مد نظر قرار گیرد توجه ویژه به کسانی است که قرار است در آینده، سکان هدایت آموزش کشور را به دست گیرند. از این زاویه می‌توان دلنگرانی فرادستان آموزش‌وپرورش کشورمان را در جذب دانشجو- آموزگار درک کرد و پذیرفت که باید برای کسانی که خواهان استخدام در آموزش‌وپرورش هستند شرایط ویژه‌ای در نظر گیرند.
یک بخش از این شیوه‌نامه به بیماری‌هایی برمی‌گردد که داوطلبان ورود به آموزش‌وپرورش نباید به آنان مبتلا باشند. «بیماری» های لیست شده در این شیوه‌نامه از سل و سرطان و اختلال‌های مغز و اعصاب و ایدز هستند تا کوتاهی قد و کراهت منظر و اعتیاد به سیگار اما بیشترین تاکید روی بیماری‌های مشکل‌آفرین برای پیشه معلمی باید بیماری‌های روانی باشد و در گزینش‌هایی که در کشورهای پیشرفته برای پیشه آموزگاری انجام می‌شود تاکید اصلی روی نداشتن بیماری‌های روانی است. تجربه کاری ما آموزگاران هم نشان از اهمیت ویژه سالم بودن آموزگار از نظر روانی دارد و نه سالم بودن صددرصدی بدنی او. گرچه برخی از بیماری‌های جسمی هم می‌تواند به کیفیت آموزش آسیب بزند اما این لیست ارائه‌شده به نظر خیلی سختگیرانه و به اصطلاح مته به خشخاش گذاشتن می‌رسد.
برخی از بندهای این شیوه‌نامه، امکان برخوردهای سلیقه‌ای را باز می‌کند. برای نمونه «کراهت منظر در صورت و گردن به هر دلیل». روشن است که این بند می‌تواند تفسیربردار باشد.
به گزارش تسنیم، هر یک از مشاغل برای جذب نیرو استانداردهایی دارند و این استانداردها در شغل معلمی با توجه به حساسیت آن و سروکار داشتن معلم با کودکان و نوجوانان به عنوان نیروی انسانی آینده کشور، باید با حساسیت بیشتری تنظیم شود.
اما در این رابطه باید به چند نکته توجه داشت، اگر چه سلامت جسم شرط مهمی برای حضور در شغل معلمی است اما بحث سلامت روان و مباحث جامعه شناختی از اهمیت دوچندانی برخوردار است که نباید از آن غافل ماند.
در شیوه نامه جدید لیست بلند بالایی از بیماری‌ها ذکر شده است که به نظر می‌رسد برخی از آنها برای فعالیت در شغل معلمی ایجاد مشکل نخواهند کرد و طبق اعلام آموزش‌وپرورش تمام بیماری‌های ذکر شده در آن لیست جزو موارد ممنوعه برای ورود به شغل معلمی نیست.
و در آخر آیا آموزش‌وپرورش پس از جذب معلمان و گذشتن مدتی از فعالیت در این حرفه، برای بررسی سلامت جسمی و روحی آنها طرح‌ها و برنامه‌هایی را دارد؟