به گزارش «نماینده»، تأمین نیروی انسانی در سالهای پیش رو یکی از مشکلات اصلی نظام تعلیم و تربیت کشور خواهد بود. آموزش‌وپرورش که تا پیش از این همواره با مشکل ساماندهی نیروی انسانی مواجه بود، در سالهای آتی نیز با مسئله بازنشستگی نیروی انسانی و کمبود معلم دست‌وپنجه نرم خواهد کرد.
از سال ۱۳۸۰ تا سال۱۳۹۹ حدود ۶۴۰ هزار نفر معلم بازنشسته در آموزش و پرورش خواهیم داشت که تا به امروز ۳۲۰ هزار نفر بازنشسته شده‌اند و از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۳۹۹، ۳۲۰ هزار نفر دیگر بازنشسته خواهند شد.
طبق گفته‌های اسفندیار چهاربند رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش‌وپرورش در ۴ سال آینده به اندازه ۱۵ سال گذشته بازنشسته در آموزش و پرورش خواهیم داشت و از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۹، ۹۲ هزار نفر توسط روش‌های تربیت معلم در آموزش و پرورش جذب شده‌اند و مابقی از مسیرهای دیگر از جمله استخدام مانند حق التدریس‌ها و مربیان پیش دبستانی که بدون احراز صلاحیت وارد آموزش و پرورش شده‌اند.
برای بررسی وضعیت نیروی انسانی در آموزش‌وپرورش شهر تهران، روند بازنشستگی در سالهای پیش رو و معلمان مورد نیاز پایتخت با ابوالقاسم حدادی معاون نیروی انسانی شهر تهران به گفت‌وگو نشستیم.
* کمبود آموزگار در مدارس پایتخت
*وضعیت نیروی انسانی شهر تهران برای سال تحصیلی ۹۶-۹۷ به چه صورت است و بیشترین نیاز به معلم در کدام دوره‌های تحصیلی است؟
* حدادی: در سال تحصیلی جاری ما با تعدادی نیروی موظف روبرو هستیم که در درجه نخست آنها را به کار می‌گیریم، به طور کلی در شهر تهران حدود ۲۰ درصد نیاز نیروهای مرد موظف هستند و در سایر موارد از طریق پرداخت حق التدریس یعنی استفاده از ساعت غیرموظف دبیران مرد کلاسها را پوشش می‌دهیم.
در قسمت دبیرستان‌ها و هنرستان‌های دخترانه کمبودی نداریم و با استفاده از ساعت موظف معلمان خانم مشکلاتمان را حل می‌کنیم. جایی که هم اکنون در حال برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از نیروی انسانی و تکمیل معلم مورد نیاز هستیم بخش تأمین آموزگار مدارس ابتدایی است و در این حوزه در هر دو جنسیت معلم مرد و زن به آموزگار نیازمندیم.
*کمبود آموزگار در مدارس شهر تهران از کجا ریشه می‌گیرد؟
* حدادی: با توجه به اجرایی کردن نظام ۶.۳.۳ که در سالهای اخیر آغاز شد شاهد بودیم که استقرار آن با عجله همراه شد و به جای تحول بنیادین، ساختار را تغییر دادند و براین اساس یک سال از دوره متوسطه کم و یک سال به دوره ابتدایی اضافه شد به این دلیل تعدادی از دبیران خوب دوره متوسطه مازاد شدند و از طرف دیگر در دوره ابتدایی به جهت اضافه شدن یک پایه جدید به آموزگار به ویژه در تهران نیاز پیدا کردیم.
* بازنشستگی ۱۶۰۰ آموزگار در شهر تهران و درخواست برای ادامه فعالیت
*روش‌های جبران کمبود آموزگار در سالهای اخیر و سالهای پیش رو چه خواهد بود؟
* حدادی: برای رفع کمبود آموزگار درسالهای اخیر از ۴ روش اقدام به جذب نیرو کردیم. نخست استفاده از فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان، دوم به کارگیری نیروهای جدید الاستخدام که براساس ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان هرسال از طریق آزمون استخدامی جذب آموزش و پرورش می‌شوند، سوم از طریق انتقال معلمان از سایر استان‌ها به تهران و چهارم استفاده از دبیران مازادی که در دوره متوسطه بودند و براساس امتیاز بندی افراد مورد نیاز در متوسطه به کار گرفته شدند و نیروهای مازاد پس از گذراندن دوره آموزشی در مقطع ابتدایی مورد استفاده قرار گرفتند.
اینکه می‌گوییم در دوره ابتدایی با کمبود نیرو مواجه هستیم به دلیل بازنشستگی معلمان است که در سال جاری حدود هزارو ۶۰۰ نفر از همکاران شاغل در دوره ابتدایی شهر تهران بازنشسته می‌شوند و کا از آنها خواهش کردیم و تقاضا داریم به کار خود ادامه دهند و تعدادی از این افراد برای ماندن و ادامه کار تشویق می‌شوند.
آموزگاران مرد و زن در آستانه بازنشستگی در تهران اگر دارای مدرک لیسانس باشند، پس از ۳۰سال سابقه و اگر دارای مدرک فوق لیسانس باشند پس از ۳۵سال سابقه می‌توانند در آموزش و پرورش بمانند و ادامه خدمت بدهند.
* مرحله دوم طرح رتبه بندی در دست بررسی
*برای ادامه کار نیروهایی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند چه مشوق‌هایی پیش‌بینی شده است؟
* حدادی: امیدواریم با یک سال ادامه فعالیت افرادی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند، طرحی که دولت در دست اقدام دارد به مجلس ارائه شود و با مصوب شدن آن شاهد اجرای مرحله دوم طرح رتبه‌بندی معلمان باشیم اما چون هنوز این طرح مصوب نشده است نمی‌توانیم به جزئیات آن بپردازیم.
این طرح در دست بررسی است و در صورت تصویب معلمانی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند اگر به فعالیت خود ادامه دهند، می‌توانند مشمول طرح رتبه‌بندی شوند و این مسئله بر حقوق و مزایای آنها تأثیر می‌گذارد.
* موافقت با انتقال ۷۰۰ معلم به تهران
برای جبران بخش دیگری از نیازهای خود در دوره ابتدایی منتظر انتقال معلمان متقاضی به تهران هستیم. با وجود آمارهایی که برخی استان‌های همسایه اعلام می‌کنند تا هفته اخیر با تقاضای انتقال حدود ۷۰۰ نفر به شهر تهران موافقت شده است که این آمار بالایی نیست از این تعداد حدد ۹۵ نفر آموزگار هستند و مابقی دبیران مرد هستند یا دبیران زنی که علی رغم نیاز به تهران می‌آیند و ما مجبور هستیم آنها را در دوره ابتدایی به کار بگیریم.
احتمالا تعدادی از کسری نیروی آموزگار را از طریق نیروی حق التدریس که به صورت تمام وقت جذب می‌شوند، جبران کنیم و بر این اساس جای نگرانی نیست و اول مهر کلاس‌های درس بدون معلم نخواهد بود.
همچنین تعدادی از فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان در مهرماه به دوره ابتدایی وارد می‌شوند و کمبود ما در دوره ابتدایی ۱۴۰۰ نفر است که از چهار روشی که اعلام کردیم این کسری را جبران خواهیم کرد، تأکید می‌کنم که ما هیچ نگرانی برای تأمین نیروی انسانی برای اول مهر نداریم و قطعاً تمام کلاسها معلم خواهد داشت.
*با توجه به تأخیر در پرداخت مطالبات معلمان آیا آنها از ساعات حق‌التدریس استقبال خواهند کرد؟
* حدادی: این مسئله قطعاً بر روی انگیزه همکاری معلمان تأثیر دارد اما آنقدر صبر، متانت و همدلی از معلمان دیده‌ایم که امیدواریم این تأخیر در پرداخت مطالبات باعث نشود تقاضای ما برای برداشتن ساعت حق التدریس را پاسخ ندهند از سوی دیگر از مسئولان انتظار داریم تا با توجه بیشتر و پرداخت به موقع مطالبات باعث افزایش انگیزه معلمان شوند.
* ۱۰۷ هزار ساعت حق‌التدریس در هفته
* تسنیم: در دوره متوسطه بیشترین کسری‌ها مربوط به کدام بخش است؟
* حدادی: بیشترین کسری را در بحث دبیران مرد و هنرآموزان داریم و پیش‌بینی کردیم حدود ۱۰۷ هزار ساعت حق التدریس در هفته نیاز داریم و این مجوز را از وزارتخانه برای پرداخت حق التدریس دریافت کرده‌ایم. سال گذشته ۹۶ هزار ساعت حق التدریس پرداخت کردیم و امسال مقداری به آن اضافه شده است و قطعاً این نیاز تامین می‌شود اما شرط آن این است که مسئولان در پرداخت مطالبات معلمان حق‌التدریس ما را یاری کنند.
* روش‌های جبران کمبود معلم در آموزش‌وپرورش تا سال ۱۴۰۰
* تسنیم: برای جبران کمبود نیروی انسانی شهر تهران تا سال ۱۴۰۰ چه تدابیری پیش بینی کرده‌اید؟
* حدادی: پیش بینی کمبود یا بازنشستگی معلمان شهر تهران تا ۵ سال آینده را احصاء و به بخشهای مرتبط وزارت آموزش و پرورش ابلاغ کرده‌ایم و براین اساس می‌دانیم تا سال ۱۴۰۰ چه تعداد نیرو از آموزش و پرورش شهر تهران بازنشسته می‌شوند، چه تعداد رشد دانش‌آموز داشته و به چه میزان معلم نیاز داریم.
روش‌های جذب نیرو برای آموزش و پرورش در دفتر نیروی انسانی وزارتخانه در حال پیگیری است و پیشنهادهایی نیز ارائه کرده‌اند که یکی از آنها توسعه دانشگاه فرهنگیان است چون قانون تأکید دارد فقط از طریق دانشگاه فرهنگیان نیرو در آموزش و پرورش جذب شود.
راه دوم مجوزی است که براساس ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان اقدام به استخدام نیرو کنیم و از طریق آزمونی که توسط سازمان سنجش برگزار می‌شود افراد برگزیده یک سال دوره آموزشی را در دانشگاه فرهنگیان طی خواهند کرد البته ردیف استخدامی که به آموزش و پرورش اختصاص داده می‌یابد باید متناسب با نیاز این وزارتخانه باشد. هم اکنون سهمیه استخدامی که به آموزش و پرورش اختصاص می‌یابد متناسب با نیازها نیست به عنوان مثال امسال حدود ۴ هزار نفر از شهر تهران بازنشسته می‌شوند اما ردیف استخدامی برای شهر تهران ۲۵۵ نفر است. این مسئله متناسب با نیازهای ما نیست و سازمان های متولی که بیرون از آموزش و پرورش هستند مثل سازمان امور اداری و استخدامی باید مجوز لازم برای استخدام نیروی انسانی را به آموزش و پرورش بدهند.
در گذشته قانونی داشتیم که به میزان یک سوم نیروهای بازنشسته ردیف استخدامی تعلق می‌گرفت اما هم اکنون اینگونه نیست و به ازای ۴ هزار نفر بازنشسته شهر تهران ۲۵۵ سهمیه استخدامی در نظر گرفته‌اند.
راه دیگری که برای جبران کمبود نیروی انسانی وجود دارد بحث نگهداشت نیروهایی با مدرک دانشگاهی فوق لیسانس و لیسانس است تا بیشتر از سنواتی که هم اکنون می‌توانند فعالیت کنند در آموزش و پرورش باقی بمانند و این مسئله در حال بررسی است.
* چرایی مخالفت با به‌کارگیری نیروهای حق‌التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی
* تسنیم: چرا آموزش‌وپرورش به جای درخواست از بازنشسته‌ها برای ادامه فعالیت، نیروهای حق‌التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی را تعیین تکلیف نمی‌کند؟
* حدادی: مااین افراد را مناسب نمی‌دانیم ضمن احترام به این افراد که سال‌ها فعالیت کرده‌اند و حق دارند شغل مناسبی داشته باشند اما به لحاظ صلاحیت حرفه‌ای آنها را مناسب ورود به آموزش‌وپرورش نمی‌دانیم. آموزش‌وپرورش یک دستگاه حرفه‌ای است و معلم باید دارای صلاحیت علمی، اخلاقی و حرفه‌ای باشد اما این افراد با تمام توانمندی‌هایی که دارند هیچ دوره‌ای مبنی بر صلاحیت عملی و حرفه‌ای طی نکرده‌اند.
برخی از این افراد سنشان از ورود به شغل معلمی گذشته است و اگر بخواهند ۳۰ سال کار کنند در چه سنی از آموزش‌وپرورش بازنشسته خواهند شد؟ به این دلایل بهتر است که جوانان را برای ورود به آموزش‌وپرورش تشویق کنیم.
* دانشگاه فرهنگیان گزینه مناسبی برای کنکوری‌ها
در بحث انتخاب رشته دانشگاه‌ها، جوانان به ویژه پسران می‌توانند دانشگاه فرهنگیان را انتخاب کنند. این دانشگاه در ۱۶ رشته دبیر تربیت می‌کند و افراد از بدو ثبت‌نام جزو استخدامی‌های آموزش‌وپرورش هستند و برای پسرها نیز بحث معافیت از سربازی وجود دارد.
مدرک لیسانسی که فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان اخذ می‌کنند فقط دبیری نبوده و مانند سایر دانشگاه‌ها معتبر است و ادامه تحصیل برای آنها در رشته‌های مورد نظر در تمام دانشگاه‌ها امکان‌پذیر است. دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در حین تحصیل از مزایای خوابگاه و تغذیه بهره‌مند می‌شوند و در هنگام تحصیل به آنها کمک هزینه پرداخت می‌شود.