به گزارش «نماینده» در این گزارش تلاش شده تا نگاهی گذرا بر کارنامه ۱۲ ساله معاونت فنی و عمرانی، از اول شهریور ۱۳۸۴ تا به امروز، در زمینه ساخت بزرگراه، تونل، پل، تقاطع غیرهمسطح، اجرای طرح‌های ویژه و فعالیت‌های راهبردی داشته باشیم.
احداث حدود نیمی از بزرگراه‌های تهران طی ۱۲سال اخیر
شهر تهران تا پیش از شهریور سال ۱۳۸۴، از ۳۰۴ کیلومتر بزرگراه برخوردار بود. نه تنها بسیاری از بزرگراه‌های طراحی شده در نخستین سند توسعه پایتخت به مرحله اجرا نرسیده بود بلکه بزرگراه‌های موجود نیز به دلیل کمبود تقاطع‌های غیرهمسطح و عدم اجرای طرح‌های توسعه‌ای، عملکرد شبکه‌ای مناسبی نداشتند. طی ۱۲ سال گذشته حدود ۲۶۵ کیلومتر بزرگراه احداث شد تا طول مجموع معابر بزرگراهی شهر تهران به بیش از ۵۶۰ کیلومتر برسد و افق طرح جامع سال ۱۳۴۸ محقق شود.
احداث تمامی تونل‌های شهری پایتخت در دوره اخیر مدیریت شهری
احداث ۲۲ کیلومتر تونل شهری، ثمره تسلط متخصصان صنعت تونل سازی کشورمان بر دانش احداث تونل‌های شهری نیز در همین دوره ۱۲ ساله اتفاق افتاد و در حالی که تهران حتی از ۱ کیلومتر تونل ترافیکی برخوردار نبود، به یکباره شاهد ساخت و بهره برداری از ۵ تونل شهری شد.
این در حالی است که پیشرفت عملیات احداث ۲ پروژه تونلی دیگر شامل زیرگذر و تونل ضربعلی زاده در محدوده خیابان شهید رجایی جنوبی و تونل ارتباطی خیابان آرش با بلوار اسفندیار و بزرگراه نیایش در یکی از پرتراکم ترین مناطق شمال پایتخت نیز از مرز ۷۰ درصد فراتر رفته است و شهر تهران طی سال ۱۳۹۶ شاهد بهره برداری از فضاهای زیرسطحی بیشتری خواهد بود.
ایجاد ۶۰ درصد تقاطع عای غیر همسطح تهران طی ۱۲ سال گذشته
همزمان با توسعه معابر بزرگراهی احداث تقاطع‌های غیرهمسطح نیز سرعت گرفت و ۱۵۷ دستگاه تقاطع غیرهمسطح به ۳۴۲ دستگاه تقاطع غیرهمسطح افزایش یافت تا به این ترتیب ۵۷ کیلومتر دیگر به طول پل‌ها و تقاطع‌های غیرهمسطح شهر تهران افزوده شود. خوب است بدانیم طی ۱۲ سال گذشته ۱۶۸ پروژه عمرانی، طراحی و اجرا شده است؛ آماری که بدون احتساب پروژه‌های عمرانی مناطق به دست آمده و در واقع نمادی از بیش از یک دهه تلاش برای توسعه و بهبود کیفیت زندگی در بزرگ ترین کلانشهر کشور است.
تحقق رویای ۴۰ساله تهرانی‌ها
دریاچه ۱۴۰ هکتاری غرب پایتخت که بهره‌برداری از آن در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ به رویای ۴۰ ساله شهروندان تهرانی برای بهره‌مندی از یک پهنه وسیع آبی رنگ واقعیت بخشید، از دیگر پروژه‌های اجرا شده در دوره مذکور است که توانست علاوه بر تلطیف هوای پهنه غربی شهر تهران، تفرجگاهی بی نظیر را برای غنی‌سازی اوقات فراغت شهروندان تهرانی فراهم سازد. در همین دوره مشکل برگزاری نمایشگاه‌ها در محل فعلی نمایشگاه‌های بین‌المللی شهر تهران که یک دردسر ترافیکی بزرگ برای ساکنان نیمه شمالی پایتخت به حساب می‌آمد، به شکلی ریشه ای چاره جویی شد و در نتیجه احداث مجتمع نمایشگاهی شهرآفتاب در جوار حرم مطهر بنیانگذار جمهوری اسلامی(ره) به مرحله اجرا رسید؛ پروژه‌ای که در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ تکمیل و راه‌اندازی شد.
در طرح کلی مجتمع نمایشگاهی شهر آفتاب بیش از ۱۲۰ هزار مترمربع فضای نمایشگاهی دیده شده است که در گام نخست یک ساختمان اصلی، ساختمان سه قلوی نمایشگاهی سرپوشیده، دو فضای روباز نمایشگاهی، فضاهای اداری، فضاهای خدماتی و تأسیساتی به علاوه ۲ پارکینگ روباز و فضاهای دسترسی ساخته شد و در مجموع حدود ۵۰ هزار مترمربع فضای اداری و سرپوشیده نمایشگاهی در اختیار شهروندان قرار گرفت.
خروج پادگان قلعه مرغی از شهر تهران و احداث فاز نخست بوستان ولایت از دیگر طرح‌های ویژه به ثمر نشسته طی دوره اخیر مدیریت شهری است.
اشتغال زایی با خودکفایی و افزایش میزان تولید آسفالت
درست طی سال‌هایی که قیمت آسفالت به دلیل رشد بی‌رویه قیمت قیر، روی یک منحنی صعودی قرار گرفت، افزایش روزافزون تولید آسفالت در سازمان مهندسی و عمران شهر تهران، توانست قیمت تمام شده این محصول در پروژه‌های روسازی و مرمت معابر را کنترل کند. مرمت و نوسازی کارخانه شماره ۶ آسفالت سازمان مهندسی در سال ۹۲ و آغاز به کار دستگاه سنگ شکن کارخانه شماره ۸ آسفالت در سال ۹۳، نمونه‌ای از اقدامات سازمان مهندسی و عمران شهر تهران برای افزایش میزان تولید آسفالت و البته ارتقای کیفیت این محصول است. دانستن این نکته خالی از فایده نیست که طی دوره ۱۲ ساله اخیر، بیش از ۱۲ میلیون تن آسفالت به منظور اجرای پروژه‌های روسازی و مرمت معابر تولید، پخش و اجرا شده است؛ آسفالتی که می‌توان با آن سطحی به مساحت تقریبی ۷۰ میلیون متر مربع را روکش کرد.
راه‌اندازی کارخانه شماره ۴ تولید بتن غلتکی، از دیگر اقدامات سازمان مهندسی و عمران شهر تهران در جهت خودکفایی در تولید مصالح موردنیاز پروژه‌های روسازی طی سال‌های اخیر بوده است. این کارخانه قادر است در هر ساعت ۲۶۰ تن بتن غلتکی تولید و نیاز پروژه‌های روسازی پایتخت به این نوع بتن را برطرف کند.
تعمیرات اساسی پل‌ها
تهران به لحاظ ساخت و سازهای عمرانی سال‌های پر باری را پشت سرگذاشته است. البته این دوره پر ثمر تنها با تلاش برای تکمیل حلقه‌های بزرگراهی و احداث معابر جدید حاصل نشده است. آنچه در تمام این سال‌ها اهمیت خود را بازیافته است، مقوله تعمیر و نگهداری است. امروزه معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران در کنار برخورداری از سازمان مشاور فنی و مهندسی و سازمان مهندسی و عمران به عنوان مغز متفکر و بازوی اجرایی اقدامات عمرانی، از یک نهاد متولی در زمینه تعمیرات تخصصی پل ها و سازه های عمرانی نیز برخوردار است و کارشناسان شرکت یادمان سازه درپهنه‌های مختلف اجرایی، مشغول برنامه‌ریزی و نظارت بر عملیات تعمیر و اصطلاحا آچارکشی پل‌ها هستند.
طی سال‌های اخیر، بیش از ۴۶۰ پل سواره رو به دست اقداماتی نظیر مرمت، بهسازی و مقاوم‌سازی لرزه‌ای سپرده شده‌اند. همچنین تمام پل‌های سواره رو شهر تهران شامل ۹۷۰ دستگاه پل در قالب دو پهنه شرقی و غربی پایتخت مورد ارزیابی چشمی، تهیه چک لیست و پلاک کوبی قرار گرفته و با به کارگیری برنامه جامع مدیریت پل‌های شهر تهران امور مربوط به تعمیر، مرمت و مقاوم‌سازی پل‌های مذکور سازماندهی شده است.
تشکیل شورای عالی فنی و تدوین نظام فنی و اجرایی
تدوین نظام فنی و اجرایی پروژه‌های عمرانی که ۳ عامل زمان، هزینه و کیفیت ساخت و سازهای شهری را به شدت تحت تأثیر خود قرار می‌دهد، مستلزم تشکیل شورای عالی فنی شهرداری تهران بود. خوشبختانه پس از یک دوره فترت، این شورا از ابتدای سال ۱۳۹۰ شکل گرفت و نشست‌های تخصصی آن منجر به تهیه تدریجی نظامنامه فعالیت‌های عمرانی پایتخت شد. این نشست‌ها البته با جلسات متعدد کمیته کارشناسی، کمیته تخصصی ابنیه و کمیته تخصصی زیرسازی و روسازی همراه بود. در ادامه نظام کیفیت طرح و ارزشیابی آن، ارتقای برنامه‌ریزی و ساماندهی امر نظارت بر پروژه‌ها، تهیه فهرست‌های بهای خدمات، بودجه‌ریزی عملیاتی، طرح‌های همسان و مبحث مهم مهندسی ارزش در پروژه‌های عمرانی جای خود را باز کردند تا ضوابط و معیارهای فنی، علمی و اصولی مبنای فعالیت‌های اینچنینی شود.
تدوین طرح جامع مدیریت آب‌های سطحی
مطالعات طرح جامع مدیریت آب‌های سطحی تهران طی ۴ سال (از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۰) با هدف ایمنی شهر مقابل سیل، حفظ و ارتقای کیفیت محیط زیست، زیباسازی شهر، ارتقای سطح بهداشت عمومی، استفاده از رواناب‌های شهری به عنوان یک منبع تأمین نیازهای آبی، تدوین شد. حالا با تکیه بر طرح جامع موجود می‌توان ضمن بهبود عملکرد شبکه آب‌های سطحی و رفع گلوگاه‌های شبکه اصلی، به جای انتقال و دفع سریع رواناب‌ها به مدیریت آن با بهره‌گیری از روش‌های نوین پرداخت. در طرح مذکور اقداماتی از قبیل احداث رسوبگیرها و آشغالگیرها، ایجاد مخازن تعدیل و ذخیره سیلاب و به کارگیری روش‌های نوین برای بهبود کیفیت رواناب‌ها دیده شده است.
ساماندهی مبادی ورودی شهر
ساخت و سازهای حساب نشده و مداخلات غیرحرفه‌ای در دهه‌های قبل، مبادی ورودی شهر را دچار شرایطی کرد که حالا باید گفت برای ساماندهی این مبادی، علاوه بر توجه به نیازها و ضرورت‌های اقتصادی و اجتماعی، هویت و نشانه‌های شهری متناسب با پهنه‌های مرتبط نیز باید احیا شوند. حالا با گذشت بیش از ۹ سال از آغاز مطالعات ساماندهی مبادی ورودی شهر تهران، پایان مطالعات در گام سوم طرح که به معنای آماده شدن برای اقدامات عملیاتی و ورود به میدان کار است، از به نتیجه رسیدن این طرح مطالعاتی حکایت دارد.
تونل‌های مشترک تأسیسات شهری
بر اساس گزارش شهرنوشت، تونل مشترک تأسیسات شهری تونلی است که در اجرا و توسعه چنین تاسیساتی، جایگزین بخشی از شبکه‌های زیرزمینی و هوایی می‌شود. در این قبیل تونل‌ها به مدد تجمیع و تمرکز تأسیسات مختلف شهری، دسترسی به مجموعه زیرساخت‌ها تسهیل می‌شود. اگر چه احداث تونل‌های تاسیساتی و زیرزمینی کردن برخی از اجزای شبکه تاسیسات در قالب اقدامات مربوط به رفع معارض پروژه‌های عمرانی تجربه تازه‌ای در کلانشهر تهران نیست اما نباید فراموش کرد که مهمترین عواید فنی، اقتصادی و زیست محیطی چنین تونل‌هایی، زمانی مشخص می‌شود که این سازه‌های زیرزمینی به صورت یک شبکه فراگیر احداث شوند و با جانمایی انواع مختلفی از شبکه‌های تأسیساتی، از ارتباطات مؤثر در قالب یک سیستم به هم پیوسته برخوردار باشند.
این ضرورت‌ها در نهایت باعث شد تا کارشناسان سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران مطالعات طرح جامع شبکه تونل‌های مشترک تاسیسات شهری تهران را از اوایل سال ۸۸ آغاز کنند.
طرح توسعه فضاهای زیرسطحی
با توجه به اهمیت فضاهای زیرسطحی در توسعه پایدار شهر و نقش انکارناپذیر آنها در بهبود کیفیت زندگی شهری، توسعه تونل‌های حمل و نقلی مورد توجه خاص مدیریت شهری در دوره کنونی قرار گرفت. در این زمینه ایجاد گروه تخصصی راهبری و هدایت طرح‌های تونلی و برنامه‌ریزی برای سازماندهی مقوله نگهداری از تونل‌ها، جنبه عملی به خود گرفت و مطالعات مربوط به استفاده از فضاهای زیرسطحی به طور جدی از سال ۱۳۸۹ آغاز شد.
مرمت و بهسازی روکش بزرگراه‌ها و معابر اصلی
از اسفند سال ۱۳۹۰ همزمان با اجرای طرح استقبال از نوروز سال ۱۳۹۱، عملیات مرمت روکش آسفالت معابر دچار تحولی جدی شد. از این تاریخ عملیات لکه‌گیری هندسی همانند آنچه در پروژه‌های نگهداری معابر کشورهای پیشرفته دنیا انجام می‌شود، به اجرا درآمد تا چنین پروژه‌هایی شاهد کیفیت و دوام بیشتری نسبت به گذشته باشد.
از آن زمان تاکنون اجرای اصولی عملیات لکه‌گیری و درزگیری به عنوان اقدامی پیشگیرانه در دستور کار اداره کل هماهنگی فنی و عمرانی مناطق و سازمان‌ها قرار گرفته و در قالب طرح‌های مختلف موردی کیفیت روکش معابر و کاهش پیام‌های گلایه‌آمیز شهروندان در سامانه ۱۳۷ کمک شایانی کرده است.