«نماینده» / قیمت خرید تضمینی چای از سوی دولت امسال افزایش ۷ درصدی پیدا کرده و این افزایش حمایت، تمام هم‌وغم دولت از چایکاران را به نمایش می‌گذارد؛ این درحالی‌است که به‌گفتۀ کارشناسان، اگر برنامه‌ای اصولی برای افزایش سطح کشت چای و جلوگیری و کنترل واردات انبوه این محصول به‌کشور داشته باشیم، امکان تولید داخلی این محصول بسیار فراتر از آن سطحی است که در حال حاضر تولید می‌کنیم.
* افزایش تولید تنها به رشد قیمت تضمینی بستگی ندارد
رئیس سازمان چای کشور، معتقد است اقداماتی که در دولت یازدهم برای بهبود وضعیت تولید چای انجام شد، افزایش تولید را در پی داشت و نباید انتظار داشت رکودی که در این صنعت طی سال‌ها حاکم بود، به‌سرعت برطرف شود.
«محمدولی روزبهان» در این باره به «کسب‌وکار» می‌گوید: «براساس تصمیم شورای اقتصاد، قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای درجۀ یک امسال، ۲۶ هزار و ۲۴۲ ریال و درجۀ دو ۱۴ هزار و ۶۹۵ ریال تعیین شد که در مقایسه با پارسال، ۷ درصد بیشتر است.»
وی افزود: «شورای اقتصاد همچنین سهم کارخانه‌های چای‌سازی را بابت خرید برگ سبز چای با ۲درصد افزایش به ۴۰درصد رساند و ۶۰درصد بقیه را به‌صورت یارانۀ دولت پرداخت می‌کند. یعنی کارخانه‌های چای‌سازی ۴۰ درصد بهای برگ سبز چای را پرداخت می‌کنند و الباقی توسط دولت پرداخت می‌شود که این هم کمک مناسبی به این صنعت است.»
به‌گفتۀ روزبهان، قیمت تضمینی به چایکاران کمک می‌کند محصول خود را با سودی نسبتاً منطقی به فروش برسانند ولی در نظر داشته باشید اگر بخواهیم قیمت تضمینی را افزایش دهیم، نیازمند منابعی هستیم که در شرایط محدودیت منابع فعلی امکان چندانی برای این اقدام نداریم.
برای ما بسیار خوشایندتر بود اگر امکان افزایش این قیمت و تشویق بیشتر چایکاران فراهم می‌شد اما در نظر داشته باشید افزایش تولید تنها به رشد قیمت تضمینی بستگی ندارد و راندمان تولید باغ‌های چای کشور نیز باید افزایش یابد و تمایل مردم به خرید چای داخلی نیز بیشتر شود.
* صرفه‌جویی ارزی؛ پیامد افزایش تولید چای
رئیس سازمان چای کشور با اشاره به اینکه چایکاران گیلانی و مازندرانی پارسال ۱۳۹ هزار تن برگ سبز چای برداشت کردند که نسبت به سال ۹۴، ۶۰ درصد بیشتر بود، افزود: «افزایش ۶۰ درصدی محصول را می‌توان به عنوان موفقیت وزارت کشاورزی در تشویق چایکاران برشمرد و به‌نوعی مؤید قیمت تضمینی سال گذشته دانست.»
وی یادآور شد: «قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای درجۀ یک پارسال ۲۴ هزار و ۵۲۵ ریال و درجه ۲ نیز ۱۳ هزارو ۷۳۴ ریال بود. ضمن اینکه ۱۳۹ هزارتن برگ سبز چای برداشت شده در استان‌های شمالی کشور، ۳۱ هزار تن چای خشک تولید شد که ۱۲ هزار تن بیشتر از سال ۹۴ بود.»
رئیس سازمان چای تصریح کرد: «تلاش چایکاران در افزایش تولید باعث شد تا پارسال با کاهش ۱۲ هزار تنی واردات چای به کشور ۵۵ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی شود.»
* سیاست‌های اشتباه، چایکاران را بیکار کرد
یک کارشناس صنعت چای می‌گوید: «حمایت از تولید چای در ایران در دولت‌های نهم و دهم تقریباً فراموش شد و واردات پرسود و منفعت این محصول جایی برای تنفس تولید داخلی باقی نگذاشت.»
«عسگر حبیبی» با بیان اینکه وضعیت تولید چای طی ۱۳ سال گذشته به جز ۳ سال اخیر مسیر نزولی را طی کرد به «کسب‌وکار» گفت: «این محصول، به علت سیاست‌های غیراصولی و متغیر در این حوزه، قیمت‌های ناعادلانۀ خرید برگ سبز و فرسوده بودن باغات چای، دچار کاهش سطح زیرکشت شد و بسیاری از چایکاران به دلیل به صرفه نبودن برداشت باغات خود را رها کردند. این وضع به متضرر و بیکار شدن بسیاری از چایکاران و تغییر کاربری و رها و تخریب شدن بسیاری از باغات چای کشور منجر شد.»
این کارشناس صنعت چای خاطرنشان کرد: «سطح زیرکشت چای از ۳۴ هزار هکتار در سال ۸۰ به حدود ۲۰ هزار هکتار در سال ۹۲ کاهش یافت و میزان تولید برگ سبز چای نیز از ۳۲۰ هزار تن به ۶۵ هزار تن و میزان چای خشک از ۷۶ هزار تن به ۱۵ هزار تن رسید. به این ترتیب عملاً معیشت ۶۰ هزار خانواری که به‌طور مستقیم از طریق کشت این محصول ارتزاق می‌کردند، به‌شدت دچار مشکل شد.»
* واردات، چای داخلی را بی‌صرفه کرد
این کارشناس با بیان اینکه کشور ما در استان‌های گیلان و مازندران از مزیت تولید چای برخوردار است، افزود: «حمایتی که در دولت یازدهم از چای می‌شود هم چندان قوی نیست و با این حمایت نیم بند و ادامۀ واردات انبوه ما راه به جایی نخواهیم برد. ما نتوانستیم این مزیت را از قوه به فعل تبدیل کنیم و یکی از علت‌های آن هم سود واردات این محصول بوده که تولید داخلی را بی‌صرفه کرده است.»
وی ادامه داد: «اگر سودی که طی ۲ دهۀ اخیر از محل واردات نصیب عده‌ای معدود شد به تقویت و بهسازی باغ‌های چای اختصاص می‌یافت و برنامه‌هایی برای افزایش تولید این محصول در سطوح کلان پیش‌بینی می‌کردیم حتی خودکفایی و صادرات چای هم با مزیت‌هایی که داریم برای ما دور از دسترس نبود و این موضوع را اگر امروز هم مورد توجه قرار دهیم، قطعاً نتیجۀ آن را در سال‌های آینده خواهیم دید.»